ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

wydziedziczenie

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Wydziedziczenie – czy na pewno wiesz jak działa?

Często przyjmuje się, że skoro ktoś nie został powołany do spadku w testamencie, to jest to równoznaczne z tym, że został wydziedziczony. To duży błąd. Jeżeli spadkodawca w testamencie przekazał swój majątek innej osobie, to wcale nie znaczy, że Tobie nic się nie należy. Jako spadkobierca ustawowy możesz zawsze dochodzić od spadkobiercy testamentowego wypłaty określonej kwoty tytułem zachowku. Tymczasem wydziedziczenie to sytuacja, w której spadkodawca w testamencie pozbawia najbliższych możliwości żądania zachowku. Może on to jednak uczynić tylko wtedy, gdy jego spadkodawcy postępują wobec niego rażąco nagannie.

Kogo można wydziedziczyć?

Wydziedziczyć można jedynie osoby najbliższe, które są uprawnione do zachowku tj.:

  • zstępnych spadkodawcy (czyli dzieci, wnuki itd.)
  • małżonka,
  • rodziców.

Pamiętaj, że wydziedziczenie np. syna nie może powodować negatywnych konsekwencji dla jego dzieci ? czyli wnuków spadkodawcy chyba, że także w stosunku do nich zachodziły przyczyny wydziedziczenia, a spadkodawca wskazał je wyraźnie w testamencie.

W praktyce oznacza to, że wydziedziczonego członka rodziny traktuje się tak, jakby nie dożył dnia śmierci spadkodawcy. Na skutek wydziedziczenia, jego udział spadkowy przypada jego zstępnym (dzieciom, wnukom). Jeśli chcesz wydziedziczyć również dzieci i wnuki wydziedziczonego, to również w ich przypadku muszą zaistnieć określone w ustawie przesłanki. Jakie?

co to jest wydziedziczenie

Z jakich powodów można wydziedziczyć (jakie są przesłanki wydziedziczenia)?

Nie można nikogo wydziedziczyć z błahych powodów. Wydziedziczenie jest możliwe jedynie w bardzo konkretnych przypadkach, gdy spadkobierca :

  1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
  2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
  3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyny wydziedziczenia wymienione w kodeksie stanowią katalog zamknięty, to znaczy, że inne postępowanie osoby uprawnionej do dziedziczenia, nawet obiektywnie uważane za naganne nie będzie stanowiło wystarczającej przesłanki dla pozbawienia go zachowku.

Pamiętaj, przyczyna z powodu której zostałeś wydziedziczony powinna być wskazana w testamencie. Nie musi być jednak sformułowana dokładnie w taki sposób, jak czyni to kodeks cywilny. Przyczyna wydziedziczenia może zostać wskazana własnymi słowami. Ważne, aby z treści testamentu można było łatwo zrozumieć podstawy decyzji spadkodawcy.

Jeśli zostałeś wydziedziczony bezzasadnie, taki zapis w testamencie nie wywoła zamierzonego skutku ? w dalszym ciągu będziesz mógł skutecznie domagać się zachowku.

Kiedy uprawniony do zachowku postępuje uporczywie, sprzecznie z zasadami współżycia społecznego?

Osoba która jest alkoholikiem, narkomanem, odmawia podjęcia pracy, urządza awantury postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Obciążanie spadkodawcy ciężarem utrzymywania synowej i wnuków również może być uznane za naganne i niedopuszczalne. Jednakże należy zaznaczyć, iż powyższe zachowania muszą być ?uporczywe? (trwające ciągle). Jednorazowy incydent nie jest wystarczający dla skutecznego wydziedziczenia. Przykładowo spowodowanie wypadku samochodowego pod wpływem alkoholu, w przypadku kogoś, kto do kieliszka zagląda sporadycznie, nie może być powodem pozbawienia go prawa do zachowku.

Zauważ, że postępowanie wbrew zasadom współżycia społecznego nie musi bezpośrednio godzić w spadkodawcę, wystarczy, że będzie podejmowane wbrew jego woli, ze świadomością, że spadkodawca takiego zachowania nie akceptuje. Nie może być tutaj także mowy o postępowaniu nieumyślnym lub czynionym pod wpływem choroby psychicznej.

Popełnienie jakiego przestępstwa może stanowić podstawę wydziedziczenia?

Przyczyną wydziedziczenia może być popełnienie przestępstwa zabójstwa, pobicia, groźby, uszkodzenia ciała itp. Przestępstwa te mogą zostać popełnione wobec spadkodawcy lub osoby mu bliskiej. Przestępstwo co do zasady powinno być potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu. W wyjątkowych wypadkach np. gdy postępowanie umorzono ze względu na przedawnienie karalności sprawcy, spadkobierca może wydziedziczyć sprawcę pomimo braku wyroku skazującego.

Przestępstwo stanowiące przesłankę wydziedziczenia może być popełnione także wobec osoby najbliższej dla spadkodawcy. To, czy dana osoba jest osobą najbliższą dla spadkodawcy każdorazowo podlega ocenie w kontekście całokształtu okoliczności, bowiem przepisy kodeksu cywilnego nie wyjaśniają, kto kryje się pod pojęciem osoba najbliższa w kontekście wydziedziczenia. Taką definicję zawiera kodeks karny, albo niektóre ustawy szczegółowe, jednak te zapisy można stosować jedynie pomocniczo, bo nie są one wiążące na gruncie prawa spadkowego.

Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych

Przykładem takiego zachowania jest np. brak udzielenia opieki choremu spadkodawcy, uchylania się od pomocy materialnej na rzecz rodziców będących w potrzebie, czy niewypełnianie obowiązku alimentacyjnego.Działanie uprawnionego do spadku musi być zawinione co oznacza, iż nie można wydziedziczyć bliskiej osoby, która nie mogła zapewnić opieki choremu spadkodawcy w związku z tym, iż sama była np. ciężko chora.

Podobnie sytuacja ma się w przypadku zerwania kontaktów rodzinnych. By było ono wystarczającą podstawą pozbawienia prawa do zachowku, musi być zawinione przez uprawnionego. Jeśli kontakty zostały zerwane z inicjatywy spadkodawcy, który w dodatku latami podsycał zainicjowany przez siebie konflikt, trudno by to uprawniony do zachowku był obwiniany o niedopełnianie obowiązków rodzinnych.

W jaki sposób wydziedziczyć?

Wydziedziczyć można jedynie w testamencie. Pamiętaj, że sporządzenie testamentu negatywnego nie jest tożsame z wydziedziczeniem. Czym się różni testament negatywny od testamentu, w którym wydziedzicza się spadkobiercę?

Spadkodawca może w testamencie wskazać, że wyłącza daną osobę od dziedziczenia bez podania konkretnych przyczyn, albo z podaniem dowolnych, nawet błahych powodów. Właśnie tym jest testament negatywny. Taki zapis nie pozbawi jednak uprawnionego jego zachowku.

Z kolei w przypadku wydziedziczenia, muszą zaistnieć konkretne, wskazane wyżej przesłanki wydziedziczenia, w dodatku powinny być opisane w testamencie. Spadkodawca nie musi użyć sformułowań kodeksowych, ale jednak jego motywy powinny być wyrażone na tyle jasno, by dane zachowanie spadkobiercy można było przyporządkować do odpowiedniego przepisu.

Czy spadkodawca możne odwołać swoją wolę, a Ty możesz znowu być spadkobiercą lub żądać zachowku?

Wydziedziczenie nie ma charakteru ostatecznego. Spadkodawca w celu zmiany powziętej decyzji może sporządzić nowy testament, zmienić testament już sporządzony lub go odwołać. Skutki wydziedziczenia nie zostaną zrealizowane także wówczas, gdy spadkodawca przebaczy wydziedziczonemu. Przebaczenie nie jest żadnym formalnym zachowaniem. Wystarczy, żeby z okoliczności, w których spadkobierca działał wynikało, że nie chowa już żadnej urazy. Czasem wystarczy uścisk dłoni lub inne podobne zachowanie.

Czy można bronić się przed niesłusznym wydziedziczeniem?

Jeżeli uważasz, że zostałeś niesłusznie wydziedziczony możesz dochodzić swoich praw wnosząc przeciwko innym spadkobiercom pozew o zapłatę zachowku. W tym postępowaniu będziesz jednak musiał udowodnić, że przyczyny wydziedziczenia były nieprawdziwe lub nie wystarczały do tego, aby skutecznie Cię wydziedziczyć.

prawo spadkowe wrocław

Wydziedziczenie a niegodność dziedziczenia

Instytucją podobną do wydziedziczenia jest niegodność dziedziczenia. Niegodność dziedziczenia różni się tym, od wydziedziczenia, że stwierdzana jest na podstawie rozstrzygnięcia wydanego przez sąd, już po śmierci spadkodawcy. O wydziedziczeniu decyduje natomiast sam spadkodawca. Nieco odmienne są też przesłanki obu tych instytucji. W przypadku niegodności dziedziczenia, spadkodawca nie otrzyma należnego mu udziału, jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Cel obu tych instytucji jest tożsamy: mają zagwarantować, by wola spadkodawcy została jak najlepiej zrealizowana, a spadek nie trafił do kogoś nieodpowiedniego, kto z punktu widzenia zasad współżycia społecznego nie powinien uzyskać żadnych korzyści w związku ze śmiercią spadkodawcy.

Dalsza część tekstu znajduje się pod materiałem audio.
Posłuchaj podcastu – Prawo spadkowe dla Każdego autorstwa radcy prawnego Anny Klisz

Podsumowanie informacji o wydziedziczeniu

Wydziedziczenie to pozbawienie uprawnionego członka rodziny prawa do zachowku. Sporządzenie testamentu negatywnego, albo takiego, w którym nie wspomina się o najbliższym członku rodziny nie wywołuje takiego skutku jak wydziedziczenie.

Spadkodawca może w testamencie pozbawić prawa do zachowku tylko niektórych spadkobierców ustawowych tj. rodziców, dzieci, wnuków, prawnuków i małżonka. Innym osobom zachowek i tak nie przysługuje, więc wydziedziczanie ich mija się z celem.

Wydziedziczenie może nastąpić jedynie w wyniku wystąpienia jednej z trzech przyczyn wymienionych w kodeksie. Są to sytuacje, gdy uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Żadna sytuacja, która nie mieści się w tym katalogi nie pozbawia uprawnionego do zachowku jego prawa.

Powyższe prowadzi do następującej konkluzji: zachowek w polskim prawie jest czymś obowiązkowym i muszą zaistnieć wyjątkowe okoliczności, aby Twój krewny został go pozbawiony.

Zachowek - wszystko, co musisz wiedzieć

POBIERZ DARMOWEGO EBOOKA: ZACHOWEK WSZYSTKO, CO MUSISZ WIEDZIEĆ

Każdy z nas intuicyjnie wie, czym jest zachowek i kiedy się należy. Jednakże w rzeczywistości jest to skomplikowana instytucja prawa spadkowego. W zależności od wielu czynników, jego wysokość może być bardzo różna. Co więcej, istnieje wiele sytuacji, w których żądanie zachowku nie jest dopuszczalne.

W ebooku odpowiadamy na następujące pytania:

    • Kiedy i komu przysługuje zachowek?
    • Kiedy można go dochodzić?
    • Ile wynosi zachowek?

Dodatkowo w e-booku: zachowek a testament, darowizna i zapis windykacyjny. 

Wpisz maila, abyśmy mogli udostępnić Ci ebooka.

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Adwokat Iwo Klisz jako ekspert w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Adwokat Iwo Klisz, założyciel Kancelarii Klisz i Wspólnicy jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Adwokat Iwo Klisz i prawnicy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura