Z reguły małżonek dziedziczy największą część spadku. Nic dziwnego. Jest to bowiem najważniejsza osoba dla spadkodawcy, która w dużym stopniu przyczyniła się do zbudowania majątku spadkowego. Są jednak sytuacje, w których spadkiem podzieli się małżonek i rodzice zmarłego, a w niektórych przypadkach żona po śmierci męża będzie musiała spłacić rodzeństwo spadkodawcy.
W przypadku, kiedy małżonek pozostawił po sobie testament, spadek po zmarłym przypadnie osobie wskazanej w jego treści, ale wtedy mogą pojawić się roszczenia o zachowek.
Spadek po mężu, a testament – dziedziczenie testamentowe a dziedziczenie ustawowe
Z dziedziczeniem testamentowym po małżonku mamy do czynienia , kiedy zmarły pozostawił testament. Jeśli go nie ma, dochodzi do dziedziczenia na podstawie ustawy. Zanim jednak przejdziemy do omówienia ustawowej kolejności dziedziczenia, należy wyjaśnić, kiedy mogą powstać roszczenia o zapłatę zachowku. Zachowek to kwota pieniędzy należna osobie, która powinna zostać powołana do spadku z ustawy, ale ze względu na treść testamentu, nic nie otrzymała po zmarłym spadkodawcy.
Wartość zachowku wynosi połowę spadku, jaki przypadałby jej w przypadku powołania do spadku z ustawy
W przypadku powołania do całości spadku żony, zachowek przysługuje dzieciom lub rodzicom spadkodawcy. Jeżeli spadkodawca zapisał spadek komuś innemu, zachowku może domagać się żona oraz dzieci (a w ich braku – rodzice spadkodawcy). Ważne jest to, że rodzeństwo spadkodawcy nigdy nie ma prawa do zachowku.
Więcej na ten temat: Jak powstaje uprawnienie do zachowku?
Spadek po zmarłym małżonku – kto dziedziczy po mężu?
Jeżeli zmarły nie pozostawił testamentu (chodzi o ważny testament), wówczas kolejność dziedziczenia po zmarłym ustala się zgodnie z kodeksem cywilnym. W ramach dziedziczenia ustawowego wyróżniamy 5 grup.
Najpierw dziedziczą osoby z grupy 1-szej, a gdy ich nie ma, do dziedziczenia dochodzi grupa 2-ga, itd. W pierwszej grupie powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek (dziedziczą oni w częściach równych). Gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci, małżonek dziedziczy w ramach grupy 2-giej wraz z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy.
Dziedziczenie po zmarłym mężu z dziećmi
Kodeks cywilny wskazuje, że dzieci spadkodawcy i małżonek dziedziczą w częściach równych. Jednakże istnieje dodatkowe zastrzeżenie, zgodnie z którym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Załóżmy, że spadkodawca miał żonę i dwójkę dzieci. W chwili śmierci spadek dzielimy pomiędzy nich oraz małżonka w równych częściach. Każdy otrzyma po 1/3 spadku. Tak samo wygląda sytuacja przy trójce dzieci – wówczas udział spadkowy każdego ze spadkobierców wynosi jedną czwartą całości spadku.
Jednakże, gdy spadkodawca miał więcej niż troje dzieci, obliczenia są nieco bardziej skomplikowane. Załóżmy, że spadkodawca pozostawił żonę i piątkę dzieci oraz małżonka. W takiej sytuacji w pierwszej kolejności musimy “wydzielić” 1/4 spadku dla małżonka. Pozostałe 3/4 spadku dzielimy między wszystkie dzieci. W efekcie małżonek otrzyma 1/4 spadku, a dzieci po 3/20 spadku (należy podzielić 3/4 na 5 dzieci)
Dziedziczenie po małżonku bez dzieci – dalsza kolejność dziedziczenia
Co jeśli spadkodawca nie miał dzieci lub żadne dziecko nie dożyło otwarcia spadku?
W takiej sytuacji “schodzimy” poziom niżej, do 2-giej grupy. W jej ramach po śmierci spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice, chyba, że któryś z rodziców nie dożył otwarcia spadku, wtedy do dziedziczenia dochodzi rodzeństwo spadkodawcy. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając dzieci, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada na rzecz tych dzieci w równych częściach. Najważniejsze jest jednak to, że małżonek, który dziedziczy wraz z rodzicami lub rodzeństwem spadkodawcy, zawsze otrzymuje połowę spadku.
Więcej na temat ustalania spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia, możesz przeczytać tutaj: Dziedziczenie ustawowe – dla kogo spadek? W tym tekście poznasz szczegółowe reguły dotyczące tego, kto otrzyma spadek.
Kiedy żona nie dziedziczy po mężu?
Żona nie dziedziczy po mężu jeśli:
- odrzuciła spadek
- została wydziedziczona
- została uznana za niegodną dziedziczenia
- zrzekła się dziedziczenia
- doszło do wyłączenia małżonka od dziedziczenia
Żona po mężu nie dziedziczy także, gdy w momencie jego śmierci małżonkowie pozostawali w separacji sądowej. Małżonek nie dziedziczy po byłym mężu czy żonie.
