Przedawnienie roszczeń umownych – szukasz informacji na temat terminów? Zastanawiasz się, czy roszczenia przedawniają się w tych samych terminach, niezależnie od umowy? Nie wiesz od kiedy należy liczyć bieg terminu przedawnienia? Czy też czym są zobowiązania naturalne? Poniżej znajdziesz informacje o:
- podstawowych i skróconych terminach przedawnienia,
- zobowiązaniach naturalnych,
- początkowym dniu terminu przedawnienia.
Zobowiązania naturalne
Termin przedawnienie oznacza wygaśnięcie prawa wierzyciela do domagania się od dłużnika spełnienia jego świadczenia. Jednocześnie nie wygasa prawo dłużnika do dobrowolnego spełnienia takiego obowiązku. Oznacza to, że dłużnik może spełnić świadczenie umowne po terminie przedawnienia. A dla wierzyciela ten fakt nie będzie rodził bezpodstawnego wzbogacenia i obowiązku jego zwrotu. Strony nie mogą umownie zmieniać okresu przedawnienia roszczenia. Stan, w którym wierzyciel nie może domagać się spełnienia świadczenia ale dłużnik nadal może je spełnić nazywa się właśnie zobowiązaniem naturalnym.
Konstrukcja taka sprawia, że wierzyciel może wystąpić na drogę sądową nawet po terminie przedawnienia roszczenia. A sąd nie będzie badał z urzędu czy roszczenie jest przedawnione, czy nie. Dopiero, gdy pozwany dłużnik podniesie zarzut przedawnienia sąd zbada tę kwestię i uwzględniając zarzut oddali powództwa. W sytuacji zaś, gdyby dłużnik zarzutu takiego nie podniósł, to sąd uwzględni powództwo i nakaże wykonanie świadczenia przez dłużnika. Nawet gdy roszczenie było już przedawnione.
Terminy przedawnienia
Kodeks cywilny przewiduje ogólny okres przedawnienia, który wynosi:
- 3 lata dla roszczeń okresowych (np. o odsetki za zwłokę) oraz związanychz działalnością gospodarczą danej strony (np. z tytułu umowy zawartej z kontrahentem),
- 6 lat dla pozostałych roszczeń (np. konsumenta względem przedsiębiorcy).
Prócz tego istnieje wiele terminów szczególnych, wśród których należy wymienić te dotyczące umów gospodarczych:
- Z upływem 2 lat przedawniają się:
- roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy. Roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.
- wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego z umowy kontraktacji liczonych od dnia spełnienia świadczenia przez producenta. A jeżeli świadczenie producenta nie zostało spełnione – od dnia, w którym powinno było być spełnione. Jeżeli świadczenie producenta było spełnione częściami, przedawnienie biegnie od dnia, w którym zostało spełnione ostatnie świadczenie częściowe;
- roszczenia wynikające z umowy od dnia oddania dzieła. A jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
- roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
- roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystają z usług takich przedsiębiorstw,
Z upływem 1 roku przedawniają się:
- roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy. Jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów albo o zwrot nadpłaconego czynszu.
- roszczenia z umowy przewozu osób do dnia wykonania przewozu. A gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany;
- roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy. Jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy;
- roszczenia z umowy spedycji;
- roszczenia z umowy składu;
Z upływem 6 miesięcy przedawniają się:
- roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany;
- roszczenia o naprawie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie. A w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub podobnego zakładu.
Początkowy i końcowy termin przedawnienia
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się wraz z wymagalnością świadczenia. Świadczenie jest zaś wymagalne, od dnia w którym wierzyciel może dochodzić go przed sądem lub innym przeznaczonym do tego organem. Najlepiej powyższe wyjaśnić na prostym przykładzie.
Na fakturze wierzyciel wskazuje termin płatności. Czyli okres, w którym możesz uiścić wymaganą kwotę bez dodatkowych kosztów w postaci odsetek za opóźnienie. W okresie tym wierzyciel nie może jeszcze ciebie pozwać, bowiem termin do spełnienia świadczenia jeszcze nie upłynął. Dopiero zatem z dniem kolejnym po upływie terminu na dobrowolną zapłatę, wierzyciel może wystąpić do sądu oraz domagać się od ciebie odsetek za opóźnienie. Jest to również pierwszy dzień okresu przedawnienia.
Koniec terminu przedawnienia przypada natomiast na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Jeśli zatem, twoje roszczenie miałoby się przedawnić po 3 latach i ostatni dzień tego okresu przypadałby np. na 15 czerwca, to termin ten przesuwa się na 31 grudnia. Takie roszczenie przedawni się zatem z upływem 31 grudnia (o północy).
Przeczytaj także:
Co każda umowa powinna zawierać?
