Nie od dziś wiadomo, że umowa o pracę na czas nieokreślony to najbardziej pożądana wśród pracowników forma zatrudnienia. Oferuje stałe źródło dochodu oraz poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Dlatego pracownicy niezbyt przychylnym okiem spoglądają na umowę o pracę na czas określony. Czy słusznie?
Być może dla wielu osób będzie to zaskoczeniem, ale w gruncie rzeczy umowy te niewiele się różnią. Nie zawsze tak było. Od czasu zmiany przepisów, która zrównała okresy wypowiedzeń w przypadku obu tych umów, zasadnicze różnice się zatarły. Wciąż jednak pokutuje przekonanie, że umowa o pracę na czas określony to ?gorsza siostra? umowy o pracę na czas nieokreślony. Wyjaśniamy, dlaczego powyższe stwierdzenie nie zawsze jest prawdziwe.
Umowa o pracę na czas określony ? podstawowe informacje
Przepisy prawa pracy przewidują jednakowe wymagania dla wszystkich rodzajów umów o pracę. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy jest to umowa o pracę na czas nieokreślony, czy określony, musi wskazywać:
- strony umowy,
- rodzaj umowy,
- datę zawarcia,
- warunki pracy i płacy (w szczególności rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy i termin jej rozpoczęcia).
Umowa powinna być zawarta w formie pisemnej. Jeżeli z jakichś względów tak się nie stało, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy powinien potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron, rodzaju oraz warunków umowy. Jeżeli zaniecha tego obowiązku, naraża się na odpowiedzialność karno-wykroczeniową. Jak stanowi bowiem art. 281 pkt 2 Kodeksu pracy kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że również umowa zawarta w formie ustnej lub nawet dorozumianej jest ważna. Jednak nie oznacza to wcale, że taka forma zawarcia umowy jest dopuszczalna. Wprost przeciwnie. Uznanie jej za ważną ma na celu ochronę pracownika, którego pracodawca wprawdzie dopuścił do wykonywania pracy, ale nie zawarł z nim umowy. Nie niweczy jednak obowiązku sporządzenia umowy w formie pisemnej.
Umowa o pracę na czas określony a umowa o pracę na czas nieokreślony ? różnice i podobieństwa
Przechodząc do kwestii różnic i podobieństw pomiędzy obiema rodzajami umów nie sposób nie wspomnieć o nowelizacji Kodeksu pracy z dnia 22 lutego 2016 roku. Zrównała ona okresy wypowiedzeń dla umowy na czas określony i niekreślony, co zatarło największą różnicę między nimi. Dla przypomnienia ? przed nowelizacją okres wypowiedzenia umowy na czas określony wynosił 2 tygodnie niezależnie od stażu pracy u danego pracodawcy.
Nie oznacza to jednak, że w pozostałym zakresie umowy te niczym się nie różnią. Wśród zasadniczych różnic należy wymienić:
- czas trwania umowy,
- pisemne uzasadnienie przyczyn wypowiedzenia,
- roszczenia przysługujące pracownikowi w przypadku naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiedzeniu.
Czas trwania umowy o pracę
Podstawowa różnica pomiędzy umową na czas określony a umową na czas nieokreślony kryje się w jej nazwie. Treść umowy na czas określony wskazuje w jakim terminie dochodzi do jej automatycznego rozwiązania. Następuje to bez konieczności składania dodatkowego oświadczenia przez pracownika czy pracodawcę.
Aby rozwiązać umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony należy złożyć wypowiedzenie bądź zawrzeć porozumienie. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule ?Umowa o pracę na czas nieokreślony. Co musisz wiedzieć przed jej zawarciem??.
Pisemne uzasadnienie przyczyn wypowiedzenia
W przypadku umowy na czas nieokreślony na pracodawcy spoczywa obowiązek wskazania przyczyny wypowiedzenia. Pozornie nie wydaje się to czymś skomplikowanym. W praktyce jednak sprawia pracodawcom wiele kłopotów. Podstawowa trudność tkwi w tym, że przyczyny muszą być uzasadnione, konkretne, rzetelne i weryfikowalne. W przeciwnym razie pracodawca ryzykuje tym, że pracownik odwoła się do sądu pracy. Jeżeli zdoła udowodnić, że pracodawca podał niezgodną z prawdą przyczynę wypowiedzenia, może ono zostać w całości uznane za bezzasadne. Skutkować to będzie zasądzeniem na rzecz pracownika odszkodowania albo przywróceniem go do pracy.
W przypadku wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony ten kłopotliwy wymóg nie obowiązuje. Sprawia to, że wypowiedzenie tego rodzaju umowy jest znacznie łatwiejsze.
Roszczenia przysługujące pracownikowi w przypadku naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu umów o pracę
W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony pracownikowi, który zdołał wykazać, że wypowiedzenie umowy jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, przysługuje roszczenie o stwierdzenie bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, o przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie.
Z kolei w przypadku umowy o pracę zawartej na czas określony pracownikowi przysługuje wyłącznie roszczenie o odszkodowanie.
Należne jest ono także wtedy, gdy pracownik nie poniósł jakiejkolwiek szkody podejmując natychmiast zatrudnienie u innego pracodawcy z takim samym jak dotychczasowe, czy nawet wyższym wynagrodzeniem. Odszkodowanie należne jest w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, jednakże nie dłużej niż za 3 miesiące. Wyjątek stanowią pracownice w ciąży, pracownicy w trakcie urlopu macierzyńskiego (zarówno kobiety, jak i mężczyźni), jak również pracownicy w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach zawodowych. Osoby te w razie nieprawidłowości przy wypowiedzeniu umowy o pracę mogą domagać się przywrócenia do pracy na analogicznych zasadach jak w przypadku umów na czas nieokreślony.
Ile umów o pracę na czas określony może zawrzeć z Tobą pracodawca?
Nie da się ukryć, że z punktu widzenia pracodawcy umowa o pracę na czas określony stanowi wygodniejszą formę zatrudnienia. W razie zmiany struktury klientów, nieoczekiwanych zmian rynkowych czy chociażby nie spełnienia oczekiwań przez danego pracownika, wystarczy, że nie przedłuży z nim umowy, lub wypowie ją bez konieczności wskazania konkretnej przyczyny.
Nie oznacza to jednak, że przepisy nie nakładają żadnych ograniczeń w tym zakresie. W końcu tak wygodna forma zatrudnienia mogłaby prowadzić do wielu nadużyć. Z tego też względu ustawodawca przewidział mechanizm przeciwdziałający nadmiernemu korzystaniu z umów terminowych przez pracodawców.
Jak wynika z art. 25 (1) § 2 Kodeksu pracy strony stosunku pracy mogą zawrzeć maksymalnie trzy umowy na czas określony. Nie dotyczy to jednak umów zawartych na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym lub wykonywania pracy przez okres kadencji, a także w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie do zawarcia umowy wykraczającej poza wskazany limit.
Zawarcie czwartej umowy terminowej uważa się za zawarcie umowy na czas nieokreślony bez konieczności składania przez strony dodatkowych oświadczeń.
Maksymalny okres zawarcia umowy na czas określony
Wspomniany wcześniej art. 25 (1) § 2 Kodeksu pracy stanowi, że okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech.
Oznacza to, że umowy o pracę zawierane na czas określony nie mogą trwać łącznie dłużej niż 33 miesiące. Od dnia następującego po upływie tego terminu uważa się, że pracownik zatrudniony jest na czas nieokreślony.
Podsumowanie
W przypadku umów o pracę na czas określony wciąż pokutuje przekonanie, że są one dla pracownika niekorzystne. Tymczasem zmiany w przepisach na przestrzeni ostatnich lat w istotny sposób zrównoważyły interes pracowników i pracodawców, którzy decydują się na ich zawarcie.
Do niewątpliwych plusów umowy na czas określony należy zaliczyć jej większą elastyczność. Z jednej strony jest to wygodne dla pracodawcy, który w łatwiejszy sposób może dostosować strukturę zatrudnienia do aktualnych potrzeb. Jednak i w przypadku pracowników taka umowa może okazać się dobrym rozwiązaniem. Zmieniające się realia na rynku pracy jednoznacznie pokazują, że minęły już czasy, gdy pracownik przez całe życie związany był z jednym zakładem pracy. Dla pracowników coraz większe znaczenie ma swoboda przy wyborze ścieżki kariery i elastyczność, która umożliwi szybką zmianę pracodawcy w razie pojawienia się bardziej korzystnej oferty.
Może się zatem okazać, że to właśnie umowa na czas określony będzie dla Ciebie idealnym rozwiązaniem.
