Sprzedaż majątku bez zgody małżonka  – wywiad z adwokatem Michałem Dziedzicem

Dzisiaj z adwokatem Michałem Dziedzicem, specjalistą od prawa rodzinnego, rozmawiamy o tym, co zrobić w sytuacji sprzedaży składnika majątkowego przez jednego z małżonków bez poinformowania o tym swojego partnera. 

Dzień dobry Panie Mecenasie. Pierwsze pytanie: Jakie relacje majątkowe wiążą osoby, które zawarły związek małżeński?

To zależy od konkretnych ustaleń między stronami. Mogą one bowiem zawrzeć intercyzę czyli rozdzielność majątkową, albo wejść w ustrój wspólności ustawowej (jest to najpopularniejszy model działania małżeństw w Polsce – przyp. autora). W takiej sytuacji, oprócz majątków osobistych, małżonkowie mają majątek wspólny.

Kiedy wiadomo, że dany przedmiot należy do majątku wspólnego?

Najprościej mówiąc, jeżeli został on zakupiony w trakcie trwania małżeństwa za wspólne pieniądze, to należy on do majątku wspólnego małżonków.

Jak należy zarządzać przedmiotami z majątku wspólnego?

Chcąc rozporządzić rzeczą z majątku wspólnego (np. ją sprzedać – przyp. autora) zazwyczaj nie trzeba uzyskiwać zgody drugiego małżonka. Zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego każdy z małżonków może co do zasady samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym.

Małżonkowie nie muszą wspólnie decydować o zgromadzonym majątku?

Oczywiście przepisy nakładają na małżonków obowiązek współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym. Muszą oni m.in. udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku, o zobowiązaniach itd. Niestety przepisy przepisami, a rzeczywistość bywa zupełnie inna.

Załóżmy, że małżonkowie mają wspólny samochód. Jeden z nich chce go sprzedać. Może? To w końcu sprzedaż majątku bez zgody małżonka…

Może.

A jeżeli drugi z małżonków się temu sprzeciwi?

To zależy, w jakim momencie wyrazi sprzeciw. Jeżeli przed sprzedażą i poinformuje o tym potencjalnego nabywcę, to czynność sprzedaży będzie nieważna. Jeżeli o sprzedaży dowie się po fakcie, sprzedaż będzie ważna. Nawet pomimo wyrażenia sprzeciwu.

Czyli nie ma szans na to, aby prawnie rozwiązać spór między małżonkami w takiej sytuacji?

Małżonek, który sprzedał bez zgody drugiego samochód, ma prawny obowiązek rozliczyć się z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży. Uzyskane środki stanowią bowiem majątek wspólny małżonków.

A jeżeli małżonek sprzedał samochód po zaniżonej cenie?

Wtedy małżonek, który nie wiedział o transakcji, może złożyć wniosek do sądu o zobowiązanie partnera do rozliczenia ze sprzedaży. Sąd na podstawie opinii biegłego ustali cenę samochodu odpowiadającą wartości auta z dnia sprzedaży. Bez względu na to, ile jest „na umowie”.

Czy takie same zasady dotycząca wszystkich składników majątku wspólnego?

Na szczęście nie. Prawo przewiduje kilka przypadków, w których bezwzględnie wymagana jest zgoda obojga małżonków. W tych sytuacjach sprzedaż majątku bez zgody małżonka jest bezwzględnie nieważna.

Jakie to sytuacje, gdy sprzedaż majątku bez zgody małżonka jest bezwzględnie nieważna?

Są to czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, czy odpłatnego nabycia np. nieruchomości, prawa rzeczowego (np. użytkowania), gospodarstwa rolnego, czy przedsiębiorstwa. Również na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, oprócz drobnych darowizn, np. prezentów, potrzebna jest zgoda drugiego małżonka.

Co, jeżeli mimo wszystko, którąś z powyższych czynności dokona tylko jeden małżonek?

Jej ważność w świetle prawa zależy od tego, czy drugi małżonek ją potwierdzi. Osoba, która zawarła umowę z jednym z małżonków, może drugiemu z nich wyznaczyć odpowiedni termin do potwierdzenia tej umowy. Jeżeli przed jego upływem nie zostanie potwierdzona, uważa się, że umowy nigdy nie było i nie zostaje ona zawarta.

Czy zgoda musi być wyrażona w konkretnej formie?

Jeżeli czynność, np. sprzedaż domu, musi być zawarta w formie aktu notarialnego (tak stanowią przepisy), to również zgoda małżonka musi przybrać taką formę.

A co jeżeli nie ma umowy, np. jest to darowizna?

Jeżeli małżonek dokonał czynności jednostronnej, to jest ona bezwzględnie nieważna od samego początku. Porządek prawny traktuje tę czynność tak, jakby nigdy nie miała miejsca.

Dziękujemy bardzo za rozmowę. Z pewnością rozwieje ona wątpliwości naszych czytelników.