Kluczowe wnioski do zapamiętania
- Obowiązek alimentacyjny po rozwodzie może zostać orzeczony na rzecz dzieci - w zależności od ich sytuacji życiowej i finansowej, a także na byłego małżonka, na co decydujący wpływ ma to, czy rozwód był z orzekaniem o winie, czy bez.
- Wysokość alimentów jest ustalana indywidualnie, zależnie od potrzeb uprawnionego oraz możliwości finansowych zobowiązanego, i może obejmować zarówno wsparcie finansowe, jak i opiekę nad dziećmi.
- W sprawie sądowej o zasądzenie alimentów, a także ich obniżenie lub podniesienie, kluczowe jest ustalenie potrzeb dziecka oraz możliwości finansowych rodziców.
Czym są alimenty?
Zacznijmy od tego, czym są alimenty. To regularne i obowiązkowe świadczenia na rzecz najbliższych osób, które polegają na dostarczaniu środków utrzymania lub ewentualnie wychowania krewnego.
Przez alimenty rozumie się więc nie tylko zapewnienie możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb, takich jak wyżywienie i miejsce, w którym dana osoba może mieszkać, ale również leczenie czy kwestie kulturalne oraz ubraniowe. Świadczenia alimentacyjne mogą być dostarczane zarówno w pieniądzu (poprzez przelew środków pieniężnych), jak i w naturze (poprzez przekazywanie rzeczy, na przykład jedzenia czy sprzętu elektronicznego).
Kogo obciąża obowiązek alimentacyjny po rozwodzie?
Obowiązek alimentacyjny spoczywa na krewnych w linii prostej oraz rodzeństwie. Im bliższy stosunek pokrewieństwa, tym wcześniej dana osoba jest zobowiązana do pomocy. Obowiązek alimentacyjny obciąża zobowiązanego w dalszej kolejności, dopiero gdy nie można nim obłożyć zobowiązanego w bliższej kolejności – na przykład dlatego, że zmarł albo nie jest w stanie go wypełnić.
Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka do momentu, w którym jest ono w stanie się samodzielnie utrzymać. Mogą się uwolnić od tego obowiązku, jeżeli dochody z majątku dziecka są wystarczające na pokrycie jego potrzeb. Nie ma natomiast znaczenia, czy takie wsparcie jest dla nich ciężarem – są zobowiązani do dzielenia się nawet niewielkimi dochodami.
Rodzeństwo może z kolei zostać zwolnione od płatności alimentów, jeśli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla nich lub dla ich najbliższej rodziny. Mowa tu na przykład o sytuacji, w której dochody rodziny brata lub siostry nie pozwalają na utrzymanie własnych dzieci.
Obowiązek alimentacyjny może również spoczywać na małżonku, w tym pod pewnymi warunkami po rozwodzie. Jeśli obciąża on jednego małżonka w stosunku do byłego partnera po rozwiązaniu małżeństwa, jego unieważnieniu albo po orzeczeniu separacji, to wyprzedza obowiązek krewnych (np. rodziców) drugiego małżonka.
Przeczytaj: Rozwód krok po kroku
Rozwód i alimenty po rozwodzie
Alimenty po rozwodzie mogą więc przysługiwać zarówno dzieciom (w tym nienarodzonym, małoletnim, a nawet pełnoletnim), jak i drugiemu małżonkowi. Wyróżniamy alimenty dobrowolne i te ustalane w toku postępowania przed sądem.
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód zmienia codzienne życie. Jeśli do tej pory małżonkowie i dzieci żyli na określonym poziomie, to dla dobra rodziny ważne jest dążenie do utrzymania tej stopy życiowej.
W trakcie małżeństwa małżonkowie są zobowiązani do troszczenia się o zaspokajanie potrzeb rodziny w równym stopniu i według swoich możliwości zarobkowych. Ten obowiązek nie zawsze wygasa po zakończeniu związku.
Alimenty na rzecz dziecka – wysokość alimentów
Obowiązek alimentacyjny istnieje przede wszystkim, jeśli rozwodzący się małżonkowie mają dzieci. Dotyczy nie tylko dostarczania środków finansowych, ale również np. zapewniania edukacji. Może być również wykonywany w formie osobistych starań o wychowanie dziecka, czyli poprzez opiekę nad małoletnim.
Zobowiązanie rodziców do troski o utrzymanie dziecka wynika z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Obejmuje dzieci, które nie są w stanie się samodzielnie utrzymać np. ze względu na wiek czy kontynuowanie nauki. Zakres świadczeń alimentacyjnych na dziecko jest bezpośrednio zależny od usprawiedliwionych potrzeb dziecka. Te zależą przede wszystkim od jego wieku i cech osobistych (np. uzdolnień). Alimenty mają zapewnić dziecku prawidłowy rozwój.
Im wyższy poziom życia rodziców, tym zakres alimentów będzie szerszy. Wszystko dlatego, że dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej – zarówno jeśli żyją z nimi, jak i gdy mieszkają oddzielnie.
Jak złożyć pozew o alimenty na dziecko? Jak uzyskać alimenty?
Walka o alimenty dla dziecka wymaga wystąpienia do sądu z powództwem. Nie ma znaczenia, jak zatytułujesz pismo – kluczowa jest jego treść. W praktyce często można spotkać się z nazwami takimi jak „wniosek o alimenty dla dziecka” czy „pismo o alimenty na dziecko”. Istotne jest to, żeby pismo zawierało żądanie zasądzenia alimentów.
Pozew o alimenty należy złożyć do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej lub zobowiązanej do ich zapłaty.
Nie sposób podpowiedzieć jednego skutecznego sposobu konstrukcji pisma dla pozytywnego rozpatrzenia sprawy. Uzasadnione koszty utrzymania dziecka różnią się w zależności np. od miejsca zamieszkania czy statusu społecznego rodziców. Oprócz treści pozwu bardzo ważne są również załączniki, takie jak rachunki czy faktury dokumentujące wydatki na rzecz potomka. W toku starania się o alimenty na dziecko warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika od spraw rodzinnych.
O co pyta sąd w sprawie o alimenty?
W czasie procesu sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe, w tym przesłucha strony i świadków. Kluczowe jest ustalenie usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości majątkowych rodziców.
W czasie sprawy rozwodowej sąd zapyta Cię między innymi o:
- wiek dziecka;
- jego miejsce zamieszkania;
- sumę kosztów utrzymania dziecka i jej składowe;
- przekazywane na rzecz dziecka świadczenia;
- kontakty z dzieckiem;
- miejsce nauki dziecka i koszty edukacji;
- miejsce pracy i zarobki rodziców;
- ich stan zdrowia;
- liczbę osób na utrzymaniu matki i ojca.
Sprawa o alimenty może nie zakończyć się na pierwszej rozprawie. W zależności od okoliczności takie postępowania trwają od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Jak długo płaci się alimenty na dziecko po rozwodzie? Do kiedy można żądać alimentów?
Rodzice są zobowiązani do wypełniania obowiązku alimentacyjnego w stosunku do dziecka tak długo, aż nie będzie ono w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie istnieje tu jedna granica wieku.
Najczęściej alimenty na dziecko po rozwodzie trzeba płacić do 18 albo 24 roku życia – w zależności od tego, czy potomek kontynuuje naukę w szkole wyższej. Jeśli dziecko jest niepełnosprawne, alimenty będziesz płacić nawet przez całe życie.
Przeczytaj również: Podwyższenie alimentów
Alimenty dla małżonka – alimenty między małżonkami
Alimenty na dziecko to nie wszystkie zobowiązania, z jakimi po rozwodzie muszą się mierzyć byli partnerzy. Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszcza także możliwość orzeczenia alimentów na byłego małżonka.
O alimenty małżonek może wystąpić zarówno w czasie trwania sprawy rozwodowej, jak i po jej zakończeniu. Samo prawo do alimentów i ich wysokość są uzależnione od kilku czynników.
Rozwód bez orzekania o winie a alimenty na byłego małżonka – kiedy rozwiedziony małżonek zapłaci?
Jeśli doszło do orzeczenia rozwodu bez rozstrzygania o winie – czyli w sytuacji, gdy nie wskazano osoby winnej rozkładu pożycia między małżonkami – o alimenty może się ubiegać zarówno mąż, jak i żona. Istnieje jeden warunek – były małżonek musi się znajdować w niedostatku.
Niedostatek to sytuacja, w której mąż albo żona nie może samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb, a jednocześnie nie ma żadnego majątku. Podczas przyznawania alimentów w sytuacji rozwodu bez orzekania o winie szczegółowo analizowane są możliwości zarobkowe i uzyskiwane dochody byłego małżonka. Sąd sprawdzi, ile dana osoba zarabiałaby, gdyby przy pełnym wykorzystaniu swojego wykształcenia, umiejętności i sił – z uwzględnieniem np. stopnia zaawansowania choroby – pracowała na przeciętnym, odpowiadającym jej warunkom osobistym stanowisku.
Rozwód z orzeczeniem o winie a alimenty na małżonka po rozwodzie – ile zapłaci małżonek wyłącznie winny
Prawo do ubiegania się o alimenty po rozwodzie wygląda inaczej, jeśli w sprawie rozwodowej orzeczono o winie za rozkład pożycia, w szczególności, kiedy jeden małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkład pożycia.
W przypadku rozwodu z winy, ten małżonek, który nie został uznany za winnego rozpadu związku, może się ubiegać o alimenty, nawet gdy nie pozostaje w niedostatku. Wystarczy, że wykaże, że rozwód spowodował istotne pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Zwykle chodzi o porównanie sytuacji majątkowej w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z tą, w jakiej by się znajdował, gdyby do rozwodu nie doszło.Co ciekawe jest to obowiązek dożywotni.
Rozwód z orzeczeniem o winie komplikuje natomiast sytuację małżonka, który został uznany za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Taka osoba nie ma prawa do ubiegania się o alimenty od małżonka bez winy. Czyli nie zapłacisz na rzecz byłego małżonka o ile on doprowadził do rozpadu waszego małżeństwa.
Jeśli za rozpad pożycia małżeńskiego winę ponoszą zarówno mąż, jak i żona, mają prawo ubiegać się o alimenty, o ile znajdują się w niedostatku.
Przeczytaj także:
Jak ubiegać się o alimenty od byłego małżonka po rozwodzie?
Wspomniałem już wcześniej, że możesz ubiegać się o alimenty w trakcie postępowania rozwodowego. Równie dobrze możesz jednak zaczekać z tym do czasu po rozwodzie.
Pozew o alimenty składa się do sądu rejonowego, który jest właściwy pod względem miejsca zamieszkania powoda. W piśmie wskaż ten sąd, a także wymień strony w sprawie. Sprecyzuj żądanie pozwu i zadbaj o rzetelne uzasadnienie. Opisz swoją sytuację materialną i osobistą. Nieocenione są dowody z dokumentów.
Jak długo trzeba płacić alimenty na małżonka po rozwodzie?
Pamiętaj, że w niektórych wypadkach prawo do alimentów po rozwodzie jest ograniczone czasowo.
W przypadku alimentów od małżonka, który nie został uznany przez sąd za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, obowiązek alimentacyjny jest ograniczony do okresu 5 lat od orzeczenia rozwodu (w praktyce – chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego). Przedłużenie świadczeń jest dopuszczalne tylko w przypadku zaistnienia wyjątkowych okoliczności, np. ciężkiej choroby.
Regulacje są odmienne w razie przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie. Obowiązek spełniania świadczeń alimentacyjnych wygasa w tej sytuacji dopiero po śmierci małżonka uprawnionego do alimentów.
Prawo do otrzymywania środków utrzymania od byłego małżonka kończy się, jeśli wstąpisz w nowy związek małżeńskim. Na alimenty nie ma natomiast wpływu pozostawanie w związku nieformalnym.
Ile alimentów można uzyskać po rozwodzie? Wysokość alimentów na małżonka
Dokładna wysokość alimentów od byłego małżonka zależy od sytuacji osobistej i majątkowej wnioskodawcy, a także możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Istotne jest zatem zbadanie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych jakie posiada.
Nie chodzi o to, aby mąż albo żona niezasadnie bogacili się kosztem partnera. Alimenty nie mogą być również narzędziem do odegrania się na byłym małżonku. Nauczone doświadczeniem sądy zwracają na to szczególną uwagę.
Kwota alimentów powinna jednak uwzględniać wszystkie uzasadnione potrzeby, w tym przede wszystkim wydatki na mieszkanie, jedzenie, leczenie czy ubrania jakie ma osoba, która chce otrzymać alimenty. Ich zakres ustala się, biorąc pod uwagę stopę życiową sprzed rozwodu oraz kryteria takie jak miasto zamieszkania czy średni poziom cen.
Alimenty powinny być też dostosowane do aktualnej sytuacji gospodarczej. Wysokość świadczenia pomniejsza się o dochody, które dana osoba uzyskuje bądź mogłaby uzyskiwać, gdyby podjęła ku temu odpowiednie starania. Ta okoliczność również jest dokładnie weryfikowana, tak aby nie doszło do niesłusznego pokrzywdzenia małżonka.
Wysokość alimentów może być zmieniona w przyszłości, o ile zmianie ulegną potrzeby i możliwości majątkowe byłych partnerów. Uzasadnieniem do modyfikacji może być również znaczny wzrost cen – na przykład wywołany przez wysoką inflację, z którą mamy aktualnie do czynienia. W takiej sytuacji konieczne będzie wystąpienie z pozwem o zwiększenie albo zmniejszenie świadczenia.
Przeczytaj także: Minimalna kwota alimentów
