Co to jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Zastanawiasz się, czy w twojej sprawie sąd może nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności? Chciałbyś zażalić się na takie postanowienie? A może nie wiesz, jakie są skutki tego typu klauzuli? W niniejszym artykule omówione zostaną następujące kwestie związane z tym tematem:
- Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności,
- W jakich przypadkach sąd może go nadać,
- Kiedy nadanie rygoru może być obwarowane udzieleniem zabezpieczenia przez powoda,
- Co się dziele po uchyleniu rygoru natychmiastowej wykonalności.
Rygor natychmiastowej wykonalności
Sąd I instancji, w niektórych przypadkach jest zobligowany, w innych może nadać na wniosek wydanemu przez siebie wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Jego nadanie zrównuje skutki wyroku nieprawomocnego z wyrokiem prawomocnym, jeżeli chodzi o możliwość prowadzenia egzekucji. Innymi słowy, będąc powodem i dysponując wyrokiem zaopatrzonym we ww. rygor, możesz prowadzić egzekucję przeciwko pozwanemu, nawet jeżeli wniósł on apelację od tego wyroku.
Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było – od chwili podpisania sentencji orzeczenia. Wygasa on w przypadku uchylenia albo zmiany wyroku sądu I instancji przez sąd odwoławczy.
Kiedy możliwe jest nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności
Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:
- zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące,
- zasądza roszczenie uznane przez pozwanego,
- wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny,
- zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy – w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Przy czym, wyrok sądu pierwszej instancji zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, w stosunku do którego sąd drugiej instancji oddalił apelację zakładu pracy, podlega natychmiastowemu wykonaniu także w części, w której sąd nie nadał mu rygoru natychmiastowej wykonalności
Natomiast sąd może nadać wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:
- zasądza należność z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona,
- jeżeli uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania,
- wniosek o jego wydanie został złożony przez powoda, a opóźnienie w realizacji wyroku uniemożliwiałoby lub znacznie utrudniałoby wykonanie wyroku po jego uprawomocnieniu albo narażało powoda na szkodę. Chodzi tu zatem o sytuację, gdy oczekiwanie na zakończenie postępowania przed sądem II instancji może negatywnie wpływać na faktyczną wykonalność wyroku, np. sytuacja pozwanego może nie pozwalać na przeprowadzenie skutecznego egzekucji, czy też rzecz, która ma zostać odebrana pozwanemu może do tego czasu ulec zniszczeniu albo zużyciu.
Z drugiej wszakże strony sąd nie nada wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, jeżeli pozwany wykaże, iż przedwczesne wykonanie wyroku nieprawomocnego spowoduje dla niego niepowetowaną szkodę. Przykładowo, zapłata na rzecz powoda znacznej wartości świadczenia może doprowadzić do bankructwa pozwanego. Wydanie zaś mu rzeczy objętej powództwem może spowodować jej zużycie przez powoda.
Dodatkowe zabezpieczenie
W sprawach, w których sąd nie nadaje rygoru natychmiastowej wykonalności z urzędu, a także nie zasądza alimentów, możliwe jest uzależnienie nadania ww. rygoru od udzielenia stosownego zabezpieczenia przez powoda. Stanie się tak, gdy sąd poweźmie wątpliwość, czy przedwczesne wykonanie wyroku nie będzie grozić nadmierną szkodą pozwanego.
W zależności zatem od twojej roli procesowej, w pozwie bądź w odpowiedzi na pozew warto zawrzeć dodatkową argumentację uzasadniającą czy to wniosek o nadanie przedmiotowego rygoru, czy też konieczność udzielenia stosownego zabezpieczenia. Zabezpieczenie, prócz formy pieniężnej może polegać również na wstrzymaniu wydania powodowi rzeczy odebranych pozwanemu lub sum pieniężnych po ich wyegzekwowaniu albo na wstrzymaniu sprzedaży zajętego majątku ruchomego. Natomiast, sprzedaż lub przejęcie na własność zajętych przez powoda ? w oparciu o nieprawomocny wyrok zaopatrzony we ww. rygor – nieruchomości sąd wstrzymuje z urzędu do czasu uprawomocnienia się wyroku.
Zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności
Pozwany uprawniony jest nie tylko do złożenia zażalenia na postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności ale także, w pewnych okolicznościach, do wystąpienia z wnioskiem o jego zawieszenie.
Mianowicie, na wniosek pozwanego sąd zawiesi rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu, jeżeli wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego.
O przypadkach, w których sąd może wydać wyrok zaoczny możesz przeczytać w innych wpisach na moim blogu.
Konsekwencje uchylenia rygoru natychmiastowej wykonalności
Jak już była o tym mowa powyżej, rygor natychmiastowej wykonalności może wygasnąć. Pojawia się wtedy problem świadczeń wyegzekwowanych uprzednio przez powoda. Jeżeli, będąc pozwanym, spotkałeś się z tego typu sytuacją, na twój wniosek sąd orzeknie w orzeczeniu kończącym postępowanie o zwrocie na twoją rzecz spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu poprzedniego stanu.
Co więcej, nie wyłącza to możliwości dochodzenia przez ciebie w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania wyroku, który nie był prawomocny i finalnie został uchylony albo zmieniony przez sąd II instancji.
