ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

Niegodność dziedziczenia z art. 928 kodeksu cywilnego

niegodność dziedziczenia

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Niegodność dziedziczenia to prawna konsekwencja dla osób, które działały na szkodę spadkodawcy. Obejmuje przypadki, jak umyślne ciężkie przestępstwa przeciwko spadkodawcy, manipulowanie testamentem przez groźby lub podstęp, oraz zniszczenie lub fałszowanie testamentu. Dodatkowo, obejmuje unikanie obowiązków alimentacyjnych lub opiekuńczych.

Prawo spadkowe, co do zasady, w pewnym stopniu chroni interesy wszystkich spadkobierców. Jednakże nie każda osoba może zostać dopuszczona do spadku, nawet jeśli wskazuje na to testament i ustawa. Dzieje się tak w sytuacji, gdy w grę w chodzi tzw. niegodność dziedziczenia. W dzisiejszym wywiadzie z radcą prawnym Anną Klisz porozmawiamy na ten temat i dowiemy się na czym ona polega i kiedy może dojść do uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia?

Zapraszamy do lektury!

niegodność dziedziczenia

 

Dalsza część tekstu znajduje się pod materiałem audio.

Posłuchaj podcastu – Prawo spadkowe dla Każdego autorstwa radcy prawnego Anny Klisz
.

Dzień dobry Pani Mecenas. Na czym polega niegodność dziedziczenia?

Dzień dobry. Mówiąc kolokwialnie, niegodność dziedziczenia to instytucja prawa spadkowego, dzięki której osoba, która działa na niekorzyść spadkodawcy, nie zostaje dopuszczona do spadku.

W takich sytuacjach spadkodawca nie powinien po prostu wydziedziczyć takiej osoby?

Oczywiście, że wydziedziczenie to dobre rozwiązanie w sytuacji, gdy któryś z naszych spadkobierców zachowuje się nagannie i wypełnia którąś z przyczyn wydziedziczenia. Skutki wydziedziczenia i uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia są podobne. Jednakże trzeba podkreślić fakt, że instytucja niegodności dziedziczenia wprowadzona została właśnie dlatego, że czasem spadkodawca nie dokona wydziedziczenia, a – obiektywnie rzecz oceniając – spadkobierca nie powinien dostać spadku.

Rozumiem, czyli to takie “zabezpieczenie” przed nieuczciwymi spadkobiercami w sytuacji, gdy spadkodawca ich nie wydziedziczy?

Dokładnie tak.

W jakich sytuacjach można uznać kogoś za niegodnego dziedziczenia?

Najpierw wyjaśnię, kto dokładnie może być uznany niegodnego dziedziczenia. Otóż, mimo tego, że powszechnie mówi się o spadkobiercy, to również zapisobierca zwykły i windykacyjny również może być uznany przez sąd za niegodnego. Wspomnę również, że jeżeli chodzi o spadkobiercę, to mam tu na myśli zarówno spadkobiercę testamentowego, jak i ustawowego. Ponadto przepisy o niegodności stosuje się również do osób uprawnionych do zachowku.

Dziękujemy za uszczegółowienie. Nie wiedzieliśmy o tym. To w takim razie, kiedy te osoby można uznać za niegodne dziedziczenia?

W kodeksie cywilnym znajdziemy katalog przyczyn uznania za niegodnego dziedziczenia. Od razu dodam, że katalog ten jest zamknięty. Wyróżniamy trzy sytuacje, w których możemy dążyć do stwierdzenia niegodności dziedziczenia.

Proszę opisać pierwszą.

Spadkobierca może zostać uznany za niegodnego kiedy okaże się, że popełnił umyślnie ciężkie przestępstwo skierowane przeciwko spadkodawcy.

Co to znaczy, że przestępstwo jest ciężkie?

Niestety przepisy nie wyjaśniają, czym jest przestępstwo ciężkie. Przyjmuje się jednak, że zazwyczaj chodzi tu o zbrodnie (przestępstwa dzielimy na występki i zbrodnie – przyp. autora), czyli umyślny czyn zabroniony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata, albo karą surowszą. Warto wspomnieć również o tym, że usiłowanie popełnienia przestępstwa, podżeganie innej osoby do jego popełnienia oraz pomocnictwo przy popełnieniu przestępstwa również może być przyczyną uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia.

Jaka jest druga przyczyna uznania kogoś niegodnego dziedziczenia?

Druga przypadek ma miejsce wtedy, gdy spadkobierca podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu, albo przeszkodził mu w dokonaniu którejś z powyższych czynności. Mówiąc prościej, jeżeli spadkobierca naruszył swobodę testowania spadkodawcy (groźbą lub podstępem), może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia.

prawo spadkowe wrocław

Adwokat Wrocław Prawo Spadkowe – sprawdź teraz!

Ok, a trzecia przyczyna?

Trzecia przyczyna dotyczy oszustwa spadkobiercy przy wykorzystaniu testamentu spadkodawcy. Dokładnie przepisy wskazują, że jeżeli ktoś umyślnie ukrył lub zniszczył testament, podrobił lub przerobił go, albo świadomie skorzystał z testamentu przerobionego lub podrobionego przez inną osobę, może zostać uznany niegodnego dziedziczenia.

Dziękuję za wyjaśnienie. Jakie skutki pociąga za sobą niegodność dziedziczenia?

To zależy, czy mówimy o dziedziczeniu ustawowym, czy testamentowym.

Proszę opisać obie sytuacje. Najpierw dziedziczenie ustawowe.

W takim przypadku prawo traktuje tę osobę, tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku.

Co to dokładnie znaczy?

Osoba ta nie jest brana pod uwagę przy dziedziczeniu, a w jej miejsce wchodzą jej spadkobiercy.

A w przypadku dziedziczenia testamentowego?

Tutaj mamy kilka opcji w zależności od tego, jak wygląda testament, ilu mamy spadkobierców itp. Po pierwsze, do dziedziczenia może dojść spadkobierca podstawiony. Jeżeli w sprawie występuje kilku spadkobierców testamentowych, to udział niegodnego przypadnie pozostałym w drodze tzw. przyrostu. Może również dojść do dziedziczenia ustawowego.

Jak i kiedy stwierdza się niegodność dziedziczenia?

Niestety, aby stwierdzić niegodność dziedziczenia należy wszcząć odrębne postępowanie sądowe. Nie można tego załatwić “przy okazji” postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Jeżeli chodzi o terminy, to z takim żądaniem można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku.

Kto może żądać stwierdzenia niegodności dziedziczenia?

Każdy, kto ma w tym interes. Tak stanowią przepisy. Katalog osób mogących wszcząć takie postępowanie jest zatem nieokreślony. Chodzi tu z pewnością o osoby, które doszłyby do dziedziczenia w miejsce niegodnego, osoby bliskie zmarłemu, spadkobiercy. Z uwagi na to, że przepisy nie wskazują, czy chodzi o interes prawny, czy majątkowy, kwestie dopuszczalności wniesienia powództwa w konkretnej sprawie należy oceniać indywidualnie. Nie można również zapominać o tym, że również prokurator ma możliwość wniesienia takiego powództwa.

Kiedy prokurator może złożyć pozew?

Wtedy, gdy według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego. Roszczenie prokuratora nie jest ograniczone żadnym terminem.

Czy są jakieś ograniczenia w zakresie stwierdzenia niegodności dziedziczenia?

Tak. Za niegodnego nie może zostać uznany spadkobierca, któremu spadkodawca przebaczył czyny, które mogły stanowić podstawę do uznania za niegodnego.

Czytaj więcej: Przebaczenie w prawie spadkowym

Dziękujemy za rozmowę. Z pewnością niegodność dziedziczenia jest już dla czytelników bardziej zrozumiała.

Dziękuję bardzo. Do widzenia.

W listopadzie 2023 r dodano dwie nowe sytuacje, kiedy może mieć miejsce niegodność dziedziczenia.

Dotyczy to sytuacji, w których spadkobierca

  • uporczywie i bezprawnie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
  • uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą lub nie opiekował się nim (w szczególności, gdy zmarły był rodzicem, dzieckiem lub małżonkiem spadkodawcy).

 

Zachowek - wszystko, co musisz wiedzieć

POBIERZ DARMOWEGO EBOOKA: ZACHOWEK WSZYSTKO, CO MUSISZ WIEDZIEĆ

Każdy z nas intuicyjnie wie, czym jest zachowek i kiedy się należy. Jednakże w rzeczywistości jest to skomplikowana instytucja prawa spadkowego. W zależności od wielu czynników, jego wysokość może być bardzo różna. Co więcej, istnieje wiele sytuacji, w których żądanie zachowku nie jest dopuszczalne.

W ebooku odpowiadamy na następujące pytania:

    • Kiedy i komu przysługuje zachowek?
    • Kiedy można go dochodzić?
    • Ile wynosi zachowek?

Dodatkowo w e-booku: zachowek a testament, darowizna i zapis windykacyjny. 

Wpisz maila, abyśmy mogli udostępnić Ci ebooka.

Picture of adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Nasze eksperckie wypowiedzi w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Założyciel Kancelarii jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Nasi prawnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura