Zawezwanie do próby ugodowej jest instytucją procesową, mającą na celu doprowadzenie do zawarcia pomiędzy zwaśnionymi stronami ugody, jeszcze przed wdaniem się w spór sądowy w celu dochodzenia roszczenia. Znacząco przyśpiesza ono rozstrzyganie spraw cywilnych, albowiem nie wymaga przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania dowodowego. Wpływa też w sposób oczywisty na minimalizowanie jego kosztów. Aby jednak zawezwanie do próby ugodowej było możliwe, muszą zostać uprzednio spełnione warunki przewidziane przez obowiązujące przepisy prawa.
W tym artykule przeczytasz między innymi o tym:
- czym jest postępowanie pojednawcze?
- jakie sprawy mogą być przedmiotem postępowania pojednawczego?
- jak złożyć wniosek o zawezwanie do próby ugodowej?
- co powinien zawierać wniosek o zawezwanie do próby ugodowej?
- jaki jest przebieg postępowania pojednawczego?
- jakie są skutki prawne zawarcia ugody?
- czy zawezwanie do próby ugodowej doprowadza do przerwy biegu przedawnienia?
Czym jest postępowanie pojednawcze?
Zawezwanie do próby ugodowej inicjuje postępowanie pojednawcze, którego celem jest ugodowe załatwienie sporu przez same jego strony. Nie zaś rozstrzygnięcie sprawy przez sąd. Postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd jeszcze przed wniesieniem pozwu w sprawach cywilnych, jeżeli pozwala na to ich charakter.
Nie ma ono charakteru postępowania pomocniczego, lecz stanowi odrębny sposób rozstrzygania spraw cywilnych. Zrównany pod względem skutków prawno-procesowych z regularnym procesem sądowym. Podkreślić trzeba, iż jeżeli wskutek przeprowadzenia postępowania pojednawczego nie dojdzie do zawarcia pomiędzy jego stronami ugody. Wówczas sąd nie jest władny do kontynuowania danej sprawy w drodze procesu cywilnego.
Podkreślić trzeba, że zawezwanie do próby ugodowej ma na celu dochodzenie, ustalenie czy też zaspokojenie roszczenia przysługującego osobie uprawnionej.
Jakie sprawy mogą być przedmiotem postępowania pojednawczego?
Postępowanie pojednawcze może być prowadzone jedynie w sprawach cywilnych. A więc unormowanych w Kodeksie postępowania cywilnego, które dotyczą stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy oraz innych spraw wskazanych przez ten akt prawny.
Może ono być prowadzone zarówno w sprawach procesowych, jak i rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym. W tym o dział spadku, zniesienie współwłasności, rozgraniczenie nieruchomości oraz ustanowienie służebności. Postępowanie pojednawcze może się toczyć tylko i wyłącznie w sprawach, w których dopuszczalna jest droga sądowa. Wniosek w tym przedmiocie, złożony w sprawie, która nie ma takiego charakteru, podlega odrzuceniu przed sąd.
Zawarcie ugody
Wreszcie, zawarcie ugody dopuszczalne jest wyłącznie w tych sprawach, w których strony mogą swobodnie dysponować ich przedmiotem. W przypadku, gdy dany stosunek prawny może być uregulowany jedynie w drodze orzeczenia sądu, postępowanie pojednawcze nie jest dopuszczalne. Tak więc przykładowo postępowanie tego rodzaju może być prowadzone w sprawach o zasądzenie roszczenia, o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, a także co do zasady – o ukształtowanie stosunku prawnego. Nie można natomiast prowadzić takiego postępowania, m.in. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, w postępowaniach regulacyjnych. A więc w sprawach z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki, regulacji telekomunikacji i poczty oraz regulacji transportu kolejowego. Dotyczy to także części spraw z zakresu prawa rodzinnego, w tym o rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa, ustalenie jego istnienia lub nieistnienia. O separację na żądanie jednego z małżonków, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, rozwiązanie przysposobienia czy też ustalenie pochodzenia dziecka.
Wskazać również trzeba, że nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania pojednawczego w sprawach cywilnych. W sytuacji gdy toczy się jednocześnie proces albo postępowanie nieprocesowe. Nie jest także możliwe zawezwanie do próby ugodowej przed wniesieniem apelacji od orzeczenia sądu I instancji oraz na etapie postępowania odwoławczego. Nie można go także prowadzić w sprawach, objętych powagą rzeczy osądzonej. A więc już prawomocnie rozstrzygniętych przez sąd w drodze orzeczenia. Jak również w takich, które nie podlegają jurysdykcji sądów polskich, gdy np. nieruchomość, położona jest poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Podkreślenia wymaga fakt, iż sąd uzna ugodę za niedopuszczalną. Jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Na takie postanowienie przysługuje zażalenie.
Jak złożyć wniosek o zawezwanie do próby ugodowej?
Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej wymaga zachowania formy pisemnej. Należy złożyć do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika. Jeżeli podstawa tego rodzaju nie zachodzi, wówczas właściwy jest sąd odpowiedni dla miejsca zamieszkania albo siedziby wzywającego. Może on zostać nadany pocztą lub złożony z odpowiednią adnotacją w dzienniku podawczym odpowiedniego sądu.
Co powinien zawierać wniosek o zawezwanie do próby ugodowej?
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, powinien zawierać:
1) oznaczenie rodzaju pisma,
2) wskazanie nazwy i adres sądu, do którego jest skierowane,
3) dane osobowe wnioskodawcy, a więc imię, nazwisko, adres i nr PESEL, jego przedstawiciela ustawowego i pełnomocnika,
4) dane strony przeciwnej. W przypadku osoby prawnej należy podać jej nazwę, adres i nr KRS,
5) osnowę wniosku,
6) zwięzłe oznaczenie sprawy,
7) przedstawienie propozycji ugodowych,
8) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
9) wymienienie załączników.
Do wniosku należy załączyć:
1) potwierdzenie uiszczenia opłaty od wniosku,
2) pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik,
3) odpis wniosku dla strony przeciwnej.
Jaki jest przebieg postępowania pojednawczego?
Postępowanie pojednawcze wszczyna się poprzez złożenie przez wierzyciela wniosku do właściwego sądu o zawezwanie do próby ugodowej. Pierwszą czynnością sądu, jest dokonanie zawiadomienia dłużnika o tym fakcie. Następnie sąd wyznacza termin posiedzenia, przeprowadzanego w składzie jednego sędziego. W jego trakcie nie przeprowadza się postępowania dowodowego, a sąd bada jedynie, czy strony widzą możliwość zawarcia ugody w sprawie. Jeśli nie dojdą one do porozumienia albo któraś z nich nie stawi się na posiedzeniu. Wówczas sąd wydaje postanowienie o niedojściu ugody do skutku i kończy postępowanie.
Sąd stronom, które wyraziły chęć ugodowego zakończenia sporu, umożliwia prowadzenie w tym przedmiocie negocjacji. Dopuszczalne jest odroczenie w tym celu posiedzenia i wyznaczenie nowego w innym czasie.
Z posiedzenia sporządza się protokół. Jeżeli doszło do ugody, wciąga się do niego jej osnowę, a więc treść porozumienia zawartego przez strony albo też zamieszcza się ją w odrębnym dokumencie stanowiącym załącznik do protokołu i stwierdza podpisami stron. Niemożność podpisania ugody również stwierdza się w protokole.
Dodać trzeba, iż postępowanie pojednawcze może zakończyć się także jego umorzeniem, uznaniem przez sąd zawartej ugody za niedopuszczalną lub odrzuceniem wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
Jeżeli wzywający nie stawi się na posiedzenie wyznaczone przez sąd, wówczas, gdy żądanie takie zostanie zgłoszone przez jego przeciwnika. Sąd obciąży go obowiązkiem zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową.
Jakie są skutki prawne zawarcia ugody?
Ugoda zawarta przed sądem, po nadaniu jej klauzuli wykonalności, stanowi podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, ma więc ona skutek wyroku sądowego. Tym samym sprawa taka może zostać skierowana do komornika w celu przymusowego wyegzekwowania należności przysługującej wierzycielowi.
Czy złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej powoduje przerwanie biegu przedawnienia roszczenia?
Co do zasady wniesienie do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowe. Wywołuje skutek w postaci przerwania bieg terminu przedawnienia roszczenia. Albowiem zgodnie z Kodeksem cywilnym, bieg przedawnienia przerywa każda czynność przed sądem przedsięwzięta w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
Tym samym, skoro wierzyciel złoży taki wniosek, wówczas bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym nastąpiło uprawomocnienie się postanowienia sądu w tej sprawie.
Zgodnie jednak ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zawezwanie do próby ugodowej nie może mieć jedynie na celu przerwania biegu przedawnienia. Tak więc strony muszą naprawdę dążyć do do polubownego załatwienia sprawy i taki powinien być ich rzeczywisty zamiar. Ta pierwsza motywacja spowoduje uznanie przez sąd, iż doszło do nadużycia prawa procesowego i w efekcie nie będzie skutkowało przerwaniem biegu terminu przedawnienia roszczenia.