Postępowanie spadkowe po śmieci męża
Niezależnie od tego, komu spadek przypada i jaki kto ma udział w spadku, należy dopełnić określonych formalności umożliwiających ostateczne nabycie praw do spadku. Najczęściej chodzi o sprawę sądową o stwierdzenie nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. W niektórych sytuacjach konieczne będzie przeprowadzenie sądowego działu spadku lub dział spadku u notariusza.
Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Jak załatwić formalności spadkowe.
Podział majątku po śmieci męża
W przypadku, kiedy po zmarłym na podstawie ustawy dziedziczy małżonek i dzieci spadkodawcy, wówczas osoby te są obowiązane wzajemnie zaliczyć sobie tzw. schedy spadkowe. Polega to na doliczeniu do spadku wszystkich darowizn, które spadkodawca uczynił na rzecz dzieci lub małżonka. Będzie tak tylko w przypadku, gdy kolejność dziedziczenia majątku określa ustawa, a nie testament.
Więcej na ten temat możesz przeczytać: Na czym polega zaliczanie darowizn na schedę spadkową?
Musisz pamiętać jeszcze o jednej rzeczy, z które niewiele osób zdaje sobie sprawę. Chodzi o to, że małżonek otrzymuje tak naprawdę połowę majątku jeszcze przed wyliczaniem udziału każdego z pozostałych spadkobierców.
Otóż, oczywiście zakładając, że małżeństwo miało wspólność małżeńską i nie podpisało intercyzy, w chwili śmierci połowa majątku automatycznie staje się własnością drugiego małżonka, a do podziału między spadkobierców pozostaje druga połowa.
Jeżeli w majątku wspólnym spadkodawcy i jego małżonka znajdują się dom i samochód, to w momencie śmierci jednego z nich, drugi automatycznie staje się właścicielem “połowy” domu i “połowy” samochodu. Do tej pory bowiem majątek ten był majątkiem wspólnym. Zatem małżonek otrzymuje połowę udziału w domu i samochodzie. Dopiero pozostała część spadku, jest dzielone pomiędzy małżonka i pozostałych spadkobierców.
Muszę Ci opowiedzieć jeszcze o czymś, co nazywamy zapisem naddziałowym. Jest to specjalna regulacja prawna pozwalająca żądać małżonkowi spadkodawcy ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których korzystał za życia spadkodawcy wspólnie z nim lub sam. Jest to możliwe w sytuacji, gdy małżonek dziedziczy w zbiegu z innym spadkobiercami – wyłączając jednak zstępnych spadkodawcy.
Dziedziczenie emerytury po mężu
Żona – po spełnieniu określonych wymogów – może uzyskać po zmarłym mężu rentę rodzinną, której wysokość jest zbliżona do emerytury po mężu. Więcej o tym – Komu przysługuje renta rodzinna?
FAQ – najczęściej zadawane pytania przez Klientów naszej Kancelarii
Czy żona dziedziczy spadek po rodzicach męża?
Żona nie dziedziczy spadku po rodzicach męża. Natomiast jeśli któreś z rodziców zmarło przed małżonkiem, to w skład majątku spadkowego wchodzącego po zmarłym mężu lub żonie, wchodzi też majątek odziedziczony po zmarłym ojcu lub matce małżonka. Żona ma prawo do tego majątku po rodzicach męża.
Czy żona może sprzedać samochód po śmierci męża?
Żona może sprzedać ten samochód, jeśli dopełniła formalności spadkowych po śmierci spadkodawcy (uzyskała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia).
Mieszkanie nabyte przed ślubem, kto dziedziczy?
Mieszkanie nabyte przed ślubem jest dziedziczone po zmarłym małżonku tak samo, jak pozostały majtek spadkowy. Po mężu dziedziczy żona i dzieci w częściach równych, a jeśli w momencie śmierci mąż nie miał dzieci, wtedy wraz z żoną dziedziczą jego rodzice. Jeśli rodzice nie żyją, to co miałby im przypaść, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, a spadkodawca nie ma też rodzeństwa to, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.
Czy po śmierci męża mieszkanie przechodzi na żonę?
Mieszkanie po zmarłym mężu przejdzie na żonę, w przypadku powołania jej do spadku w testamencie, ustanowienia na jej rzecz zapisu windykacyjnego lub kiedy spadkodawca nie miał dzieci, rodziców, ani rodzeństwa. W przeciwnym razie żona będzie musiała podzielić się mieszkaniem z innymi spadkobiercami.
Masz inne pytania na dotyczące tego, kiedy dziedziczy żona po mężu lub mąż po żonie?
Nasza Kancelaria adwokacka specjalizuje się w prawie spadkowym. Możesz umówić się z naszym adwokatem w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Katowicach lub Gdańsku bądź skorzystać z porady prawnej on line.
