Sądowe ustalenie ojcostwa i uznanie ojcostwa – pozew, termin, dowody, opłaty

Co zrobić, aby konkretny mężczyzna mógł zostać prawnym ojcem dziecka? Wszystko zależy od tego, jaka jest dokładna sytuacja rodziny. Jeśli dziecko urodzi się poza małżeństwem i nie zachodzi zasada domniemania lub gdy wcześniej doszło do zaprzeczenia, mężczyzna może zostać wpisany do aktu urodzenia na dwa sposoby. Jeżeli zarówno ojciec, jak i matka dziecka są zgodni i chcą zrobić to dobrowolnie, wystarczy uznanie ojcostwa. W innym przypadku konieczne jest sądowe ustalenie ojcostwa.

Na czym dokładnie polegają te rozwiązania? Jakie formalności trzeba spełnić? Kto może złożyć pozew do sądu? Dowiedz się z tego artykułu.

Ojcostwo dziecka – w jaki sposób mężczyzna staje się ojcem prawnym?

Według polskiego prawa mężczyzna może zostać prawnym ojcem dziecka (czyli wpisanym do aktu urodzenia) za sprawą:

• domniemania ojcostwa,
• uznania ojcostwa,
• sądowego ustalenia ojcostwa.

Zgodnie z art. 72 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego:

„Jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa, albo na mocy orzeczenia sądu”.

Czym tak dokładnie jest domniemanie ojcostwa? Gdy dziecko urodzi się w małżeństwie lub w terminie do 300 dni od jego unieważnienia albo ustania (np. rozwodu czy śmierci ojca) – ojcem prawnym zawsze jest (były) mąż matki. Ta zasada działa nawet w sytuacji, gdy kobieta od dawna ma innego partnera i nie utrzymuje żadnego kontaktu z poprzednim.

Co zrobić w sytuacji, gdy ktoś inny jest ojcem biologicznym dziecka? Najpierw konieczne jest zaprzeczenie ojcostwa. Potem ojciec biologiczny może dobrowolnie uznać dziecko. Można też wytoczyć sprawę w sądzie.

Jeżeli dziecko urodzi się poza małżeństwem i nie ma domniemanego ojca, zastosowanie mają te same opcje, czyli uznanie lub sądowe ustalenie ojcostwa.

Skutkiem podjętych działań jest wpisanie mężczyzny w akt urodzenia dziecka. Dzięki temu nabywa on wszystkie prawa i obowiązki wynikające z ojcostwa, w tym władzę rodzicielską, dziedziczenie, alimenty itp.

Na czym polega uznanie ojcostwa?

Uznanie ojcostwa jest dobrowolnym oświadczeniem mężczyzny, że to on jest ojcem dziecka. Żeby było ważne, musi je potwierdzić matka dziecka – w tym samym terminie lub do 3 miesięcy od dnia wydania oświadczenia. W przeciwnym razie mężczyzna nie zostanie wpisany do aktu urodzenia.

Jak to zrobić? Standardowo wystarczy udać się do USC i złożyć stosowne oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Uznanie jest możliwe też przed konsulem (gdy rodzice są za granicą) lub sądem opiekuńczym, a także innym organem, np. notariuszem czy prezydentem miasta (gdy życie matki lub ojca jest bezpośrednio zagrożone). Uznanie ojcostwa jest wolne od opłat.

Uznanie ojcostwa – terminy

Uznanie dziecka może nastąpić w dowolnym momencie, dopóki dziecko nie ukończy pełnoletności. Jeżeli zmarło, mężczyzna ma na uznanie potomka rok od dnia, w którym dowiedział się o jego śmierci (maksymalnie do 18. urodzin dziecka). Dodatkowo art. 75 § 1. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego mówi, że:

„Można uznać ojcostwo przed urodzeniem się dziecka już poczętego”.

Wielu przyszłych rodziców decyduje się na uznanie dziecka poczętego, ponieważ wtedy od razu wraz z narodzinami mężczyzna nabywa wszystkie prawa i obowiązki wynikające z ojcostwa. Innym częstym momentem na dokonanie formalności jest rejestracja w USC zaraz po urodzeniu (zgłoszenie narodzin).

Uwaga! Nie można uznać ojcostwa, jeśli dziecko ma innego ojca prawnego. Jest to również niemożliwe, gdy toczy się sprawa w sądzie o ustalenie ojcostwa.

Na czym polega sądowe ustalenie ojcostwa?

Jeżeli mężczyzna nie chce dobrowolnie uznać ojcostwa lub gdy matka nie chce tego ojcostwa potwierdzić, możliwe jest wniesienie pozwu do sądu. Celem takiej sprawy jest wykazanie, że konkretny mężczyzna jest biologicznym ojcem oraz że to właśnie on powinien mieć w związku z tym obowiązki i prawa względem dziecka.

Gdy dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo do trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia niezbędne jest wcześniejsze zaprzeczenie ojcostwa męża matki. Strona wnosząca pozew o ustalenie ojcostwa jest zwolniona z kosztów sądowych.

Kto może wnieść pozew o ustalenie ojcostwa?

Pozew o ustalenie ojcostwa mogą wnieść:

• matka dziecka – przeciwko domniemanemu ojcu (a gdy ten nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy);
• mężczyzna – przeciwko dziecku (jeśli dziecko nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy) i matce (jeśli żyje);
• dziecko – przeciwko domniemanemu ojcu (a gdy ten nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy);
• prokurator – w celu ochrony interesu społecznego albo dobra dziecka.

Domniemany ojciec i matka mogą wystąpić z pozwem o ustalenie tylko w sytuacji, gdy dziecko nie jest jeszcze pełnoletnie.

Powództwo o ustalenie ojcostwa wnosi się w sądzie rejonowym (w wydziale rodzinnym i nieletnich) właściwym dla miejsca zamieszkania strony pozwanej.

Jakie dowody można wykorzystać w sprawie o ustalenie ojcostwa? Test na ojcostwo i nie tylko

Aby sąd mógł rozstrzygnąć sprawę o ustalenie ojcostwa i wydać wyrok, niezbędne jest przedstawienie dowodów. Najpewniejszym z nich jest rezultat badania DNA. Wniosek o badanie ojcostwa można złożyć razem z pozwem lub przyjść na rozprawę z gotowym już wynikiem. Do innych dowodów w sprawie o ustalenie ojcostwa biologicznego należą m.in. zeznania stron i świadków.

Jeżeli zastanawiasz się, jak wytoczyć powództwo o ustalenie ojcostwa, co zawrzeć w pozwie i jak wygląda sprawa, pamiętaj, że adwokat lub radca prawny wesprze Cię na każdym kroku.

Źródła:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059

https://um.suwalki.pl/storage/uzytkownicy/mnowicki@um.suwalki.pl/PORADNIK+-+Prawo+rodzinne+w+pytaniach+i+odpowiedziach+PRYZMAT+2022.pdf