Równoważny czas pracy
Zastanawiasz się kiedy możliwe jest wprowadzenie równoważnego czasu pracy? Nie wiesz, jakie dobowe wymiary czasu pracy i okresu rozliczeniowe możesz w nim stosować? Chciałbyś wiedzieć, czy w systemie tym mogą pracować pracownicy podlegający szczególnej ochronie? Z artykułu dowiesz się:
- kiedy dopuszczalne jest wprowadzenie równoważnego czasu pracy,
- jakie dobowe wymiary czasu pracy można w nim stosować,
- jakie okresy rozliczeniowe przewidziano dla równoważnego czasu pracy,
- czy wprowadzenie równoważnego czasu pracy wymaga zgody zakładowej organizacji związkowej lub okręgowego inspektora pracy,
- czy w równoważnym czasie pracy można zatrudniać kobiety w ciąży, czy też pracowników pracujących w warunkach szkodliwych.
Kiedy stosować równoważny czas pracy
System równoważnego czasu pracy możesz wprowadzić tylko w kilku przypadkach. Dopuszczalne jest to, gdy wymaga tego rodzaj wykonywanej pracy albo jej organizacja. System ten będzie odpowiedni dla pracowników ochrony, osób dozorujących pracę urządzeń, pracowników pozostających w pogotowi (oczekiwaniu na pracę, która może rozpocząć się w każdym czasie, np. konieczność nagłej naprawy, rozładunek transportu), ratowników, czy też pracowników innych zakładowych służb i straży. System ten możesz stosować także przy pracach rolnych, zbiorach, w turystyce.
Powinieneś także wiedzieć, że równoważny system czasu pracy nie może być łączony z przerywanym czasem pracy. Nie możesz zatem do tej samej grupy pracowników stosować jednocześnie obu tych systemów czasu pracy.
Na czym polega równoważny czas pracy
Równoważny system czasu pracy polega na wydłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy do 12-24 godzin. W zamian w innych dniach pracownik pracuje krócej albo ma dodatkowy dzień wolny. Pamiętaj, że na koniec okresu rozliczeniowego dzienna średnia godzin pracy nie może przekraczać 8 godzin (40 godzin tygodniowo), przy pracy na pełen etat.
Przykładowo, jeżeli pracownik dwa razy w tygodniu pracuje po 12 godzin, to aby utrzymać tą średnią, możesz np.:
- dać pracownikowi jeden dzień wolny ? wtedy w tygodniu pracować będzie cztery dni, dwa po 12 godzin i dwa po 8 godzin,
- zmniejszyć w pozostałe dni dobowy wymiar czasu pracy ? wtedy pracownik będzie pracował pięć dni tygodniowo: dwa dni po 12 godzin, dwa dni po 4 godziny i jeden dzień po 8 godzin.
Układając harmonogram takiej pracy musisz również pamiętać o minimalnych okresach odpoczynku pracownika. A także o przypadku szczególnym. Mianowicie, w systemie czasu pracy, w którym dobowy wymiar czasu pracy wynosi 16-24 godzin, pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku wynikającego z ogólnych norm prawa pracy (35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dziennego).
Dobowy wymiar pracy i okresy rozliczeniowe
Równoważny czas pracy pozwala tobie na modyfikację dobowego wymiaru czasu pracy powyżej 8 godzin aż do:
- 12 godzin – w typowych warunkach stosowania tego systemu czasu pracy,
- 16 godzin – przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy,
- 24 godzin – do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.
W pierwszym i trzecim przypadku możesz stosować miesięczny okres rozliczeniowy, a w przypadkach szczególnych nie dłuższy niż 3 miesiące. Natomiast przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy może wynosić aż 4 miesiące. W drugim przypadku okres rozliczeniowy nie może przekraczać miesiąca.
Wprowadzanie równoważnego czasu pracy
Jeżeli w twoim zakładzie pracy nie działają zakładowe organizacje związkowe, równoważny system czasu pracy możesz wprowadzić w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu. Jeżeli jednak zamierzasz stosować dłuższe okresy rozliczeniowe (3-4 miesiące), przed ich wprowadzeniem musisz zawiadomić okręgowego inspektora pracy.
W przypadku natomiast, gdy organizacja związkowa działa w twoim zakładzie pracy, równoważny czas pracy możesz wprowadzić w układzie zbiorowym pracy. A jeżeli go nie zawarto także w regulaminie pracy albo obwieszczeniu. Pamiętaj jednak, że jeżeli zakładowa organizacja związkowa nie wyraża zgody na wprowadzenie lub zmianę tego systemu czasu pracy albo wydłużenie okresu rozliczeniowego, musisz zawiadomić o tych czynnościach okręgowego inspektora pracy.
Równoważny czas pracy a szczególna ochrona
Jeżeli zatrudniasz:
- pracowników na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
- pracownice w ciąży,
- pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody na równoważny system czasu pracy,
to, musisz się liczyć z dodatkowymi ograniczeniami. Mianowicie ich dobowy wymiar czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin. Pracownicy ci jednak zachowują prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy. Innymi słowy, pracownicy tacy faktycznie pracują maksymalnie 8 godzin na dobę, jednak pobierają wynagrodzenie należne im za pełny, przewidzianych dla nich wymiar godzin pracy.
