ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

Umowa cesji wierzytelności – przelew

umowa cesji wierzytelności przelew

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Cesja umowy jest instytucją prawa cywilnego, której celem jest dokonanie przelewu wynikającej z niej wierzytelności na rzecz osoby trzeciej. Aby dokonać tej czynności prawnej, niezbędna jest  umowa cesji wierzytelności, zawierana pomiędzy wierzycielem a nabywcą. Aby jednak była ona skuteczna, konieczne jest spełnienie warunków określonych przez obowiązujące przepisy prawne.

W tym artykule przeczytasz między innymi o tym:

  • co to jest cesja umowy?
  • jakie są strony umowy cesji?
  • co może być przedmiotem cesji?
  • jakich wierzytelności nie może obejmować umowa cesji?
  • jaka powinna być forma umowy cesji?
  • jakie są skutki prawne umowy cesji?
  • czy zbywca wierzytelności ma obowiązek poinformować o tym dłużnika?
  • jakie elementy powinna zawierać umowa cesji?

Co to jest cesja wierzytelności?

Cesja umowy oznacza przeniesienie wierzytelności (przelew) z majątku wierzyciela na osobę trzecią, na podstawie zawartej pomiędzy nimi umowy. Podkreślić trzeba, że taka czynność prawna, jako umowa cywilnoprawna, nie wymaga zgody dłużnika w jakiejkolwiek postaci. Decyduje więc w tym zakresie tylko i wyłącznie umowa cesji wierzytelności.

Wspomnieć trzeba, iż sama nazwa tej czynności prawnej wywodzi się z języka łacińskiego – ze słowa “cessio”, co po polsku znaczy ?dobrowolne ustąpienie?.

Jakie są strony umowy cesji wierzytelności?

W cesji wierzytelności biorą udział aż trzy podmioty:

1) dotychczasowy wierzyciel, będącym zbywającym,  a więc przekazującym dług, zwany też cedentem,

2) osoba trzecia, będąca nabywcą wierzytelności i stająca się nowym wierzycielem wobec dotychczasowego dłużnika, zwana też cesjonariuszem,

są one stronami umowy cesji,

3) dłużnik, a więc osoba która zaciągnęła zobowiązanie wobec wierzyciela, który jednak nie jest stroną umowy cesji. A jedynie jego biernym uczestnikiem tego stosunku prawnego.

Co może być przedmiotem umowy cesji (przelewu wierzytelności)?

Zawierając umowę cesji wierzytelności, wierzyciel może uczynić jej przedmiotem zarówno całą wierzytelność, jak i jedynie jej część. Może ona mieć postać zarówno pieniężną, jak i niepieniężną.

Podkreślenia wymaga fakt, że umowa cesji może dotyczyć każdej należności, która jest zgodna z prawem i obejmować towary, usługi, a nawet wierzytelności przyszłe, na przykład na podstawie umowy przedwstępnej. Możliwa jest także cesja ubezpieczenia, cesja leasingu oraz cesja kredytu hipotecznego.

Jakich wierzytelności nie może obejmować umowa cesji?

Umowa cesji jest niedopuszczalna, jeśli jej zawarcie sprzeciwiałoby się przepisom obowiązującego prawa, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z uwagi na powyższe zastrzeżenie, cesja wierzytelności nie może obejmować praw, które na mocy obowiązujących przepisów są niezbywalne, tak jak np. wynagrodzenie za pracę, nie podlegające przeniesieniu na inną osobę przez pracownika. Do takich praw należą również roszczenia z tytułu szkód na osobie, które nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i zostały uznane przez sprawcę lub też przyznane na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego. Do praw niezbywalnych, których  nie może dotyczyć cesja wierzytelności należą także prawo odkupu, prawo pierwokupu, służebności osobiste oraz prawo dożywocia.

Cesja nie może zostać wykonana z powodu ograniczenia umownego, gdy np. strony postanowią w zawartym pomiędzy nimi kontrakcie, że wierzytelności, której są jego przedmiotem, nie mogą być przedmiotem umowy cesji.

Ograniczenia możliwości dokonania przelewu wierzytelności ze względu na właściwość zobowiązania odnoszą się w szczególności  do praw, które są ściśle związane z daną osobą, jak np. prawo do renty czy też emerytury.

Dodać także trzeba, że jeżeli dana wierzytelność jest stwierdzona pismem, uczynione zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne względem nabywcy tylko i wyłącznie wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu. Zasada ta nie ma zastosowania, gdy nabywca wiedział o zastrzeżeniu  w chwili dokonywania przelewu.

Jaka powinna być forma umowy cesji wierzytelności? 

Podkreślenia wymaga fakt, iż co do zasady umowa cesji wierzytelności może być sporządzona w dowolnej formie. Może więc ona przyjąć formę: umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy zlecenia czy umowy spółki.

