Bardzo często zdarza się, że chcąc uporządkować sprawy spadkowe okazuje się, że nikt z przodków od dawna tego nie robił. Mamy na myśli sytuację, w której nasi pradziadkowie nie wnosili o stwierdzenie nabycia spadku, nasi dziadkowie i rodzice również… Co w takiej sytuacji? Niestety nie można skierować do sądu skróconego wniosku o dziedziczenie po pradziadkach. Wszystko trzeba opisać po kolei, czyli dziadkowie dziedziczyli po pradziadkach, rodzice po dziadkach, a my po rodzicach… Można by przypuszczać, że trzeba sprawę skierować do 3 różnych sądów z 3 różnymi wnioskami… Czy na pewno? Dziś pytamy o to Panią Mecenas – r. pr. Annę Klisz.
Dzień dobry Pani Mecenas. Zacznijmy od kwestii podstawowej. Czy istnieje obowiązek uregulowania prawnego majątku spadkowego?
Dzień dobry. Żaden przepis nie nakazuje spadkobiercom, aby koniecznie uregulowali sprawy spadkowe. Z tego względu, jeżeli w rodzinie nie ma sporów, często zdarza się, że spadkobiercy teoretycznie dziedziczą po sobie i korzystają z majątku spadkowego, mimo, że nie uzyskali oficjalnego dokumentu potwierdzające, że spadek po przodkach przeszedł na nich.
Czy brak takiego dokumentu wiąże się z jakimiś problemami?
Jeżeli nie ma żadnych problemów, na przykład żadna osoba trzecia nie rości sobie praw do rzeczy znajdujących się w masie spadkowej, to najczęściej brak oficjalnego nabycia spadku, nie będzie przeszkodzą w użytkowaniu rzeczy. Nie wiemy jednak, czy w przyszłości nie będzie trzeba w jakimkolwiek postępowaniu udowadniać, że dana rzecz należy do nas. To z kolei można wykazać tylko i wyłącznie orzeczeniem sądu stwierdzającym nabycie spadku, albo aktem poświadczenia dziedziczenia wydanym przez notariusza.
Czyli mamy dwie drogi, aby potwierdzić nabycie spadku. Możemy wybrać je dowolnie?
Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każdy, kto ma w tym interes. Czyli spadkobierca, zapisobierca, wierzyciel spadkodawcy oraz wierzyciel spadkobiercy. Do notariusza o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia mogą kierować się jedynie spadkobiercy ustawowi i testamentowi oraz osoby, na rzecz których spadkodawca ustanowił zapisy windykacyjne w testamencie. Dodatkowo, jeżeli mamy do czynienia z testamentem szczególnym (np. ustnym), stwierdzenie nabycia spadku może odbyć się tylko przed sądem.
Lepiej zatem wybrać sąd, bo tam zawsze możemy skierować wniosek?
To zależy. Jeżeli wszystko w kwestii spadku jest oczywiste, tzn. np. jesteśmy spadkobiercami testamentowi, a testament jest w formie papierowej lepiej jest iść do notariusza – sprawa zostanie załatwiona dużo szybciej, niż w sądzie. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma identyczną moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu.
Ok, omówiliśmy kwestie podstawowe. Teraz przejdźmy do głównego problemu, który mieliśmy poruszyć w wywiadzie. Co zrobić, gdy chcemy wnieść o stwierdzenie nabycia spadku po kilku osobach jednocześnie? Czy jest to dopuszczalne?
Tak.
U notariusza, czy w sądzie?
W zdecydowanej większości takie sprawy załatwia się w sądzie. Zdarza się bowiem, że aby wykazać dziedziczenie po naszych prapradziadkach musimy sięgnąć np. do przepisów Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego, czy Kodeksu Napoleona. U notariusza takie wielopokoleniowe dziedziczenie można załatwić tylko wtedy, gdy nic nie budzi zastrzeżeń.
Czy do sądu składamy jeden wniosek?
Tak, możliwe jest złożenie jednego wniosku dotyczącego całej sprawy.
Jak powinniśmy skonstruować taki wniosek?
We wniosku musimy po kolei opisać każdego spadkodawcę i osoby, które po nim dziedziczyły. Często wychodzi naprawdę sporo osób. Najlepiej pisać w kolejności od osób, które zmarły najwcześniej. Czyli np. po Andrzeju Kowalskim (zmarłym w 1930 roku) dziedziczyły na podstawie ustawy bądź testamentu jego żona Aldona Kowalska oraz córka Ilona Kowalska. I tak dalej. Aż do czasów obecnych.
Co należy dołączyć do wniosku?
Jak już opiszemy po kolei cały proces dziedziczenia, należy dołączyć akty zgonu bądź urodzenia wszystkich osób wymienionych we wniosku. Dodatkowo, jeżeli są, należy dołączyć testamenty.
Przeczytaj także ważny tekst o prawie spadkowym: Jak przebiega postępowanie spadkowe?
Do jakiego sądu złożyć wniosek?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku kierujemy zawsze do sądu ostatniego zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli wszyscy spadkodawcy mieszkali w tym samym miejscu lub niedaleko, problemu nie ma. Jeżeli jednak mieszkali w różnych częściach Polski, trzeba złożyć specjalny wniosek.
O jakim wniosku mowa?
Pośród dostępnych sądów (czyli tych, w których okręgu mieszkał któryś ze spadkodawców – przyp. autora) wybieramy jeden i kierujemy do niego wniosek o rozpatrzenie całej sprawy spadkowej. Wniosek motywujemy tym, że postępowanie spadkowe dotyczące każdego z wymienionych spadkodawców dotyczy tej samej grupy osób (uczestników postępowania – przyp. autora), którzy mieszkają nieopodal tego sądu. To oczywiście przykładowe uzasadnienie. Jednak sądy z reguły przystają na takie wnioski. Łatwiej im rozpoznać całą sprawę jednocześnie.
Co z opłatą?
Od tego roku opłata za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku została podniesiona do 100 zł. Dodatkowo ustawa wskazuje, że jeżeli w jednym piśmie składa się kilka wniosków, czyli wnosimy o stwierdzenie nabycia spadku np. po 3 spadkobiercach, musimy wnieść oddzielne opłaty od każdego z nich. Czyli w tym przykładzie będzie to 300 zł.
Przeczytaj także pozostałe wywiady z Radcą Prawną Anną Klisz:
