ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

zachowek

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Zachowek, to określona kwota pieniędzy przysługująca najbliżej spokrewnionym spadkobiercom spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie lub na skutek darowizn i zapisów windykacyjnych. Prawo do zachowku mają dzieci, małżonek i rodzice spadkodawcy, jeśli byliby powołani do spadku z ustawy. Zachowek zwykle wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który należałby do spadkobiercy na mocy dziedziczenia ustawowego.

Do pokrycia zachowku zobowiązane są osoby, które nabyły dobra dziedziczne lub prawa majątkowe po spadkodawcy na podstawie zawartej z nim umowy darowizny. Jednocześnie pokrzywdzeni są ci, którym przysługuje zachowek.

To samo dotyczy nabycia majątku spadkowego, które jest skutkiem zapisu windykacyjnego. Nieco inaczej jest w przypadku zapisów zwykłych i poleceń.

Pamiętaj, że jeżeli ktoś nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, może żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, kwoty pieniężnej potrzebnej do wyrównania legitymy.

Jeżeli zastanawiasz się czy jeżeli istnieje testament to powinieneś dostać zachowek – mogę Ci uspokoić. Z reguły przy testamencie pojawia się roszczenie o zachowek.

Dalsza część tekstu znajduje się pod materiałem audio.

Posłuchaj podcastu – Prawo spadkowe dla Każdego autorstwa radcy prawnego Anny Klisz
.

Kto otrzyma zachowek?

Do należnego zachowku prawa mają dzieci spadkodawcy. Jeśli nie żyją, na ich miejsce wchodzą wnuki. Prawo ma także małżonek, jeśli w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w ważnym związku małżeńskim oraz rodzice spadkodawcy. Dziedziczą oni jednak tylko w wypadku, gdy spadkodawca nie miał dzieci, a oni byliby powołani do spadku z ustawy.

Jeśli w chwili śmierci testatora żyły jego dzieci lub wnuki, prawo do zachowku nie przysługuje mamie ani tacie spadkodawcy. Dzieje się tak, ponieważ nie będą oni dziedziczyć po nim w przypadku dziedziczenia ustawowego.

Orzeczenie rozwodu lub separacji sprawia, że były małżonek nie może żądać wypłaty legitymy.

Przykład:

Złóżmy, że zastanawiasz się czy należy mi się zachowek po matce? Czy po śmierci matki należy mi się legityma?

Skoro Twoja matka miała dzieci (Ciebie – bo występujesz jako zstępny spadkodawcy), to Twoi dziadkowie (a jej tata i matka) nie są uprawnieni do legitymy.
W drodze dziedziczenia ustawowego do sukcesji będzie powołany Twój tato i rodzeństwo. Jeżeli spadkodawca uczynił na rzecz rodzeństwa lub taty darowizny albo powołał te osoby do sukcesji pomijając Ciebie, masz prawo do zachowku.

Jakim osobom należy się zachowek po ojcu? Analogicznie jak w powyższym przykładzie.

Przeczytaj także: Zachowek a testament

Mam nadzieję, że teraz dobrze już rozumiesz kwestię zachowku. Jeżeli jednak nadal masz wątpliwości i zastanawiasz się czy Tobie przysługuje zachowek napisz do mnie na: i.klisz@adwokat-wroclaw.biz.pl
W ramach odpłatnej porady prawnej przeanalizuję Twoją sytuację, przejrzę dokumenty, a potem wspólnie wszytko omówimy. Dzięki temu zyskasz pewność, że powinna Ci zostać przyznana legityma. Podpowiem także, jak wyliczyć zachowek.

A kto go nie otrzyma?

Prawo do otrzymania zachowku nie należy się rodzeństwu ani dzieciom rodzeństwa. Legitymy nie otrzyma też zięć teściowa, wujek, czy ciotka. Nie dostaną jej również osoby wydziedziczone lub uznane za niegodne dziedziczenia. Tak samo zresztą jak ci, którzy spadek odrzucili lub zrzekli się dziedziczenia.

Dlatego właśnie, jeżeli zastanawiasz się, czy brat może domagać się zachowku albo czy siostra ma prawo go otrzymać, a także jeśli interesuje Cię to ile wynosi legityma po wujku, to muszę Cię rozczarować.

Pamiętaj jednak, że Twój brat i Twoja siostra mogą żądać zapłacenia legitymy po matce lub tacie. Tak samo zresztą po dziadku i babce – o ile będą spadkobiercami zgodnie z zasadami o dziedziczeniu z ustawy.

Kiedy wnukowi nie ma prawa do otrzymania zachowku?

Wnuk nie otrzyma legitymy jeśli żyją jego mama i tata. Na przykład nie otrzymasz zachowku po babci, jeżeli żyje Twoja mama, która jest córką babci.

Więcej o ustaleniu spadkobierców niegodnych dziedziczenia możesz przeczytać tutaj.

Musisz wiedzieć, że spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych zachowku tylko z określonych przyczyn (wydziedziczenie – więcej informacji). Co więcej, przyczyna wyłączenia z dziedziczenia osoby, która ma prawo do otrzymania zachowku musi wynikać z treści testamentu. Pamiętaj, że po wykluczeniu dziecka legityma przechodzi z mocy ustawy na wnuki spadkodawcy.

Nie trzeba wydziedziczać spadkobierców, którzy spadek odrzucili.

Legitymy nie otrzymają także osoby, które otrzymały już od spadkodawcy darowizny, których wartość jest co najmniej równa wartości przypadającego im zachowku.

prawo spadkowe wrocław

Zachowek – jakiej sumy możemy żądać?

Możesz żądać połowy wartości udziału spadkowego, który należałby Ci się na mocy dziedziczenia z ustawy. Chodzi o ułamkowy udział w spadku danej osoby. Na przykład, jeżeli w danym wypadku jest tylko dwóch spadkobierców, udział ten wynosi 1/2. Jeśli zaś jest ich trzech to 1/3 itd.

Wartość zachowku zróżnicowana jest w zależności od sytuacji życiowej pominiętego spadkobiercy. Jeżeli jesteś całkowicie i trwale niezdolny do pracy możesz żądać legitymy, która wynosi aż dwie trzecie wartości udziału spadkowego. To samo dotyczy małoletnich dzieci. Obliczenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę stwierdzenia wysokości zachowku należy zacząć przez określenie substratu zachowku.

Co wliczamy do wartości spadku (jak ustalić substrat zachowku)?

Ustalając wielkość legitymy musimy zacząć od określenia wartości substratu zachowku. Od tego zależeć będzie wartość legitymy, zasady rozliczeń, a także właściwość sądu i opłata od pozwu.
W pierwszej kolejności określamy wartości majątku jaki pozostawił spadkodawca w chwili śmierci.
Mówimy o czystej wartości spadku (czyli aktywa minus długi – to jest właśnie jego czysta wartość).
Następnie czystą wartość powiększamy o zapisy nazywane windykacyjnymi dokonane w testamencie, a jeżeli przed jego śmiercią spadkodawca dokonał Uwzględniamy wartość uczynionych za życia testatora, a także wartość zapisów windykacyjnych.

Obliczenie substratu zachowku

Przy obliczaniu legitymy nie uwzględniamy jednak zapisów zwykłych i poleceń, ani nie bierzemy pod uwagę drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. Nie wliczamy też tych wykonanych więcej niż dziesięć lat temu na rzecz osób, które nie są spadkobiercami albo osobami mającymi prawo do otrzymania zachowku.

Wartość przedmiotu darowizny obliczamy według stanu na dzień darowizny, a według cen z chwili ustalania legitymy.
Przy ustalaniu udziału spadkowego, który jest podstawą do obliczania zachowku, uwzględniamy także spadkobierców niegodnych. Wliczamy również spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Nie uwzględniamy z kolei spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wykluczeni.
Przy obliczaniu legitymy należnej małżonkowi nie doliczamy do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. W przypadku dzieci lub wnuków nie doliczamy do spadku darowizn uczynionych przez testatora w czasie, kiedy osoby te jeszcze się nie urodziły.
Jeżeli mającym prawo do otrzymania zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na należne mu żądania o uiszczenie legitymy poniesione przez testatora koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego. Oczywiście tylko, jeśli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Uzupełnienie zachowku

Co więcej, jeżeli w danym przypadku chodzi o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełniania zachowku od osoby obdarowanej, musimy pamiętać o ważnej rzeczy. Odpowiada ona tylko w granicach wzbogacenia, które jest skutkiem doliczanej do spadku darowizny. W przypadku zapisu nazywanego windykacyjnym, ograniczona jest do wzbogacenia będącego jego skutkiem.
Jeżeli osoba, od której dochodzimy zachowku, należy jednocześnie do osób uprawionych do zachowku obowiązku uiszczenia legitymy jest ograniczony w taki sposób, że w ostatecznym rozliczeniu tej osobie ze spadku powinien pozostać jej własny zachowek.
Na koniec musisz wiedzieć, że sąd może zredukować obowiązek spłacenia legitymy kierując się zasadami współżycia społecznego.

Potrzebny kalkulator zachowku?

Niestety, nie istnieje uniwersalny kalkulator zachowku, który dokładnie policzy jaka wysokość legitymy przysługuje Ci w konkretnym przypadku. Jeżeli nadal ciężko Ci ustalić wysokość, w jakiej zachowek przysługuje możesz przeczytać ten tekst, w którym pokazałem kilka przykładów i wyjaśniłem, w jaki sposób możesz go policzyć.

Przedawnienie roszczenia

Czy zachowek po mamie lub ojcu się przedawnia?
Tak. Data na roszczenie z tytułu zachowku wynosi pięć lat – licząc od dnia ogłoszenia testamentu. Natomiast roszczenie przeciwko osobie zobowiązanej do uzupełnienia legitymy z tytułu otrzymanego od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizn przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
To znaczy, że w czasie pięciu lat możesz wystąpić na drogę sądową z powództwem o uiszczenie legitymy. Jeżeli wystąpisz z pozwem po upływie powyższego terminu, strona przeciwna może podnieść zarzut przedawnienia. W większości przypadków spowoduje to oddalenie powództwa i obciążenie kosztami postępowania.

W jakim sądzie złożyć pozew o zachowek?

Pozew składasz w sądzie według ostatniego miejsca zamieszkania testatora. Jeżeli takiego miejsca w Polsce nie da się ustalić -według miejsca położenia majątku spadkowego. Pamiętaj, że jeżeli dochodzisz tytułem legitymy kwoty większej niż 100.000 PLN, to właściwy będzie sąd okręgowy, a nie rejonowy.
Gdybyś miał więcej pytań o to jak prowadzić sprawy spadkowe w sądzie, skontaktuj się z naszą Kancelarią.

Opłata za pozew

Składając pozew do sądu o zapłatę zachowku musisz go opłacić. Wartość opłaty wynosi 5% kwoty dochodzonej pozwem. W przypadku wygranej sprawy opłata ta zostanie Ci zasądzona w wyroku. Oznacza to, iż pozwany będzie musiał Ci ją zwrócić. Jeżeli jednak uprawniony do legitymy wniósł uzasadniony pozew, wówczas przeciwnik (który mimo, że spadkodawca uczynił na jego rzecz darowiznę wnosił o oddalenie powództwa) będzie musiał zwrócić opłatę.
Co ciekawe odpowiedź na pozew o zachowek nie jest już obciążona opłatą.

Zachowek, a podatek

Jeśli otrzymałeś legitymę, musisz zapłacić podatek od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania od zobowiązanego do uiszczenia zachowku całości lub części kwoty. O fakcie otrzymania legitymy musisz powiadomić urząd skarbowy w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania kwoty zachowku.

Podsumowanie informacji o zachowku

W ten sposób wygląda instytucja legitymy. Mam nadzieję, że po lekturze tego artykułu wiesz już komu przysługuje zachowek, a także, że możesz dochodzić legitymy przy dziedziczeniu ustawowym, a także wówczas, kiedy spadkodawca zadecydował o swoim majątku w testamencie.

Pamiętaj o tym, że roszczenie o zapłatę legitymy przysługuje co do zasady dzieciom, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy (jeśli byliby powołani do spadku danej osoby).

W tym artykule możesz przeczytać o szczególnym przypadku zachowku i gospodarstwa rolnego.
Zachowek - wszystko, co musisz wiedzieć

POBIERZ DARMOWEGO EBOOKA: ZACHOWEK WSZYSTKO, CO MUSISZ WIEDZIEĆ

Każdy z nas intuicyjnie wie, czym jest zachowek i kiedy się należy. Jednakże w rzeczywistości jest to skomplikowana instytucja prawa spadkowego. W zależności od wielu czynników, jego wysokość może być bardzo różna. Co więcej, istnieje wiele sytuacji, w których żądanie zachowku nie jest dopuszczalne.

W ebooku odpowiadamy na następujące pytania:

    • Kiedy i komu przysługuje zachowek?
    • Kiedy można go dochodzić?
    • Ile wynosi zachowek?

Dodatkowo w e-booku: zachowek a testament, darowizna i zapis windykacyjny. 

Wpisz maila, abyśmy mogli udostępnić Ci ebooka.

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Adwokat Iwo Klisz jako ekspert w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Adwokat Iwo Klisz, założyciel Kancelarii Klisz i Wspólnicy jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Adwokat Iwo Klisz i prawnicy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura