ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

Warunkowe umorzenie postępowania – art. 66 k.k.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Czym jest warunkowe umorzenie postępowania i w jakich wypadkach sprawca może liczyć na takie rozstrzygnięcie sądu?

Warunkowe umorzenie postępowania regulowane w przepisach kodeksu karnego jest instytucją pozwalającą w pewnych wypadkach na zaniechanie prowadzenia postępowania karnego a w konsekwencji także na uniknięcie kary za popełniony czyn zabroniony. Takie rozstrzygnięcie może zapaść tylko przy łącznym spełnieniu szeregu warunków przewidzianych w art. 66 kodeksu karnego.

Przy analizie możliwości zastosowania warunkowego umorzenia w danym wypadku, w pierwszej kolejności trzeba pamiętać o dwóch ograniczeniach natury formalnej, które nie są zależne od oceny sądu.

Przede wszystkim, warunkowo umorzyć można jedynie postępowanie w sprawie o czyn zagrożony karą, która nie przekracza 5 lat pozbawienia wolności, oznacza to, że omawiana instytucja ma zastosowanie jedynie do czynów, zagrożonych karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi nie więcej niż 5 lat lub karą łagodniejszą (grzywna, kara ograniczenia wolności).

Kolejnym wymogiem jest aby na dzień orzekania w przedmiocie warunkowego umorzenia sprawca pozostawał niekarany za przestępstwo umyślne. Nie ma tu znaczenia kiedy, za jaki czyn oraz jaką karę wymierzono sprawcy, wystarcza prawomocne ukaranie za przestępstwo umyślne. Zauważmy jednak, że spełniają ten wymóg sprawcy ukarani za przestępstwa nieumyślne, wykroczenia, skazani wobec których odstąpiono od wymierzenia kary a nawet osoby, wobec których równolegle do postępowania, które ma być warunkowo umorzone toczy się postępowanie karne za przestępstwo umyślne.

Jeżeli powyższe wymogi są spełnione (czyn zagrożony jest karą, której górna granica nie przekracza 5 lat pozbawienia wolności a sprawca na moment orzekania o warunkowym umorzeniu nie był karany za przestępstwo umyślne) można rozważyć czy w danym wypadku spełnione są pozostałe wymogi warunkowego umorzenia postępowania.

Wymaga się aby wina sprawcy i społeczna szkodliwość jego czynu nie były znaczne. Od razu zaznaczyć trzeba, iż ?nie są znaczne? to nie to samo co ?nieznaczne?. Mówiąc prościej Sądy przyjmują, że mowa o stopniu winy i społecznej szkodliwości, który potocznie uznalibyśmy za ?mały? lub ?średni?. Zauważmy jednak, iż aby w ogóle rozważać warunkowe umorzenie postępowania należy ustalić, że zarzucany sprawcy czyn jest przestępstwem, czyli czynem, którego społeczna szkodliwość jest wyższa niż znikoma, a także, iż sprawcy można przypisać winę. Prostymi słowami –  sprawca popełnił przestępstwo i ponosi winę za swój czyn, ale ani stopień jego zawinienia (nastawienie do popełnionego czynu, motywacja sprawcy) ani stopień społecznej szkodliwości nie są na tyle istotne, żeby koniecznym było ukaranie sprawcy.

Ponieważ do warunkowego umorzenia postępowania konieczne jest ocenienie winy i stopnia społecznej szkodliwości czynu, najpierw trzeba okoliczności te ustalić. Dopiero jeżeli okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości, możliwe jest ocenienie czy sprawca ponosi winę i czy czyn jego jest czynem społecznie szkodliwym, a następnie określenie ich natężenia.

Obok opisanych wyżej wymogów sąd ocenia także samego sprawcę. Przed wydaniem wyroku warunkowo umarzającego postępowanie sąd ocenia czy postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste  oraz to jak żył do tej pory pozwalają przypuszczać, że potraktowanie go ?ulgowo? przyniesie oczekiwany skutek jakim jest aby sprawca nie popełnił więcej przestępstwa.

Sprawca, wobec którego warunkowo umorzono postępowanie, zostaje poddany próbie, która trwa od roku do lat 3. Niewłaściwe zachowanie sprawcy w tym okresie może spowodować podjęcie postępowania karnego.

Kto może podjąć postępowanie warunkowo umorzone?

Warunkowe umorzenie postępowania jak wynika z samej nazwy jest rozstrzygnięciem “na próbę”. Może ono stać się ostatecznie pod pewnym warunkiem. Wspomnianym warunkiem jest pomyślny przebieg okresu próby. Co oznacza on w praktyce, o tym poniżej.

 

Sąd warunkowo umarzając postępowanie “ufa”, że sprawca zrozumiał naganność swojego zachowania i ma zamiar żyć praworządnie. Takie przeświadczenie powoduje podjęcie decyzji, aby nie prowadzić dalej postępowania i je warunkowo umorzyć. Jeżeli sprawca swoich zachowaniem w trakcie tzw. okresu próby pokaże, iż warunkowe umorzenie postępowania była błędem, sąd może, a nie raz musi, podjąć postępowanie i rozstrzygnąć o karze dla sprawcy.

