ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

rękojmia za wady

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Kluczowe wnioski do zapamiętania 

  • Rękojmia za wady pojawia się automatycznie przy zakupie towarów lub usług i jest nieodłącznym prawnym obowiązkiem sprzedawcy lub usługodawcy. Nie można jej wyłączyć ani ograniczyć, gdy kupującym jest konsument.
  • Konsumentem jest osoba działająca poza aktywnością zawodową lub biznesową. Dotyczy to także przedsiębiorców dokonujących zakupów niezwiązanych z ich działalnością zawodową. W określonych warunkach, indywidualni przedsiębiorcy mogą być traktowani jako konsumenci.
  • Wada fizyczna rzeczy polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, co obejmuje brak właściwości określonych w umowie, niespełnianie zapewnienia sprzedawcy lub niezdolność rzeczy do celu określonego przez kupującego.
  • Konsument może skorzystać z czterech podstawowych uprawnień: odstąpienia od umowy, żądania wymiany rzeczy na nową, naprawy zakupionego towaru lub obniżenia ceny produktu.

Spis treści
Spis treści

Co to jest rękojmia za wady?

 Rękojmia powstaje przez sam fakt nabycia rzeczy albo zamówienia jej wykonania w ramach umowy o dzieło, umowy dostawy. Bądź umowy o roboty budowlane. Do powstania odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie jest potrzeba żadna dodatkowa umowa. Wynika ona bowiem wprost z przepisów prawa. Rękojmia to zatem forma ustawowej odpowiedzialności sprzedawcy i wykonawcy za przekazany nabywcy towar.

Co ważne, w przypadku, gdy nabywcą jest konsument, nie jest możliwe wyłączenie ani ograniczenie odpowiedzialności rękojmianej sprzedawcy. Możliwość taka istnieje natomiast w przypadku umowy pomiędzy przedsiębiorcami.

Na gruncie polskiego prawa cywilnego istnieją dwa rodzaje rękojmi: za wady fizyczne rzeczy oraz za je wady prawne. Wadą fizyczną rzeczy jest wada zmniejszająca jej wartość lub użyteczność. Także sytuacje, gdy rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił sprzedawca oraz gdy rzecz wydano w stanie niezupełnym. Z wadą prawną mamy do czynienia, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej.

Kim jest konsument?

Opisane poniżej zasady odpowiedzialności sprzedawcy znajdują zastosowanie do tzw. umów jednostronnie profesjonalnych. Są to umowy, w których po jednej stronie występuje przedsiębiorca, a po drugiej konsument. Kim jest konsument? To osoba fizyczna, która zawiera umowę poza swoją działalnością gospodarczą lub zawodową (np. w ramach wolnych zawodów). Oczywiście konsumentem jest także osoba, która nie prowadzi takiej działalności. Konsumentem jest zatem osoba fizyczna:

  • nie będąca przedsiębiorcą,
  • będąca przedsiębiorcą ale zawierająca umowę poza jej zakresem, np. przedsiębiorca kupuje artykuły gospodarstwa domowego na prywatne potrzeby swojej rodziny.

Można spytać, czy przedsiębiorca jednoosobowy, który nabywa towary ?na firmę?, zawsze wyłączony jest z ochrony konsumenckiej? Okazuje się, że nie. Mianowicie, opisane poniżej zasady stosuje się także do osoby fizycznej:

  • zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą,
  • jednakże gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Przedsiębiorca jednoosobowy będzie zatem traktowany jak konsument przy zawieraniu umów nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG, bądź brak profesjonalnego charakteru tych czynności może wykazać w inny sposób.

Wada fizyczna

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

1)     nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia (np. lodówka nie chłodzi);

2)     nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór (np. wodoodporne panele uległy zniszczeniu po lekkim zalaniu);

3)     nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia (np. znaną sprzedawcy intencją kupującego było nabycie gresu na zewnętrzny taras, a produkt ten nie był mrozoodporny);

4)     została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (np. komputer wydano bez kabla pozwalającego na jego ładowanie).

Zwróć uwagę, że rzecz sprzedana będzie miała wadę także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia. Jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność. Albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej. Także osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent. Na przykład zapewnienie zamieszczone w reklamie lub ogłoszeniu.

Wada prawna – rękojmia za wady

Wada prawna zaś to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego w sytuacji, gdy rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej (np. sprzedano mieszkanie obciążone prawem nieujawnionym w księdze wieczystej), a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu (np. rzecz została zajęta przez komornika). W razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie prawa (wada prawna).

 Terminy do skorzystania z rękojmi

 Nowe, ustawowe terminy rękojmi za wady fizyczne rzeczy są następujące:

  • rzeczy ruchome – dwa lata od wydania,
  • nieruchomości – pięć lat od wydania,
  • rzeczy używane – okres rękojmi może zostać skrócony, z tym że względem konsumentów nie może być krótszy niż jeden rok.

Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku od wykrycia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, termin przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem ww. terminów rękojmi (2 lub 5 lat).

Jednakże, przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi,. Jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później ? jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Zasady tej nie stosuje się, gdy sprzedawca wiedział o wadzie albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.

 Tożsame zasady stosuje się do rękojmi za wady prawne z tym, że okres rękojmi wynosi w tym przypadku jeden rok.

Rodzaje uprawnień kupującego

 Kupujący, który korzysta z rękojmi za wady rzeczy może:

  • odstąpić od umowy sprzedaży,
  • żądać obniżenia ceny,
  • żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku (czyli rzeczy niezindywidualizowane),
  • a także żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy.

Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. Termin do odstąpienia od umowy lub złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.

W razie dochodzenia przed sądem uprawnienia z rękojmi za wady termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu. Do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. To samo dotyczy postępowania mediacyjnego. Przy czym termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu, zaczyna biec od dnia odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji.

Odstąpienie od umowy

Odstąpienie od umowy ma ten skutek, że umowa uważana jest za niezawartą (nieistniejącą). Dlatego też skutkiem odstąpienia jest konieczność rozliczenia się stron w ten sposób, że nabywca zwraca sprzedawcy towar, a ten ostatni wszelkie otrzymane od niego świadczenia.

Dodatkowo, kupujący może żądać od swojego kontrahenta odszkodowania z tytułu szkody poniesionej wskutek istnienia wady. Chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady. Szczególnie może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów. W takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów.

Obniżenie ceny

Nabywca rzeczy wadliwej może ją zachować na własność oraz jednocześnie zgłosić do sprzedawcy roszczenie o obniżenie ceny. Powinno ono uwzględniać różnicę pomiędzy wartością rzeczy wolnej od wad oraz tej, którą aktualnie posiada nabywca.

Niezależnie od powyższego, kupujący może dochodzić odszkodowania od sprzedawcy na takich samych zasadach, jak przy odstąpieniu od umowy.

Naprawa albo wymiana – rękojmia za wady

Skorzystanie z tych roszczeń zależne jest przede wszystkim od rodzaju rzeczy. W przypadku przedmiotów zindywidualizowanych możliwe jest żądanie ich naprawy. Natomiast, jeśli kupiona została rzecz oznaczona tylko co do gatunku, możliwe jest wystąpienie z roszczeniem o jej wymianę.

Jaka jest odpowiedzialność za wady zatajone?

Jeżeli sprzedawca wadę ukrył lub zataił:

  • nieskuteczne są postanowienia umowy dotyczące wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności. Pamiętaj, że nie obowiązują one nigdy w przypadku umów zawieranych z konsumentami.
  • utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach,
  • upływ okresu rękojmi nie wyłącza wykonania uprawnień przez kupującego.

Za podstępne zatajenie uważa się w szczególności umyślne ukrycie wady. A także takie umyślne działanie sprzedawcy, które ma na celu utrudnienie wykrycia wady przez kupującego. Będzie to zatem np. zamaskowanie wadliwości. A co najmniej sytuacja, w której sprzedawca, wiedząc o istnieniu wady, nie poinformował o niej kupującego.

Rękojmia za wady między przedsiębiorcami

 Do podstawowych różnic w zasadach odpowiedzialności za wady rzeczy odnoszących się do przedsiębiorców, względem analogicznych zasad dotyczących konsumentów należą:

  • możliwość pełnego wyłączenia rękojmi w umowie stron,
  • inny termin do zgłoszenia wady przez przedsiębiorcę.

 Między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu. W przeciwnym razie rękojmia wygasa. Przedsiębiorca nie może zatem liczyć ani na chroniące go domniemania prawne, ani późniejsze zgłoszenie wady.

Do zachowania terminów zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy jednakże wysłanie przed upływem tych terminów listu poleconego. Uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy można dochodzić w ciągu roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Po upływie tego terminu uprawnienia te, co do zasady wygasają. Ponadto po upływie powyższych terminów kupujący może podnieść zarzut z tytułu rękojmi, o ile przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

Co oznacza – sprawdzenie rzeczy w czasie właściwym?

Przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie. A w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.

W stosunkach obustronnie profesjonalnych (gdy obie strony umowy są przedsiębiorcami). A także w razie gdy kupującym jest profesjonalista, utrata uprawnień z tytułu rękojmi grozi w razie:

  • braku należytego – co do czasu i sposobu – zbadania rzeczy;
  • braku niezwłocznego zawiadomienia sprzedawcy o wadzie zarówno w przypadku, gdy ujawniono ją w toku odbioru jakościowego. Jak i w przypadku, gdy wyszła ona na jaw dopiero później.

Sposób powiadomienia jest dowolny, także ustny, choć oczywiście do celów dowodowych wskazane jest nadanie mu postaci pisemnej. Pismo, pisemne potwierdzenie zgłoszenia telefonicznego, protokół zgłoszenia itp.

Od zasady, że terminowość stwierdza się z uwzględnieniem chwili dojścia informacji do adresata, wprowadzono wyjątek odpowiadający doświadczeniom praktyki. Jeżeli zawiadomienie przesłano listem poleconym, to przy ocenie terminowości liczy się data nadania (a nie otrzymania) tego listu.

Przeczytaj także:

Umowy zawierane z konsumentem poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość

Picture of adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Nasze eksperckie wypowiedzi w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Założyciel Kancelarii jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Nasi prawnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura