Umowy zawierane z konsumentem poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość

Umowa na odległość. Szukasz informacji na temat dodatkowych praw i obowiązków stron umów zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa? Nie wiesz kiedy możesz odstąpić od takiej umowy, a kiedy prawo takie nie przysługuje? Zastanawiasz się, czy kupując towar ?na firmę? możesz korzystać z ochrony konsumenckiej? W naszym artykule znajdziesz odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

• kim jest konsument,
• kiedy przedsiębiorca może korzystać z ochrony konsumenckiej,
• w jakich okolicznościach zawiera się umowę na odległość,
• kiedy umowę zawiera się  poza lokalem przedsiębiorstwa,
• kiedy konsument może odstąpić od umowy bez podania przyczyny,
• w jakich okolicznościach konsument nie może odstąpić od umowy,
• jakie informacje należy przekazać konsumentowi przed zawarciem umowy,
• jakie dodatkowe prawa i obowiązki wynikają z umów zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Konsument czyli kto?

Opisane poniżej zasady znajdują zastosowanie do tzw. umów jednostronnie profesjonalnych. Są to umowy, w których po jednej stronie występuje przedsiębiorca, a po drugiej konsument. Kim jest konsument? To osoba fizyczna, która zawiera umowę poza swoją działalnością gospodarczą lub zawodową (np. w ramach wolnych zawodów). Oczywiście konsumentem jest także osoba, która nie prowadzi takiej działalności. Konsumentem jest zatem osoba fizyczna:

• nie będąca przedsiębiorcą,
• będąca przedsiębiorcą ale zawierająca umowę poza jej zakresem, np. przedsiębiorca kupuje artykuły gospodarstwa domowego na prywatne potrzeby swojej rodziny.

Można spytać, czy przedsiębiorcę jednoosobowego, który nabywa towary ?na firmę?, zawsze wyłącza się z ochrony konsumenckiej? Okazuje się, że nie. Mianowicie, opisane poniżej zasady stosuje się także do osoby fizycznej:

• zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą,
• jednakże gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Przedsiębiorca jednoosobowy będzie zatem traktowany jak konsument przy zawieraniu umów nieposiadających dla niego charakteru zawodowego. Jeśli nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG. Bądź brak profesjonalnego charakteru tych czynności może wykazać w inny sposób.

Zawodowy charakter będzie zaś miała działalność prowadzona w sposób ciągły. Co do zasady oparty na szczególnych umiejętnościach, wiedzy i doświadczeniu danego przedsiębiorcy jednoosobowego. Istotne znaczenie dla profesjonalnie (zawodowo) trudniącego się dokonywaniem czynności danego rodzaju odgrywa zatem założenie posiadania przez zleceniobiorcę odpowiedniej wiedzy, umiejętności, doświadczenia, zdolności przewidywania, znajomości stosunków danego rodzaju, których dotyczy zlecenie.

Jeżeli zatem taki przedsiębiorca jednoosobowy dane towary lub usługi kupuje sporadycznie i nie wiążą się z jego profesją, to będzie mógł on korzystać z ochrony konsumenckiej. Przykładowo: szewc kupujący komputer, architekt nabywający samochód, adwokat zawierający umowę o remont biura.

Umowa zawarta na odległość a umowa poza lokalem przedsiębiorstwa

Chociaż przepisy prawa zrównują skutki prawne każdej z tych umów, to jednak nie należy ich ze sobą mylić:

1. Umowa zawarta na odległość oznacza umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron. Z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.
2. Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa ? umowę z konsumentem zawartą:
   • przy jednoczesnej fizycznej obecności stron w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy,
   • w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez konsumenta w okolicznościach, o których mowa w lit. a,
   • w lokalu przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość bezpośrednio po tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty kontakt z konsumentem w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy, przy jednoczesnej fizycznej obecności stron,
   • podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami;

Innymi słowy, umowa zawarta na odległość, to umowa przy której ? na żadnym etapie jej zawierania ? nie spotykasz się osobiście z przedstawicielem drugiej strony transakcji. Będą to zatem umowy zawierane w szczególności przez internet, w czasie rozmowy telefonicznej albo poprzez sms.

Natomiast, jeżeli przed zawarciem umowy spotkałeś osobiście przedstawiciela przedsiębiorcy. Bądź zawarłeś z nim umowę w formie pisemnej poza jego lokalem, to umowa taka należeć będzie do drugiej ze ww. kategorii.

Dodatkowe obowiązki przedsiębiorcy (umowa na odległość)

Decydując się na zawarcie umowy z konsumentem, przedsiębiorca musi liczyć się z koniecznością respektowania kilku dodatkowych uprawnień drugiej strony umowy. Jeśli jesteś przedsiębiorcą, powinieneś:

• przekazać konsumentowi tzw. informację konsumencką (zob. punkt 4),
• respektować jego prawo do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny (zob. punkt 5),
• spełnić dalsze obowiązki, w zależności od rodzaju umowy (zob. punkt 6 i 7).

Informacje dla konsumenta

Najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o:

1. Głównych cechach świadczenia, z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem.
2. Swoich danych identyfikujących. W szczególności o firmie, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą, i numerze, pod którym został zarejestrowany, adresie, pod którym prowadzi przedsiębiorstwo, i numerze telefonu przedsiębiorstwa.
3. Łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami. A gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości – sposobie, w jaki będą one obliczane. A także opłatach za dostarczenie, usługi pocztowe oraz jakichkolwiek innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia. W razie zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej ceny lub wynagrodzenia obejmującego wszystkie płatności za okres rozliczeniowy. A także wszystkich kosztów, które konsument jest zobowiązany ponieść.
4. Sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę oraz stosowanej przez przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania reklamacji.
5. Przewidzianej przez prawo odpowiedzialności przedsiębiorcy za jakość świadczenia.
6. Treści usług posprzedażnych i gwarancji.
7. Czasie trwania umowy lub – gdy umowa zawarta jest na czas nieoznaczony lub ma ulegać automatycznemu przedłużeniu – o sposobie i przesłankach wypowiedzenia umowy.
8. Funkcjonalności treści cyfrowych oraz mających zastosowanie technicznych środkach ich ochrony.
9. Mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem.

Odstąpienie od umowy – umowa na odległość

Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie czternastu dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.

Jeżeli przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy, prawo do odstąpienia od umowy wygasa po 12 miesiącach od upływu czternastodniowego terminu.

Jednakże musisz wiedzieć, że:

• Jeżeli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy, zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca nie zobowiązuje się do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów.
• Konsument ma obowiązek zapłaty za świadczenia spełnione do chwili odstąpienia od umowy.

Konsument nie ponosi wszakże kosztów:

1)     świadczenia usług, dostarczania wody, gazu lub energii elektrycznej w przypadku, gdy nie są one oferowane w ograniczonej objętości lub w ustalonej ilości, lub energii cieplnej, w całości lub w części, za czas do odstąpienia od umowy, jeżeli:

1. a) przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy i skutkach jego wykonania lub
2. b) konsument nie żądał spełniania świadczenia przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;

2)     dostarczania treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli:

1. a) konsument nie wyraził zgody na spełnienie świadczenia przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, lub
2. b) konsument nie został poinformowany o utracie przysługującego mu prawa odstąpienia od umowy w chwili udzielania takiej zgody; lub
3. c) przedsiębiorca nie dostarczył potwierdzenia zawarcia umowy.

Termin do odstąpienia od umowy rozpoczyna się:

1)     Dla umowy, w wykonaniu której przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobowiązany do przeniesienia jej własności. Od objęcia rzeczy w posiadanie przez konsumenta lub wskazaną przez niego osobę trzecią inną niż przewoźnik. A w przypadku umowy, która:

1. a) obejmuje wiele rzeczy, które są dostarczane osobno, partiami lub w częściach. Od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części,
2. b) polega na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony ? od objęcia w posiadanie pierwszej z rzeczy.

2)     Dla pozostałych umów ? od dnia zawarcia umowy.

Sposób odstąpienia – umowa na odległość

Konsument:

• Może odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem,
• Ma obowiązek zwrócić rzecz przedsiębiorcy lub przekazać ją osobie upoważnionej przez przedsiębiorcę do odbioru niezwłocznie. Jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy. Chyba że przedsiębiorca zaproponował, że sam odbierze rzecz. Do zachowania terminu wystarczy odesłanie rzeczy przed jego upływem.
• Ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy. Chyba że przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy.

Sprzedawca:

• Ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia.
• Dokonuje zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument. Chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami.
• Jeżeli nie zaproponował, że sam odbierze rzecz od konsumenta, może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta. Do chwili otrzymania rzeczy z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jej odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej.
• Jeżeli umowę zawarto poza lokalem przedsiębiorstwa a rzecz dostarczono konsumentowi do miejsca, w którym zamieszkuje w chwili zawarcia umowy. Przedsiębiorca zobowiązuje się do odebrania rzeczy na swój koszt, gdy ze względu na charakter rzeczy nie można jej odesłać w zwykły sposób pocztą.

W chwili odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa wygasają powiązane z nią umowy dodatkowe zawarte przez konsumenta. Jeżeli na ich podstawie świadczenie jest spełniane przez przedsiębiorcę lub osobę trzecią na podstawie porozumienia z przedsiębiorcą. Konsument nie ponosi kosztów związanych z wygaśnięciem tych umów, z wyjątkiem kosztów:

• związanych z kosztami dostawy innymi niż najtańsza,
• za usługi już wykonane.

Prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi nie jest bezwzględne. Nie przysługuje ono w odniesieniu do:

1)     Umowy o świadczenie usług. Jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy.

2)    Umowy, w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym. Nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy.

3)   Umowy, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb.

4)    Umowy, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia.

5)     Umowy, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu. Której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych. Jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu.

A także:

6)   Umowy, w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami.

7)     Umowy, w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe. Których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli.

8)     Umowy, w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji. Jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał. Lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji. Prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy.

9)    Umowy, w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne. Albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu.

10)   Umowy o dostarczanie gazet, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę.

11)   Umowy zawartej na aukcji publicznej.

12)   Umowy najmu budynku lub lokalu do celów innych niż mieszkalne. Przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi.

13)   Umowy o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym. Jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy. A także po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Dodatkowe zasady dotyczące sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa

Dodatkowe obowiązki:

• przedsiębiorca zobowiązuje się wydać konsumentowi dokument umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub potwierdzenie jej zawarcia. Utrwalone na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku.
• gdy ustalone w umowie wynagrodzenie nie przekracza sześciuset złotych. Konsument zażądał wykonania usługi przez przedsiębiorcę w celu naprawy lub konserwacji, a przedsiębiorca i konsument natychmiast wykonują swoje zobowiązania, przedsiębiorca jest zobowiązany:

1. udzielić konsumentowi informacji dotyczących wynagrodzenia i sposobu, w jaki ma być obliczane;
2. przedstawić łączny kosztorys utrwalony na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku.

Dodatkowe zasady dotyczące sprzedaży (umowa) na odległość

Dodatkowe obowiązki przedsiębiorcy:

1. wyraźne potwierdzenie konieczności zapłaty,
2. dodatkowe informacje na stronie internetowej,
3. dostarczenie potwierdzenia umowy na piśmie.

Ad. 1.

Przedsiębiorca zapewnia, aby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie potwierdził, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Jeżeli do złożenia zamówienia używa się przycisku lub podobnej funkcji, muszą być one oznaczone w łatwo czytelny sposób. Słowami ?zamówienie z obowiązkiem zapłaty? lub innego równoważnego jednoznacznego sformułowania. Nie spełnienie tych wymagań skutkować będzie tym, że umowa nie zostanie zawarta.

Ad. 2.

Na stronach internetowych służących do prowadzenia handlu elektronicznego wskazuje się w sposób wyraźny, najpóźniej na początku składania zamówienia, jasne i czytelne informacje o ograniczeniach dotyczących dostarczania oraz akceptowanych sposobach płatności.

Ad. 3.

Przedsiębiorca ma obowiązek przekazać konsumentowi potwierdzenie zawarcia umowy na odległość na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu. Najpóźniej w chwili dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi. Potwierdzenie obejmuje:

• informacje, o których mowa w pkt powyżej, chyba że przedsiębiorca dostarczył konsumentowi te informacje na trwałym nośniku przed zawarciem umowy;
• informację o udzielonej przez konsumenta zgodzie na dostarczenie treści cyfrowych w okolicznościach powodujących utratę prawa odstąpienia od umowy.

Jeżeli na wyraźne żądanie konsumenta wykonywanie usługi albo dostarczanie wody, gazu, energii elektrycznej. Gdy nie są one dostarczane w ograniczonej objętości lub w ustalonej ilości, lub energii cieplnej ma się rozpocząć przed upływem terminu do odstąpienia od umowy. Przedsiębiorca wymaga od konsumenta złożenia wyraźnego oświadczenia zawierającego takie żądanie.

Jeśli zaś przedsiębiorca nie spełnił obowiązków informacyjnych dotyczących opłat dodatkowych lub innych kosztów lub kosztów zwrotu rzeczy, konsument nie ponosi tych opłat i kosztów. Ciężar dowodu spełnienia obowiązków informacyjnych spoczywa na przedsiębiorcy.

Przeczytaj także:

Umowa dostawy