Kiedy sąd musi podjąć postępowanie warunkowo umorzone?

Obowiązek podjęcia postępowania warunkowo umorzonego powstaje jeżeli sprawca w okresie próby popełni przestępstwo umyślne, za które zostanie prawomocnie skazany.

Wyjaśnienia wymaga tu kilka kwestii. Po pierwsze ?nowe? przestępstwo popełnione w okresie próby musi być przestępstwem umyślnym. Oznacza to, że sprawca musi chcieć, albo co najmniej godzić się na to, że jego zachowanie stanowi przestępstwo. Sąd nie musi podejmować postępowania, jeśli osoba wobec której warunkowo umorzono postępowanie popełni przestępstwo nieumyślne. Dla przykładu przestępstwem nieumyślnym jest np. spowodowanie wypadku drogowego (z reguły wypadek jest skutkiem niebezpiecznej jazdy, ale w praktyce sprawca nie jedzie niebezpiecznie dlatego, że chce spowodować wypadek.)

Podjęcie umorzonego postępowania następuje jeśli sprawca dopuści się przestępstwa umyślnego. Bez znaczenia jest to, jakiego rodzaju jest to przestępstwo. W szczególności nie musi być przestępstwem podobnym do czynu objętego warunkowym umorzeniem.

Za czyn “nowy” sprawca musi zostać prawomocnie skazany, bez znaczenia dla podjęcia postępowania jest czy wymierzono sprawcy karę, ani jakiego rodzaju, wystarczające jest uprawomocnienie się skazania. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego jest możliwe, jeśli uprawomocnienie się wyroku nastąpi w okresie próby, w ciągu 6 miesięcy po jego upływie.

Stąd w podbramkowych sytuacjach sposobem obrony jest podejmowanie takich działań, które będą prowadzić do opóźnienia momentu uprawomocnienia się wyroku skazującego.

Jeśli sprawcy uda się opóźnić ten moment do czasu, kiedy upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, może uniknąć podjęcia postępowania warunkowo umorzonego.

Warto zaznaczyć, że wówczas kiedy sąd ma obowiązek podjąć umorzone postępowanie, nie ma miejsca na żadną dyskusje. Żadne argumenty nie będą wstanie przekonać sądu, żeby od tego obowiązku odstąpił.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku, gdy sąd tylko może, ale nie musi podjąć umorzonego postępowania.

Przeczytaj również:

Kiedy sąd może podjąć postępowanie warunkowo umorzone?

Sąd ma możliwość (ale nie obowiązek) podjęcia postępowania jeżeli sprawca w okresie próby w sposób rażący narusza porządek prawny np. popełnia przestępstwo.

Nie ma znaczenia czy przestępstwo jest umyślne czy nieumyślne oraz podobne czy niepodobne, do tego, które było przedmiotem postępowania warunkowo umorzonego.

Sąd może podjąć postępowanie także wówczas gdy sprawca uchyla się  od orzeczonych w związku z warunkowym umorzeniem obowiązków np. od dozoru, od wykonania zawartej z pokrzywdzonym ugody.

Katalog obowiązków nałożonych na sprawcę w związku z warunkowym umorzeniem postępowania każdorazowo określa wyrok umarzający postępowanie.

Należy zauważyć, że kodeks mówi o “uchylaniu się” co oznacza zawinione zachowanie sprawcy, który jedynie z własnej woli nie wykonuje ciążących na nim obowiązków.

Podstawę podjęcia postępowania stanowić może także rażące naruszenie porządku prawnego w okresie od wydania wyroku a przed jego uprawomocnieniem się, czyli jeszcze przed okresem próby.

Podkreślenia wymaga, że nie mogą stanowić podstawy podjęcia postępowania warunkowo umorzonego okoliczności zaistniałe przed wydaniem wyroku warunkowo umarzającego postępowanie. Co więcej, nawet wtedy gdy sąd dowiedział się o nich później.

Samo rozstrzygnięcie o podjęciu postępowania przybiera postać postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Sprawca będzie miał zatem dwukrotnie możliwość przedstawienia argumentacji przemawiającej za tym, żeby sąd jednak nie podejmował postępowania warunkowo umorzonego.

Jak wygląda sprawa na której sąd podejmuje decyzję co do podjęcia warunkowo umorzonego postępowania?

W posiedzeniu w przedmiocie podjęcia postępowania może wziąć udział skazany i jego obrońca.

Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego – konsekwencje

Uprawomocnienie się postanowienia o podjęciu postępowania powoduje, iż całe postępowanie w sprawie o dany czyn należy przeprowadzić od nowa.

Przeczytaj:

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Adwokat Iwo Klisz jako ekspert w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Adwokat Iwo Klisz, założyciel Kancelarii Klisz i Wspólnicy jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Adwokat Iwo Klisz i prawnicy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura