W postępowaniu przygotowawczym wydano wobec Ciebie postanowienie o przedstawieniu zarzutów i złożyłeś wyjaśnienia jako podejrzany. Dużo czasu nie minęło, liczyłeś na szybkie zakończenie sprawy (może nawet umorzenie), aż tu nagle otrzymujesz z sądu akt oskarżenia i wezwanie na rozprawę. Zaczynasz się zastanawiać:
- co powinieneś teraz zrobić,
- jak będzie wyglądać przesłuchanie przed sądem,
- czy należy skorzystać z pomocy adwokata,
- jakie są Twoje prawa i obowiązki?
Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Kim jest oskarżony i jakie ma prawa
Oskarżony to osoba, wobec której został skierowany akt oskarżenia do sądu lub wobec której oskarżyciel publiczny skierował wniosek o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy. Jako oskarżony masz prawa składać wyjaśnienia, jak również, bez podania jakichkolwiek powodów odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania. O przysługującym prawie do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień, odpowiedzi na poszczególne pytania czy możliwości składania wniosków dowodowych należy oskarżonego pouczyć. Przewodniczący pyta oskarżonego czy zrozumiał treść aktu oskarżenia oraz czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu i czy chce złożyć wyjaśnienia. Na początku oskarżony ma możliwość swobodnego wypowiedzenia się co do sprawy a następnie może odpowiadać na postawione pytania, które zadawane są przez sąd i strony np.: obrońcę czy prokuratora. Możliwe jest również, według wyboru oskarżonego, odpowiadanie jedynie na pytania swojego obrońcy (jeżeli go ustanowiłeś lub został Ci przyznany obrońca z urzędu), na pytania sądu lub oskarżyciela publicznego (prokuratora, prokuratora wojskowego, policji itd.). Oskarżony może złożyć wyjaśnienia na każdym etapie prowadzonego postępowania sądowego. Nie ma więc żadnych przeszkód do tego, aby takie wyjaśnienia składane były nawet wielokrotnie.
Przewodniczący poucza również, że oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu. Przykładowo, jeżeli jesteś obecny na sali rozpraw podczas przesłuchania świadka, oprócz możliwości zadawania mu pytań, masz również prawo po zakończeniu przesłuchania ustosunkować się do złożonych przez świadka zeznań.
Potrzebujesz obrońcy przed sądem? Adwokat sprawy karne Wrocław
Ponowne odczytanie wyjaśnień
Jeżeli oskarżony nie stawi się na rozprawie, odmówi składania wyjaśnień, jego wyjaśnienia będą różnić się od poprzednio złożonych w postępowaniu przygotowawczym lub oświadczy, że pewnych okoliczności nie pamięta, wolno na rozprawie odczytać poprzednio złożone przez niego wyjaśnienia w tej sprawie. Następnie po odczytaniu przewodniczący zwróci się do oskarżonego o wypowiedzenie się co do jego treści i wyjaśnienie powstałych sprzeczności.
Obecność przy czynnościach dowodowych
Oskarżony może być obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego, jednakże przewodniczący ma możliwość usunięcia oskarżonego z sali rozpraw, gdy jego obecność mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego czy świadków. W takich przypadkach istnieje również możliwość przeprowadzenia przesłuchania na odległość z wykorzystaniem urządzeń technicznych.
Linia obrony oskarżonego
Z doświadczenia wiem, że odniesienie przez oskarżonego sukcesu w postępowaniu karnym w dużej mierze uzależnione jest od skrupulatnego przygotowania linii obrony. Oskarżeni (czy też podejrzani) często nie wiedzą czy w danej sprawie należy złożyć wyjaśnienia, a jeżeli tak, to w jakim zakresie, czy też po prostu skorzystać z przysługującego prawa i odmówić ich złożenia. Zdarzają się sytuacje, że podejrzany, często pod wpływem chwili, składa wyjaśnienia na policji czy w prokuraturze, podlegając sugestiom przesłuchującego i licząc na szybkie zakończenie sprawy, po czym zgłasza się do obrońcy dopiero w momencie otrzymania aktu oskarżenia i wezwania na rozprawę. Sąd dysponuje w takim przypadku poprzednio złożonymi wyjaśnieniami (często podejrzany przytaczając okoliczności i odpowiadając na pytania nieświadomie potwierdza zasadność przedstawionych zarzutów). Twoje wyjaśnienia (obojętnie, na którym etapie zdecydujesz się je składać) powinny być jasne, spójne, logiczne, rzeczowe i przede wszystkim muszą korespondować z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Możesz zmieniać swoje wyjaśnienia, ale za każdym razem muszą być one zgodne z ww. regułami, gdyż w przeciwnym razie możesz zostać uznany przez sąd za niewiarygodnego.
Przesłuchanie oskarżonego przed sądem – O czym warto pamiętać?
W przypadku, gdy zostałeś wezwany na przesłuchanie, obojętnie w jakim charakterze (w postępowaniu karnym lub karno-skarbowym świadek również może ustanowić pełnomocnika), warto zwrócić się o pomoc do adwokata. Spotkałem się niejednokrotnie z sytuacją, gdy zgłaszał się do mnie klient będąc już oskarżonym w sprawie, myśląc, że na etapie postępowania przygotowawczego nie jest jeszcze potrzebny mu obrońca, bo jak pójdzie wyjaśnić jak to faktycznie wyglądało, to policjant mu uwierzy i na pewno sprawa zostanie umorzona. Takie zachowanie często jest przysłowiowym ?strzałem w kolano?, gdyż będąc jeszcze podejrzanym przedstawiał okoliczności na swoją niekorzyść lub usłyszał takie pytania, których kompletnie się nie spodziewał i nie wiedział, jak ma wybrnąć z takiej sytuacji. Po przesłuchaniu okazywało się zatem, że podejrzany potwierdzał zasadność przedstawionych mu zarzutów, natomiast później składane wyjaśnienia w sądzie i powstałe rozbieżności tylko pogarszały jego sytuację.
Nie zawsze propozycja złożona przez policjanta czy prokuratora, żebyś przyznał się do winy i dobrowolnie poddał karze będzie dla Ciebie najkorzystniejszym rozwiązaniem. Pamiętaj, żeby nie podlegać sugestiom, iż w przypadku podjęcia obrony wyjdziesz na tym gorzej, a sąd skaże Cię na surowszą karę, gdyż często sytuacja jest całkiem odwrotna.
Nie mogą być Ci zadawane pytania sugerujące odpowiedzi i niedopuszczalnym jest wpływanie w jakikolwiek sposób (np. za pomocą przymusu, groźby, hipnozy) na Twoje wypowiedzi. Takie pytania powinny być automatycznie uchylane przez przesłuchującego. Wiem z praktyki, że pytania sugerujące są często zadawane oskarżonym, dlatego też tak ważna jest obecność obrońcy na przesłuchaniu, który będzie wiedział, jak zareagować w takiej sytuacji i natychmiast będzie wnosił o uchylenie takich pytań, żebyś nie potwierdzał okoliczności dla siebie niekorzystnych. To organy ścigania mają obowiązek udowodnienia Twojej winy.
Czy muszę mówić prawdę jako oskarżony?
W przeciwieństwie do świadka, który składa zeznania, jako oskarżony nie musisz mówić prawdy i nie grozi Ci za to odpowiedzialność karna. W praktyce wyjaśnienia oskarżonego często oceniane są przez sąd z dużą ostrożnością. Nawet przyznanie się do winy nie musi być traktowane jako główny dowód w sprawie, w szczególności, gdy z okoliczności sprawy wynika, że czyn został popełniony przez inną osobę, natomiast oskarżony próbuje uchronić kogoś przed skazaniem.
Dowód z wyjaśnień oskarżonego nie może być zastępowany treścią pism, zapisków czy urządzeń. Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii ktoś zabierze głos, obrońcy i oskarżonemu przysługuje głos ostatni.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego
Oskarżony, któremu zarzucono popełnienie przestępstwa nieprzekraczającego 15 lat pozbawienia wolności, do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Sąd może uwzględnić złożony wniosek, gdy okoliczności przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Trzeba jednak mieć na uwadze, iż uwzględnieniu wniosku nie może sprzeciwić się prokurator czy obecny na sali pokrzywdzony. Sąd może dokonać zmian w złożonym wniosku i od wskazanej zmiany uzależnić jego uwzględnienie.
Oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. To oskarżyciel musi wykazać, że popełniłeś zarzucany w akcie oskarżenia czyn. Nie musisz dowodzić swej niewinności, ale masz prawo podjąć stosowną inicjatywę dowodową.
Zadbaj o swoje interesy na każdym etapie prowadzonego postępowania! Nasza Kancelaria posiada duże doświadczenie w sprawach karnych i możesz być pewny, że zawsze proponujemy najkorzystniejsze rozwiązania dla naszych Klientów.Dół formularza
Przeczytaj także:
