Czy można ujawnić tajemnice przedsiębiorstwa?

Wiele mówi się o tym, jak ważna jest tajemnica przedsiębiorstwa oraz jej utworzenie. Nie wszyscy bowiem wiedzą, że informacje w firmie nie są chronione, dopóki nie zostaną wdrożone odpowiednie procedury bezpieczeństwa. Często sygnalizuje się również, że umowa o zakazie konkurencji z ważnymi pracownikami jest kluczowa z perspektywy zabezpieczenia prowadzonego biznesu. Te działania są oczywiście ważne i nie można o nich zapominać.

Ustawodawca wprowadził jednak kilka sytuacji, w których można ujawnić ważną informację dotyczącą firmy, nawet jeżeli stanowi ona tajemnice przedsiębiorstwa. Właśnie o tych wyjątkach jest dzisiejszy artykuł.

Na wstępie dodam jeszcze, że wpis będzie oparty głównie o analizę przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 1993 Nr 47 poz. 211), dalej: u.z.n.k.

Dla ułatwienia przytoczę i na szybko przeanalizuję podstawowe przepisy dotyczące tajemnicy przedsiębiorstwa, które znajdziemy w u.z.n.k.. Dzięki temu łatwiej zrozumiesz sytuacje, w których tajemnicę przedsiębiorstwa można ujawnić.

Czym jest tajemnica przedsiębiorstwa według ustawy?

Art. 11 pkt 2 u.z.n.k.:

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Rozbijmy powyższą definicję na części pierwsze. Aby zakwalifikować daną informację jako tajemnicę przedsiębiorstwa, musi ona spełniać łącznie 3 warunki:

1. Musi to być informacja techniczna, technologiczna, organizacyjna przedsiębiorstwa, lub inna posiadająca wartość gospodarczą.

Rodzaje informacji są wymienione jedynie przykładowo. Lista jest zatem otwarta. Ważne, aby informacja, miała wartość gospodarczą – czyli by jej wykorzystanie mogło prowadzić do nabycia korzyści majątkowej. Jeżeli chodzi o utrwalenie tej informacji, to ustawa w żaden sposób tego nie precyzuje. Wynika z tego, że informacja może być zapisana (np. na dysku, czy w dokumencie) lub tylko zapamiętana przez odpowiednie osoby w firmie.

2. Informacje muszą stanowić pewną całość lub znajdować się w szczególnym zestawieniu. W takiej formie muszą być utajnione. Czyli nie mogą być powszechnie znane albo łatwo dostępne osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji.

Chodzi to u to, że sama nazwa kontrahenta nie może stanowić tajemnicy przedsiębiorstwa. Jeżeli znajdziemy w dokumentach firmę X – nic nam to nie mówi. Jednakże, gdy do nazwy dodamy informację o tym jakie produkty dostarcza i w jakiej cenie – całość tych danych stanowić może tajemnicę przedsiębiorstwa.

Ponadto informacje, które chcemy zakwalifikować jako tajemnicę przedsiębiorstwa nie mogą być widoczne i ogólnodostępne, np. wisieć na tablicy w miejscu pracy.

3.  Wobec powyższych informacji muszą zostać wdrożone odpowiednie procedury bezpieczeństwa (poufności) przez osoby uprawnione do rozporządzania tymi informacjami.

Kiedy następuje jej naruszenie?

W kolejnych punktach art. 11 u.z.n.k. (3-6) wskazane zostały sytuacje, kiedy możemy mówić o naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa w kontekście czynu nieuczciwej konkurencji:

3. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do  korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.
4. Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.
5. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji także wówczas, gdy w chwili ich ujawnienia, wykorzystania lub pozyskania osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w okolicznościach określonych w ust. 4.
6. Wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie czynu określonego w ust. 1, dokonanego w okolicznościach określonych w ust. 4.

Przykładowych sytuacji, które mogą stanowić naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa jest naprawdę dużo. W ustawie często pojawia się sformułowanie “w szczególności”, co oznacza, że są to tylko przykładowe okoliczności. Zatem przypadki naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa w praktyce mogą mieć miejsce również w innych sytuacjach.

Kiedy naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa nie jest czynem nieuczciwej konkurencji?

Przechodząc do tematu wpisu, czyli sytuacji, w których można ujawnić tajemnicę przedsiębiorstwa, analizie należy poddać pkt 7 i 8 omawianego artykułu 11 u.z.n.k.:

7. Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku:

• niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji,
• badania,
• rozłożenia na części,
• testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub
• posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania

Punkt 7 dotyczy pozyskania informacji w sposób niezamierzony lub zgodny z prawem. Ustawodawca nie chciał bowiem ograniczać badań, rozwoju i wprowadzania innowacji kosztem ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa.

8. Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy nastąpiło w celu:

• ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem,
• w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub
• w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub
• gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

W kontekście mojego artykułu, największe znaczenie ma właśnie pkt 8. Wskazuje on sytuacje, w których ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji. Są to zatem takie przypadki, gdy osoba pozyskała prawnie chronioną informację (bez względu na to, czy w sposób zgodny z prawem, czy nie) i ją rozpowszechnia lub wykorzystuje.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że powyższy przepis bardzo ogranicza ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa. Trzeba jednak pamiętać, że powyższa regulacja ma zastosowanie tylko wtedy, gdy:

• wykorzystywanie pozyskanych informacji nie następuje np. “pod pretekstem” korzystania ze swobody wypowiedzi jedynie w celu zaszkodzenia danemu przedsiębiorstwu,
• nie ma innego (zgodnego z prawem) sposobu np. na ujawnienie nieprawidłowości, o których mowa powyżej,
• wszystkie przypadki interpretowane są zawężająco, a nie rozszerzająco.

Podsumowanie

Jak widać, wdrożenie tajemnicy przedsiębiorstwa daje naprawdę szeroką ochronę w kontekście informacji, które są dla firmy kluczowe. Ustawa wskazuje tylko przykładowe sytuacje, gdy może dojść do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Przepisy, które pozwalają na jej wyjawienie stosuje się niezwykle wyjątkowo. Z uwagi na to, że tajemnica przedsiębiorstwa i zakaz konkurencji są niezwykle ważne dla bezpieczeństwa firmy, niedługo organizuję szkolenie stacjonarne dla przedsiębiorców, na którym dokładnie omówię to zagadnienie.