ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

umowa pożyczki

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Co musisz wiedzieć, jeśli chcesz pożyczyć pieniądze?

Umowa pożyczki to umowa cywilnoprawna, gdzie pożyczkodawca przekazuje pożyczkobiorcy określoną kwotę pieniędzy lub rzeczy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu tej samej ilości. Jej najważniejsze elementy to kwota, termin zwrotu i dane stron.

Kluczowe wnioski 

  1. Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego (kc) – na podstawie umowy pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Z kolei biorący pożyczkę, jako druga strona umowy, zobowiązuje się zwrócić na rzecz dającego pożyczkę tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy. Pożyczka jest umową konsensualną, co oznacza, że dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenia stron.
  2. Zawsze twórz umowę pożyczki osobistej, gdy pożyczasz lub udzielasz pożyczki, nawet w relacjach rodzinnych i przyjacielskich. Umowa pożyczki powyżej 1000 złotych wymaga formy dokumentowej, co obejmuje zarówno formę pisemną, jak i elektroniczną (np. e-mail). Niewłaściwa forma umowy może prowadzić do trudności postępowaniu przed sądem, choć nie wpływa na jej ważność. Druk (bezpłatny wzór) umowy pożyczki możesz pobrać tutaj (format pdf).
  3. Pożyczka pomiędzy osobami niespokrewnionymi podlega opodatkowaniu jeśli przekracza 1000 PLN. Pożyczkobiorca musi zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (pcc) w terminie 14 dni od zawarcia umowy. Jeżeli biorący pożyczkę nie reguluje tej kwoty, może zostać obciążony karnym podatkiem w wysokości 20%. Skutki podatkowe umowy pożyczki określa w 2024 r. ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Spis treści

Forma – czy umowa powinna zostać zawarta na piśmie?

Umowa na małe kwoty może zostać nawiązana w dowolnej formie. Natomiast w przypadku pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych wymagana jest tzw. forma dokumentowa.

Wbrew temu co mogłaby sugerować nazwa, forma dokumentowa nie jest tożsama z formą pisemną. Dokumentem jest bowiem każdy nośnik, który umożliwia zapoznanie się z treścią. Innymi słowy, formę dokumentową będzie miała nie tylko umowa nawiązana na piśmie, ale także przez wymianę maili i to bez konieczności stosowania podpisu kwalifikowanego. Naruszeniem obowiązku zachowania formy dokumentowej będzie sporządzenie umowy ustnej.

W przypadku nie zachowania formy dokumentowej, gdy jest to wymagane, możesz natrafić na pewne trudności. Mianowicie, w razie sporu sądowego, nie będziesz mógł wnioskować o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania stron na okoliczność istnienia umowy pożyczki. Zatem trudno Ci będzie udowodnić, że zawarłeś umowę w formie ustnej.

Od zakazu tego istnieją jednak liczne wyjątki. Dowody te będą mogły zostać przeprowadzone, gdy:

  • obie strony wyrażą na to zgodę,
  • żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą,
  • fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu (np. potwierdzenie przelewu),
  • gdy obie strony umowy to przedsiębiorcy.

Podsumowując – umowa pożyczki powinna zostać nawiązana w formie pisemnej wyłącznie dla celów dowodowych. Oznacza to, że nie wpływa ona na samą jej ważność, ale podlega ograniczeniom o charakterze dowodowym.

Czy odsetki są obowiązkowe?

Odsetki od udzielonej pożyczki nie są jej elementem obowiązkowym. Treść umowy wcale nie musi zawierać obowiązku zapłaty odsetek.

Jeżeli jednak zdecydujesz się na ich pobieranie, pamiętaj o prawidłowym określeniu ich wysokości. A także powinieneś rozróżnić dwa terminy najczęściej stosowane w umowach pożyczek:

  • ustawowe, których wysokość jest określona zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (zob. art. 359 k.c.). Zastrzeżono je zatem w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych w skali roku,
  • umowne, które mogą być wyższe od ustawowych, jednakże nie mogą przekraczać odsetek maksymalnych. Te ostatnie wynoszą natomiast dwukrotność ustawowych. Jeżeli w kontrakcie zastrzegłbyś odsetki na wyższym poziomie, druga strona i tak zobowiązana będzie do zapłaty na twoją rzecz wyłącznie tych maksymalnych.

 Kiedy możliwe jest wcześniejsze rozwiązanie umowy?

Jeżeli jesteś pożyczkodawcą, możesz w niektórych przypadkach odstąpić od umowy pożyczki przed czasem i nie wypłacać umówionej kwoty pożyczkobiorcy. Możliwość taka istnieje, gdy zwrot pożyczki stał się wątpliwy, gdyż powziąłeś wiadomość o złym stanie majątkowym pożyczkobiorcy. Uprawnienie to nie przysługuje jednakże, gdy w chwili podpisywania umowy wiedziałeś albo mogłeś się dowiedzieć o złym stanie majątkowym pożyczkobiorcy.

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony w umowie, pożyczkobiorca zobowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Pożyczkodawca powinien zatem najpierw wypowiedzieć umowę pożyczki i jednocześnie wezwać pożyczkobiorcę do jej zwrotu, a więc spłaty pożyczki, w terminie nie krótszym aniżeli sześć tygodni.

Powinieneś pamiętać, że bieg 6-tygodniowego terminu na zwrot pożyczki należy liczyć od daty, w której o wypowiedzeniu dowie się pożyczkobiorca. W przypadku zawarcia umowy pożyczki na piśmie, wypowiedzenia umowy można dokonać także w takiej właśnie formie.

Podkreślić należy, że wypowiedzenie stanowi jednostronne oświadczenie woli udzielającego wierzytelności. Jego treścią jest żądanie on zwrotu udzielonej pożyczki. Ewentualna zgoda lub sprzeciw pożyczkobiorcy nie mają żadnego znaczenia dla pożyczkodawcy i skutecznego wypowiedzenia umowy.

Kiedy przedawnia się roszczenie pożyczkodawcy?

Umowa pożyczki oraz roszczenia, które z niej wynikają, jak wszystkie zobowiązania o charakterze majątkowym, ulegają przedawnieniu.

Jeżeli była ona udzielana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to okres ten wynosi trzy lata. Jeśli jednak pożyczkodawcą będzie osoba niewykoująca takiej działalności, na przykład członek rodziny lub sąsiad, termin przedawnienia będzie dłuższy, gdyż aż 6-letni.

Musisz wiedzieć, że bieg terminu przedawnienia liczy się od dnia wymagalności danego zobowiązania.

Poprzez “dzień wymagalności roszczenia” rozumie się datę, w której wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od swojego dłużnika. Jest to początkowy termin, od którego zaczyna biec przedawnienie.

Jak to stwierdził Sąd Najwyższy, wymagalność roszczenia należy łączyć z nadejściem ostatniego dnia pozwalającego dłużnikowi spełnić świadczenie zgodnie z treścią zobowiązania, określonego przez umowę.

Musisz jednak pamiętać, że w przypadku większości pożyczek, ich spłata określona jest w systemie ratalnym. W takiej sytuacji, bieg terminu przedawnienia będzie rozpoczynał się od każdej z rat osobno. Nie bierzemy więc pod uwagę daty sporządzenia danej umowy, lecz daty płatności poszczególnych części zaciągniętej pożyczki lub kredytu.

W tym kontekście bardzo ważne jest, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, a więc 31 grudnia.

Jaki jest skutek przedawnienia roszczeń?

Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje z niej roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Jakie elementy powinna zawierać umowa pożyczki?

Jeżeli zdecydujesz się na sporządzenie pożyczki, pamiętaj że umowa na kwotę powyżej 1.000 zł musi zostać przygotowana w formie dokumentowej (na piśmie, przez internet, sms etc.). W przypadku pożyczki w formie ustnej na taką kwotę, możesz spotkać się z trudnościami w dowodzeniu swojego roszczenia przed sądem. Sama zaś umowa pożyczki powinna zawierać:
  • oznaczenie stron umowy. W przypadku osoby fizycznej powinno się wskazać jej imię i nazwisko, data urodzenia, adres zamieszkania, opcjonalnie PESEL, oznaczenie dowodu tożsamości (numer i serię dowodu osobistego, numer paszportu, ważnej legitymacji studenckiej). W przypadku, gdy pożyczasz pieniądze na rzecz spółki ważny jest numer KRS, oznaczenie nazwy i siedziby  spółki oraz osoby uprawnionej do reprezentacji – im więcej danych uzyskasz, tym łatwiej będzie komornikowi namierzyć pożyczkobiorcę w przypadku problemów z jej odzyskaniem.
  • miejsce podpisania umowy,
  • określenie przedmiotu pożyczki, czyli kwoty pieniężnej alby ilości rzeczy oznaczonych co do gatunku (niezindywidualizowanych). Przykładem tych ostatnich będzie kilogram mąki, a także tona pszenicy. Należy także podać, w jakiej walucie udzielana jest pożyczka.
  • warto wskazać w jaki sposób oraz w jakim terminie pożyczkodawca wypełni swoja cześć umowy i kiedy nastąpi przekazanie pieniędzy lub wydanie rzeczy (zob. §2 wzoru umowy),
  • należy określić realny termin zwrotu przedmiotu umowy (pożyczonej kwoty lub rzeczy) jeżeli ma ona mieć formę jednorazowej spłaty, bądź określić harmonogram jej poszczególnych rat. Jeżeli tego nie zrobisz, wówczas znajdzie swoje zastosowanie reguła kodeksowa. Zgodnie z nią natomiast, dłużnik zobowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu umowy przez dającego pożyczkę (zob. §3 wzoru umowy). Jeżeli miałaby być ona spłacana w ratach, w tym ostatnim przypadku możesz zastrzec także, iż uchybienie terminowi zapłaty poszczególnych rat spowoduje natychmiastową wymagalność całej, pozostałej do spłaty części pożyczki,
  • sposób zwrotu pożyczki, a więc określenie, czy ma to nastąpić bezpośrednio do rąk własnych pożyczkodawcy, na przykład w gotówce lub przelewem na rachunek bankowy.
  • dodatkowe zabezpieczenia dla dającego pożyczkę (obowiązek wystawienia weksla, przewłaszczenie na zabezpieczenie, zastaw, poręczenie spłaty itp.). Warto bowiem zakładać także czarny scenariusz, w którym pożyczka udzielona nie zostanie Ci zwrócona.
Źródła:

Pobierz darmowy wzór umowy pożyczki

W celu pobrania przygotowanego przez adwokata darmowego wzoru pożyczki podaj swój email, a następnie zaloguj się do swojej skrzynki odbiorczej i potwierdź chęć pobrania wzoru.

Jeżeli sam wzór to za mało, żebyś czuł się bezpiecznie pożyczając pieniądze i wolisz, żeby zabezpieczył Cię adwokat, umów się na poradę prawną w siedzibie Kancelarii lub konsultację online.

Picture of adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Nasze eksperckie wypowiedzi w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Założyciel Kancelarii jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Nasi prawnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura