ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – ile można żądać?

zadośćuczynienie

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – czym jest i od czego zależy wysokość zadośćuczynienia?

Od przedszkola uczą nas, że jeśli coś komuś zniszczysz lub zrobisz krzywdę – trzeba ponieść tego konsekwencje. Mniej-więcej tak samo działa odpowiedzialność odszkodowawcza – czyli słynne „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. To jasne. Jednak gdy dochodzi do przykrych sytuacji, które lepiej, aby nigdy się nie wydarzyły – np. wypadku na drodze, błędu medycznego czy mobbingu w pracy – oprócz strat materialnych, powstają też te niewidoczne, niematerialne. I właśnie z tego powodu możliwe jest uzyskanie zadośćuczynienia. 

W tym artykule poruszę następujące kwestie:

  • Czym jest zadośćuczynienie za krzywdę?
  • Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i cierpienie fizyczne oraz psychiczne a odszkodowanie
  • Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych – art. 448 kc
  • Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej – art. 446 kc
  • Jak uzyskać zadośćuczynienie pieniężne i od czego zależy wysokość zadośćuczynienia
  • Zadośćuczynienie — przedawnienie
Zapraszam do lektury!

Czym jest i na czym polega zadośćuczynienie za krzywdę?

Zadośćuczynienie to rekompensata udzielana za cierpienie fizyczne lub psychiczne, które nie ma charakteru majątkowego, spowodowane uszkodzeniem ciała lub pogorszeniem stanu zdrowia. Przyjmuje się, że chociaż trudno jest ulżyć osobie pokrzywdzonej w tym, przez co musi przechodzić, to zadośćuczynienie może w pewien sposób wynagrodzić jej zmagania i w ten sposób złagodzić cierpienia. Sąd może takiej osobie przyznać odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. 

Kiedy dokładnie można się domagać zadośćuczynienia? Wg przepisów kodeksu cywilnego jest to możliwe w następujących przypadkach:

  1. Uszkodzenie ciała;
  2. Rozstrój zdrowia;
  3. Pozbawienie wolności;
  4. Skłonienie za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu;
  5. Spowodowanie śmierci bliskiej osoby;
  6. Naruszenie dóbr osobistych.

Zadośćuczynienie jest świadczeniem pieniężnym, jednorazowym i co do zasady osobistym. To oznacza, że wypłaca się je w środkach pieniężnych, jeden raz i konkretnej, pokrzywdzonej osobie (wyjątkowo roszczenie to przechodzi na spadkobierców). Jest też w pewien sposób świadczeniem uznaniowym – bowiem o jego przyznaniu (lub nie) i wysokości decyduje sąd.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i cierpienie fizyczne oraz psychiczne a odszkodowanie

Niezmiernie ważną kwestią jest rozróżnienie dwóch pojęć: zadośćuczynienia i odszkodowania. Chociaż w potocznym języku używa się ich zamiennie, to w praktyce różnica między nimi ma kolosalne znaczenie!

  • Zadośćuczynienie należy się za doznaną KRZYWDĘ – czyli szkodę NIEMATERIALNĄ;
  • Odszkodowanie z kolei to świadczenie, o które można się ubiegać w przypadku poniesienia SZKODY MATERIALNEJ.

Odszkodowanie to po prostu zwrot wszelkich kosztów poniesionych w związku z powstaniem szkody, np. uszczerbku na zdrowiu – a więc m.in. wydatków na leczenie, rehabilitację, opiekę, szkolenie do nowego zawodu, jak również dostosowanie i remont mieszkania do wymagań osoby niepełnosprawnej np. po wypadku.

Zadośćuczynienie jest świadczeniem niezależnym od ww. środków, które sprawca szkody musi zwrócić osobie poszkodowanej. Jest też ono czymś innym niż renta lub renta tymczasowa, która także może być przyznana.

Oczywiście z reguły oba te świadczenia wypłaca ubezpieczyciel – o ile wcześniej została zawarta umowa ubezpieczenia, najczęściej popularne „OC”.

Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych – art. 448 k.c.

Szczególnym przypadkiem, kiedy sąd może przyznać zadośćuczynienie jest naruszenie dóbr osobistych.

Przykład: Ewa spodziewa się dziecka – w związku z tym postanowiła, że w trakcie ciąży zrobi sobie profesjonalną sesję zdjęciową. Jak zdecydowała, tak zrobiła – znalazła fotografkę, Madzię, której zdjęcia robiły furorę w sieci. Sesja udała się znakomicie, a zadowolona Ewa oczekiwała na gotowe fotografie. Ku jej zdziwieniu, przeglądając pewnego dnia populary serwis społecznościowy, natknęła się na własne zdjęcia na firmowym profilu Madzi (których nawet jeszcze od niej nie otrzymała). Bardzo jej się to nie spodobało – chciała te fotografie zachować dla siebie, gdyż uważała, że są bardzo intymne. Co ważne, przed sesją Ewa nie podpisała żadnej zgody wizerunkowej. Pomimo próśb, Madzia nie chciała usunąć zdjęć Ewy – tłumacząc się, że musi je mieć w swoim internetowym portfolio. Ewa postanowiła pozwać Madzię za naruszenie dóbr osobistych – wyczytała bowiem w orzecznictwie, że sąd będzie skłonny uwzględnić takie zachowanie jako naruszenie.

Rzeczywiście, osoba, której dobra zostały naruszone, może wytoczyć naruszycielowi powództwo i domagać się:

  • Zaniechania naruszenia;
  • Dopełnienia czynności niezbędnych do usunięcia skutków naruszenia;
  • Zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny;
  • Naprawienia szkody majątkowej (na zasadach ogólnych)

Warto dodać, że zgodnie z art. 448 § 2:

W przypadkach określonych w art. 445 § 1 i 2 oraz art. 446ten, czyje dobro osobiste zostało naruszone, może obok zadośćuczynienia pieniężnego żądać zasądzenia odpowiedniej sumy na wskazany przez niego cel społeczny.
W określonych przypadkach jest więc możliwe domaganie się zarówno zadośćuczynienia, jak i zapłaty na cel społeczny.

Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej – art. 446 k.c.

Innym przykładem sytuacji, kiedy możliwe jest otrzymanie zadośćuczynienia jest śmierć bliskiej osoby. Reguluje to art. 446 k.c., który stanowi, że w razie śmierci poszkodowanego, poprzedzonej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, sprawca:

  • powinien zwrócić koszty leczenia oraz pogrzebu;
  • może być zobowiązany do płacenia renty osobie, względem której na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny;
  • może być zobowiązany przez sąd do wypłacenia najbliższym członkom rodziny zmarłego stosownego odszkodowania – jeżeli wskutek śmierci osoby poszkodowanej nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej;
  • może być zobowiązany przez sąd do zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Musisz też wiedzieć, że jeśli chodzi o roszczenie o zadośćuczynienie przysługujące samemu poszkodowanemu, przechodzi ono na spadkobierców tylko w dwóch przypadkach:

  • gdy zostało uznane na piśmie albo
  • gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

Jak uzyskać zadośćuczynienie pieniężne i od czego zależy wysokość zadośćuczynienia

O zadośćuczynienie może ubiegać się każdy, kto pokrzywdzony przez czyny lub zaniechania innych. Ocena krzywdy wymaga indywidualnego podejścia, gdyż to, co dla jednej osoby jest codziennością, dla innej może być źródłem głębokiego stresu i fizycznych dolegliwości. Z tego powodu każdy przypadek trzeba analizować w oparciu o okoliczności danej sprawy.

Aby uzyskać to świadczenie, trzeba wezwać sprawcę do zapłaty albo złożyć pozew o zapłatę zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego lub członków jego najbliższej rodziny.

Z powodów wyżej wymienionych wysokość zadośćuczynienia będzie się różnić w zależności od  konkretnych okoliczności sprawy. Zależy bowiem ona od wielu czynników, w tym od zakresu i rodzaju doznanej krzywdy. Trudności w jej ocenie wynikają z subiektywnego charakteru krzywdy. W przypadku odszkodowań, ocena ta jest łatwiejsza, gdyż opiera się na wartości materialnej. Przy ustalaniu rozmiaru zadośćuczynienia powinno się brać pod uwagę m.in. rodzaj, trwałość i skutki obrażeń, intensywność cierpień psychicznych i fizycznych oraz ich wpływ na życie poszkodowanego, czas i przebieg leczenia, a także stopień przyczynienia się sprawcy do powstania krzywdy i jego ew. dobrowolne działania podjęte w celu jej zrekompensowania.

Zadośćuczynienie — przedawnienie

Roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie przedawniają się po 3 latach od momentu, kiedy poszkodowany dowiaduje się o szkodzie i sprawcy. Obie te przesłanki muszą wystąpić łącznie – to oznacza, że wspomniany termin nie biegnie, dopóki nie ustalisz sprawcy szkody/krzywdy. Termin ten nie może jednak być dłuższy niż 10 lat od samego zdarzenia, np. wypadku.

Co ważne, w przypadku szkód wynikłych z przestępstwa termin to 20 lat od jego popełnienia, bez względu na moment uświadomienia sobie przez poszkodowanego szkody i jej sprawcy.

Picture of adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Nasze eksperckie wypowiedzi w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Założyciel Kancelarii jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Nasi prawnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura