Nie samą pracą żyje człowiek. Urlop wypoczynkowy umożliwia ?naładowanie baterii?, które zwykle skutkuje zwiększeniem efektywności wykonywanej pracy. Jest to zatem nieodłączny element stosunku pracy. W artykule odpowiem na następujące pytania:
- Czy prawo reguluje wymiar urlopu wypoczynkowego?
- Jeżeli tak ? od czego zależy?
- Czy można zwiększyć liczbę dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku?
Definicja ? urlop wypoczynkowy
Na wstępie należy określić, czym jest urlop wypoczynkowy. Definicja doktrynalna podaje, że jest to świadczenie majątkowe pracodawcy, które polega na zwolnieniu pracownika z wykonywania pracy. Jest udzielane w zamian za pracę wykonywaną w innym czasie i ma na celu zapewnienie wypoczynku i regeneracji sił, przy jednoczesnym zapewnieniu wynagrodzenia za czas odpoczynku.
Mówiąc prostszym językiem, urlop wypoczynkowy:
- ma charakter coroczny,
- jest płatny,
- powinien być nieprzerwany (pracodawca musi zapewnić pracownikowi urlop wypoczynkowy w całości, jako jeden nieprzerwany okres, za który przysługuje wynagrodzenie równe temu, jak gdyby ten w tym czasie pracował. Na wniosek pracownika, urlop wypoczynkowy może zostać podzielony na części. Z tym, że chociaż jedna część urlopu wypoczynkowego powinna trwać przynajmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych).
Okres zatrudnienia a urlop wypoczynkowy
Kodeks pracy uzależnia wymiar urlopu od liczby przepracowanych lat. Wlicza się w nie poprzednie okresy zatrudnienia. Nie ma znaczenia sposób ustania stosunku pracy, czy ewentualne przerwy w zatrudnieniu. Wyjątkiem jest czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych ? tego okresu nie bierze się pod uwagę przy określaniu liczby dni urlopu wypoczynkowego. W dalszej części artykułu znajdują się szczegółowe wyliczenia i przykłady w tym zakresie.
Urlop wypoczynkowy a wykształcenie – obliczanie okresu zatrudnienia
Kodeks pracy do okresu zatrudnienia pracownika wlicza także jego czas spędzony na ostatnim, ukończonym szczeblu edukacji. Jego wysokość różnicuje się następująco:
- Zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa ? maksymalnie 3 lata (różne dla różnych programów nauczania i czasu trwania nauki)
- Średnia szkoła zawodowa ? maksymalnie 5 lat (różne dla różnych programów nauczania i czasu trwania nauki)
- Szkoła zawodowa (średnia) dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych i równorzędnych ? 5 lat
- Średnia szkoła ogólnokształcąca ? 4 lata
- Szkoła policealna ? 6 lat
- Uczelnia wyższa (zarówno na 1. I 2. stopniu) ? 8 lat,
Niekiedy zdarza się, że pracownik posiada dyplomy 2 różnych uczelni wyższych. Nie sumujemy jednak okresu związanego z ukończeniem dwóch uczelni wyższych ? nadal jest to 8 lat. Po ukończonych studiach i dwóch latach pracy pracownikowi będzie przysługiwał urlop w wymiarze 26 dni.
Urlop wypoczynkowy ? jak obliczać jego wymiar?
Granica determinująca wymiar urlopu została ustalona przez ustawodawcę na 10 lat.
Jeżeli pracownik pracujący na pełen etat zatrudniony jest krócej, należy mu się 20 dni urlopowych w roku. W przypadku gdy okres ten wynosi minimum 10 lat, przysługuje mu 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku. Zatrudnienie pracownika w niepełnej formule czasu pracy powoduje, że urlop ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru. Co ważne, niepełny dzień urlopu ?podciąga się? zawszę w górę.
- Pani Kasia jest recepcjonistką. Jako młoda mama, pracuje w wymiarze ? etatu. Ma już spore, 11 letnie doświadczenie zawodowe. Przysługuje jej urlop w wymiarze:
26 dni * ? = 6,5 dnia.
Cały urlop wypoczynkowy będzie więc wynosił 7 dni. - Pani Karolina jest logopedą i pracuje w przedszkolu w wymiarze ? etatu. Do pracy przyszła zaraz po studiach, więc wymiar urlopu oblicza się na podstawie liczby dni urlopowych dla pracownika zatrudnionego krócej niż 10 lat:
20 dni* ? = 10 dni.
Pani Karolinie przysługuje 10 dni urlopu wypoczynkowego.
W statucie, regulaminie czy indywidualnej umowie o pracę można jednak ustalić wyższy wymiar urlopu wypoczynkowego niż przewiduje Kodeks Pracy.
Pierwsza praca a prawo do urlopu
W pierwszej pracy, pracownik będzie nabywał prawo do urlopu proporcjonalnie z każdym kolejnym miesiącem w wymiarze 1/12 przysługujących mu dni. W pełnym wymiarze urlop będzie przysługiwał mu z kolejnym rokiem kalendarzowym.
- Piotr 1 października 2019 roku rozpoczął pracę w gminie (zaraz po studiach). Z każdym kolejnym miesiącem otrzymywał prawo do 1,66 dnia urlopowego (20 dni/ 12 miesięcy). 2 grudnia przysługiwało mu 3,33 dnia urlopowego. Jeżeli Piotr chciałby wziąć urlop w okresie świątecznym, może wykorzystać 4 dni urlopu. 2 stycznia Piotrowi będzie natomiast przysługiwał już pełen wymiar urlopu (kolejny rok kalendarzowy).
Dni urlopu ? pracujące czy nie?
Urlop wypoczynkowy obowiązuje w dniach pracy pracownika, zgodnie z rozkładem czasu pracy w wymiarze godzinowym i dobowym. W przypadku pracy od poniedziałku do piątku ? weekendy nie są brane pod uwagę podczas ustalania terminu urlopowego. Jeżeli jednak zgodnie z rozkładem pracy pracownik pracuje w niedziele i święta ? rozlicza się je jako normalne dni pracy.
Nieletni pracownicy
W przypadku pracowników niepełnoletnich, po pół roku od momentu rozpoczęcia pierwszej pracy, zyskują oni prawo do urlopu w wymiarze 12 dni. Po roku, wymiar ten zwiększony jest do tego, przysługującego pracownikom zatrudnionym powyżej 10 lat ? 26 dni. Gdy pracownik osiąga pełnoletniość, wymiar urlopu wypoczynkowego zostaje obniżony do 20 dni roboczych. W przypadku zatrudnienia i jednoczesnej nauki, uczeń ma możliwość skorzystania z urlopu w czasie ferii szkolnych.
Podsumowanie
Urlop wypoczynkowy jest konieczny, nawet, gdy uwielbiamy swoją pracę. Dlatego też ustawodawca zagwarantował nam minimalną liczbę dni, w które musimy odpocząć, pracując na umowę o pracę. Wymiar urlopu zależy głównie od przepracowanych lat i ukończonych szkół, a także od wymiaru zatrudnienia czy wieku pracownika. Część uprawnień leży jednak po stronie pracodawcy, który może zwiększyć liczbę dni urlopowych dla pracownika przez m.in. regulamin pracy.
