Co to jest umowa dożywocia?
W typowej umowie dożywocia nabywca nieruchomości winien przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Określone w ten sposób obowiązki nabywcy nieruchomości sprawiają, że wykonywanie umowy dożywocia wiąże się z utrzymywaniem bardzo bliskich kontaktów pomiędzy nim, a dożywotnikiem (zbywcą nieruchomości).
Najczęściej umowa dożywocia zawierana jest pomiędzy osobami, które łączy więź pokrewieństwa. W tych zaś przypadkach, kiedy na jej podpisanie decydują się osoby niespokrewnione, relacje pomiędzy nimi w czasie wykonywania obowiązków umownych często upodabniają się do stosunków typowo rodzinnych.
Dopóki relacje stron są dobre (lub choćby poprawne) realizacja obowiązków umownych nie powinna napotykać na żadne trudności. Problemy zaczynają się, kiedy te relacje pogarszają się na tyle współegzystowanie stron staje się mocno utrudnione lub nawet niemożliwe.
Takie sytuacje nie należą niestety do rzadkości, a ich przyczyny są bardzo rożne. Czasem są one wynikiem ?chimer? dożywotnika. Innym razem tego, że nabywcy nieruchomości nie wywiązują się należycie ze swoich obowiązków, które przecież wraz z wiekiem, a często i postępem choroby dożywotnika, ulegają znacznemu zwiększeniu.
Nie można również wykluczyć sytuacji, kiedy relacje stron przechodzą we wzajemną niechęć, bądź nawet w otwarty konflikt. Bywa też, że strony zachowują się względem siebie agresywnie, stosując przemoc słowną i fizyczną.
Warto wiedzieć, które z powyżej opisanych umożliwiają rozwiązanie umowy dożywocia, a które skutkują tylko możliwością zmiany jej treści.
Zmiana umowy dożywocia
Sąd może zmienić treść umowy dożywocia w sytuacji, kiedy relacje stron pogorszą się do tego stopnia, iż nie będzie można wymagać od nich, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności. Zmiana będzie polegała na tym, że całość, bądź tylko część uprawnień dożywotnika wynikających z umowy dożywocia zostanie zmieniona na dożywotnią rentę.
Ważne: wysokość renty ma odpowiadać wartości uprawnień wynikających z umowy dożywocia, a nie uzasadnionym potrzebom dożywotnika.
W przypadku, gdy strony pozostają ze sobą w konflikcie, zmiana treści umowy dożywocia będzie wymagała przeprowadzenia odpowiedniej sprawy sądowej. Wówczas na podstawie przeprowadzonych dowodów (ze świadków, z opinii biegłych itp.) sąd na nowo określi prawa i obowiązki stron przyznając dożywotnikowi rentę w odpowiedniej wysokości.
Zmiana umowy dożywocia będzie możliwa w każdej chwili w ramach zgodnego porozumienia stron. Wówczas jednak konieczna będzie wizyta u notariusza celem podpisania stosownego aneksu.
Rozwiązanie umowy dożywocia.
Kodeks cywilny zastrzega, że rozwiązanie umowy dożywocia jest możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach. Nic dziwnego, ponieważ rozwiązanie umowy dożywocia skutkuje zwrotem nieruchomości na rzecz dożywotnika, zaś zobowiązany z reguły nie będzie miał szans na uzyskanie całkowitej rekompensaty osobistych starań i środków pieniężnych zaangażowanych na poczet opieki na dożywotnikiem.
Z tych przyczyn w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje stanowisko, zgodnie z którym rozwiązanie umowy dożywocia jest możliwe jedynie wówczas, gdy to zobowiązany (nabywca nieruchomości) zachowuje się względem dożywotnika szczególnie nagannie. Możliwość rozwiązania umowy dożywocia ma chronić dożywotnika przed szczególnie agresywnym, nakierowanym na chęć dokuczenia, a także naruszającym lub grożącym naruszeniem dóbr osobistych i nietykalności cielesnej, zachowaniem zobowiązanego.
Ważne: istnienie konfliktu pomiędzy stronami umowy nie będzie podstawą do rozwiązania umowy dożywocia, jeśli to dożywotnik jest winien jego powstania.
