Z umową komisu najczęściej mamy do czynienia w sytuacji, gdy zamierzamy sprzedać samochód. Mówiąc kolokwialnie ?oddajemy? wtedy samochód do komisu, który zajmuje się jego sprzedażą. W praktyce jednak umowa komisu może mieć zastosowanie również przy kupnie i to nie tylko auta. Wracając jednak do najpowszechniejszego zastosowania umowy komisu, warto podkreślić, że osoba prowadząca komis samochodowy sprzedaje naszą własność. Warto zatem wiedzieć, jak dokładnie uregulowana jest umowa komisu w przepisach prawa. W dzisiejszym artykule wskażę:
- na czym polega umowa komisu?
- jakie są cechy charakterystyczne umowy komisu?
- jakie prawa i obowiązki mają strony umowy komisu?
- czy umowa komisu może ulec rozwiązaniu przed zrealizowaniem określonej transakcji?
Na czym polega umowa komisu?
Zacznę od spraw podstawowych. W umowie komisu wyróżniamy dwie strony:
- Komisanta ? jest to osoba przyjmująca zlecenie.
- Komitenta ? osoba, która daje zlecenie.
Komisant zobowiązuje się za wynagrodzeniem (będącym w tym przypadku prowizją) do kupna lub sprzedaży określonej rzeczy na rachunek komitenta, lecz w imieniu własnym. Mówiąc prostszym językiem, komisant sprzedaje (albo kupuje) pewną rzecz na zlecenie komitenta i jego rachunek, a w zamian otrzymuje prowizję od sprzedaży (kupna).
Komisant jest zatem niejako zastępcą komitenta.
Cechy charakterystyczne umowy komisu
Umowa komisu może dotyczyć tylko i wyłącznie rzeczy ruchomych. Możliwe jest oczywiście, aby zlecić komuś sprzedanie nieruchomości w naszym imieniu, wtedy jednak jest to umowa zlecenia, a nie komisu.
Umowa komisu nie musi być zawarta w żadnej szczególnej formie. Może przyjąć zatem postać ustnych ustaleń, albo nawet być dorozumiana. Z praktycznych względów warto jednak zawrzeć ją na piśmie, aby w przypadku ewentualnego sporu, nie pojawiły się żadne wątpliwości.
Warto wspomnieć o tym, że w przypadku komisu sprzedaży (czyli np. sytuacji oddania samochodu do komisu), własność samochodu przysługuje komitentowi aż do chwili zbycia auta przez komisanta. Właściciel komisu samochodowego nie staje się zatem właścicielem auta. Jeżeli zaś chodzi o komis kupna, najpierw własność rzeczy przechodzi na komisanta, a następnie zostaje przeniesiona na komitenta. Takie rozważania mogą wydawać się nieistotne. W praktyce mają jednak duże znaczenie, np. z uwagi na ustalenie zakresu odpowiedzialności każdej z tych osób.
Sytuacja prawna komisanta
Najczęściej w umowie komisu określa się minimalną i maksymalną cenę, za jaką komisant może dokonać transakcji. Jego głównym obowiązkiem jest zrealizowanie sprzedaży lub kupna zgodnie z treścią umowy. Jeżeli uda mu się znaleźć korzystniejszą ofertę, nadwyżkę powinien zwrócić komitentowi. Jeżeli zaś zrealizuje transakcje na mniej korzystnych warunkach niż określone w umowie, jest obowiązany zapłacić komitentowi różnicę.
Jednakże, w przypadku zakupu określonej rzeczy za cenę wyższą niż oznaczoną przez komitenta, komisant może liczyć się z tym, że komitent złoży oświadczenie, iż nie uznaje tej czynności za dokonaną na jego rachunek. Wtedy kupno traktowane jest w świetle prawa jako dokonane przez komisanta na jego rzecz (rachunek) i w jego własnym imieniu. Jeżeli komitent nie złoży ww. oświadczenia, uznaje się, że zgodził się na wyższą cenę.
Jedynie w przypadku, gdy zlecenie nie mogłoby zostać zrealizowane po określonej przez komitenta cenie, a zawarcie takiej umowy uchroniło komisanta przed szkodą, komitent nie może żądać zapłacenia różnicy, ani odmówić zgody na wyższą cenę. Chodzi tu o zabezpieczenie interesów komisanta. Mógł on bowiem dołożyć wszelkich starań, by znaleźć odpowiednią ofertę. Okazało się jednak, że na rynku nie było ani jednej oferty zgodnej z wymaganiami komitenta.
Komisant na mocy umowy komisu ma obowiązek przekazać komitentowi wszystko, co uzyskał przy wykonywaniu zlecenia.
Sytuacja prawna komitenta
Komitent zaś zobowiązany jest przede wszystkim do zapłacenia umówionej prowizji. Jest ona płatna dopiero po wykonaniu zlecenia komisowego. Jedynie w sytuacji wyjątkowej (gdy umowa nie została zawarta z przyczyn dotyczących komitenta) można żądać prowizji pomimo niewykonania zlecenia komisowego. Na przykład w sytuacji, gdy komisant znalazł odpowiedniego klienta, który był gotów podpisać umowę, a komitent nie dostarczył wymaganych dokumentów do realizacji umowy.
Komitent musi również liczyć się z tym, że rzeczy, które są przedmiotem umowy komisu stanowią zastaw zabezpieczający wszelkie roszczenia komisanta wynikające z umowy komisu. Ustawowe prawo zastawu obowiązuje dopóki rzeczy te pozostają u komisanta. W przypadku realizacji zlecenia komisowego, komisant może zaspokoić swoje roszczenia z wierzytelności nabytych na rzecz komitenta i to z pierwszeństwem przed wierzycielami komitenta.
Jaką odpowiedzialność ponosi komisant w przypadku umowy komisu?
W zależności od tego, czy mamy do czynienia z umową komisu sprzedaży, czy kupna odpowiedzialność komisanta wygląda nieco inaczej. Spowodowane jest to faktem, że:
- W przypadku komisu kupna, komisantowi przysługują uprawnienia z tytułu rękojmi. Komitent nabywa je dopiero wtedy, gdy strony umowy komisu przeniosą je w drodze odrębnej umowy.
- W przypadku komisu sprzedaży, to komisant odpowiada za wady fizyczne lub prawne sprzedanej rzeczy, zgodnie z uregulowaniami prawnymi dotyczącymi sprzedaży.
Jednakże kodeks cywilny modyfikuje powyższą odpowiedzialność komisanta. Zgodnie z przepisami komisant nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne i wady prawne rzeczy, jeżeli przed zawarciem umowy podał to do wiadomości kupującego. Wystarczy zatem, aby komisant bezpośrednio przekazał kupującemu informację o tym, że nie odpowiada on za ww. wady. Ograniczenie odpowiedzialności nie ma jednak zastosowania do wad, o których komisant wiedział lub mógł z łatwością się dowiedzieć, a także wtedy, gdy kupującym jest konsument.
Umowa komisu – wypowiedzenie
Zazwyczaj umowa komisu zostaje zrealizowana z chwilą jej wykonania. Strony mogą zastrzec termin wraz z upływem którego umowa wygasa, jeżeli komisant nie zrealizuje określonej transakcji wcześniej.
Komitent może wypowiedzieć umowę komisu w każdej chwili. Musi jednak zwrócić komisantowi poniesione wydatki, a także część wynagrodzenia, jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu. Jest obowiązany również naprawić wynikłą z tego szkodę.
Komisant również jest uprawniony do wypowiedzenia umowy komisu w każdej chwili. Jeżeli jednak zrobi to bez ważnego powodu, jest obowiązany naprawić ewentualną szkodę.
Umowa komisu ? przedawnienie roszczeń
W przypadku umowy komisu stosuje się ogólne terminy przedawnienia. Roszczenia przedawniają się zatem z upływem lat 6. Jednak w przypadku roszczeń komisanta ? termin ten wynosi 3 lata, bowiem są to roszczenia związane z jego działalnością gospodarczą.
