Kodeks Pracy (dalej: KP) reguluje dosyć szczegółowo kwestie podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Pracodawca może w tym zakresie zawrzeć jednak dodatkową umowę z pracownikiem. Taka umowa powszechnie zwana jest umową szkoleniową. W artykule odpowiem na następujące pytania:
- Czym jest umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych (umowa szkoleniowa)?
- Kiedy trzeba zawrzeć z pracownikiem umowę szkoleniową?
- Jakie obowiązki ma pracodawca i pracownik w związku z zawarciem umowy o podnoszeniem kwalifikacji zawodowych?
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w Kodeksie Pracy a umowa szkoleniowa
Kodeks Pracy definiuje podnoszenie kwalifikacji zawodowych jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Ponadto Kodeks Pracy wskazuje m.in., że:
- Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
1) urlop szkoleniowy (jego wymiar również uregulowano w KP);
2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. - Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje natomiast prawo do wynagrodzenia.
- Pracodawca ma dowolność w zakresie pokrycia kosztów pracownika związanych ze szkoleniem (chodzi o koszty dojazdu, podręczników itp.)
Zatem, czy umowa szkoleniowa jest w ogóle potrzebna?
Podstawowe obowiązki pracodawcy i uprawnienia pracownika w zakresie podnoszenia kwalifikacji są określone w Kodeksie. Teoretycznie zatem nie potrzeba zawierać dodatkowej umowy. Art. 103 (4) (a szczególnie §3) wskazuje jednak pewną sytuację, gdy zawarcie umowy szkoleniowej niesie za sobą pewne korzyści – zarówno dla pracownika jak i pracodawcy.
§ 1. Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie.
§ 2. Umowa, o której mowa w § 1, nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy niniejszego rozdziału.
§ 3. Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Umowa szkoleniowa – kiedy warto ją zawrzeć?
Analizując powyższe przepisy można śmiało stwierdzić, że jeżeli pracodawcy zależy na tym, aby pracownik po szkoleniu dalej pracował dla niego – musi koniecznie zawrzeć umowę szkoleniową. Bez niej, pracownik może zmienić pracę, natomiast z drugiej strony – pracodawca nie ma z kolei obowiązku pokrywania kosztów szkolenia.
Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych – jakie postanowienia może zawierać?
W pierwszej kolejności w umowie szkoleniowej należy wskazać dokładne koszty szkolenia oraz zaznaczyć, że w całości pokryje je pracodawca. Ważne, aby strony dokładnie wyliczyły koszty szkolenia, wliczając w to dojazdy, czy konieczne pomoce naukowe. Warto zatem zatrzymać wszystkie faktury, czy rachunki za dane usługi i przedmioty.
W niektórych sytuacjach pracodawca może żądać od pracownika zwrotu kosztów szkolenia. Są one określone w Kodeksie Pracy. Nawet, jeżeli nie wpiszemy ich w umowie, i tak będą miały one zastosowanie. Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
- który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
- z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103(4), nie dłuższym niż 3 lata,
- który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 943,
- który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94(3), mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach
– jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
Jeżeli chodzi zaś o zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu, to zgodnie z Kodeksem Pracy okres ten nie może wynosić więcej niż 3 lata. Termin ten może być liczony od rozpoczęcia szkolenia, albo jego ukończenia.
Umowa szkoleniowa a przepisy kodeksowe
Zgodnie z art. 103(4) §2 KP umowa szkoleniowa nie może zawierać postanowień mniej korzystnych od postanowień kodeksu pracy regulujących tematykę podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Tym samym pracodawca nie może np. przewidzieć w treści umowy innych przypadków, które zobowiązywałyby pracownika do zwrotu kosztów szkolenia.
W treści umowy szkoleniowej nie można zamieszczać zatem innych postanowień, które byłyby mniej korzystne dla pracownika, niż przepisy KP. Chodzi tu np. o regulacje nakazujące pozostać pracownikowi u danego pracodawcy przez dłużej niż 3 lata.