Zasadą jest jednak, iż w sytuacji gdy wierzytelność została stwierdzona pismem. Umowa przelewu wierzytelności również powinna być stwierdzona w taki sam sposób, a więc sporządzona w formie pisemnej. Zaznaczyć należy, iż umowa cesji w zasadzie zawsze powinna przybrać taką formę, chociażby dla celów dowodowych. W razie zaistnienia sporu pomiędzy jej stronami.

Szczególne zasady dotyczą przeniesienia wierzytelności z dokumentu na okaziciela, np. takiej formy akcji. Może to bowiem nastąpić jedynie przez przeniesienie własności dokumentu, do czego  konieczne jest jego wydanie.

Jakie są skutki prawne przelewu wierzytelności? 

Wskutek dokonania cesji, następuje przeniesienie wierzytelności na osobę trzecią, która wstępuje w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Będącego jej zbywcą, uzyskując jednocześnie pełnię praw, które są z nią związane, co dotyczy w szczególności roszczenia o zaległe odsetki.

Podkreślić należy, iż zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Jednak, co do zasady nie odpowiada on za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu. Ma to miejsce tylko wtedy, gdy tego rodzaju zobowiązanie na siebie przyjął, np. w drodze umowy.

Dodać trzeba, iż jeżeli przelew następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z innej czynności prawnej, takiej jak uprzednio zawarta umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności, zapis zwykły, bezpodstawne wzbogacenie lub z innego zdarzenia prawnego, to jego ważność jest uzależniona od istnienia tego zobowiązania. Zaznaczyć należy, że umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi ją na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Czy zbywca wierzytelności ma obowiązek poinformować o tym dłużnika?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zbywca, a więc cedent ma obowiązek poinformować dłużnika o fakcie zawarcia umowy cesji. Dokonaniu przelewu wierzytelności oraz wskazać osobę nabywcy wierzytelności.

Wykonanie przez dotychczasowego wierzyciela obowiązku informowania dłużnika ma duże znaczenie pod względem prawnym. Albowiem dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie przez niego świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek także względem nabywcy. A więc powoduje zwolnienie go ze zobowiązania. Nie ma to zastosowania , jeżeli w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Dodać trzeba, iż zasadę tą stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych pomiędzy dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

Z kolei, jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności. Wówczas jej zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu. Albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy. Gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Zasadę tą stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a nabywcą wierzytelności.

Zaznaczyć trzeba, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Nie bez znaczenia jest także okoliczność, iż dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy. Nawet gdy stała się ona wymagalna dopiero po otrzymaniu przez niego zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

Jakie elementy powinna zawierać umowa cesji?

Każda umowa cesji, która jest stwierdzana pismem, powinna zawierać następujące elementy:

1) wskazanie daty oraz miejsca jej zawarcia,

2) oznaczenie stron umowy, a więc cedenta i cesjonariusza.

3) oświadczenie cedenta o tym, że wierzytelność mu przysługuje oraz wskazanie z jakiego tytułu prawnego,

4) zapis o dokonaniu przelewu wierzytelności,

5) wskazanie daty przeniesienia wierzytelności,

6) określenie ceny wierzytelności,

7) zawarcie klauzuli przewidującej obowiązek poinformowania dłużnika o dokonanej cesji wraz ze wskazaniem daty jego wykonania,

Do zawieranej umowy, strony powinny załączyć dokument, będący podstawą powstania przekazywanej wierzytelności.

Ograniczenie cesji wierzytelności w umowie

Z powyższego przepisu wynika również, że do dokonania przelewu wierzytelności (cesji) nie jest wymagana zgoda dłużnika. Dlatego też, należy pamiętać, że jedynym sposobem na to, aby cesja była niedopuszczalna jest zastrzeżenie tego w umowie. Jeżeli dłużnik tego nie dopilnuje, nie ma potem możliwości sprzeciwienia się dokonanej cesji. Może jedynie wnosić o zawarcie dodatkowej umowy, w której znajdzie się postanowienie o niedopuszczalności cesji.

W praktyce może być istotne dla dłużnika to wobec, jakiego podmiotu ma spełnić swoje świadczenie. Dlatego też w takich sytuacjach warto zabezpieczyć swoje interesy, podpisując umowę.

Jak ograniczyć możliwość dokonania cesji w umowie?

Najkorzystniejszym postanowieniem umownym dla dłużnika w tej sytuacji byłaby całkowity brak możliwość dokonywania cesji uprawnień wynikających z konkretnej umowy. Nie zawsze jednak wierzyciel się na to zgodzi. Istnieją jednak również inne sposoby na umowne ograniczenie dopuszczalności cesji.

Są to m.in.:

Uzależnienie skuteczności cesji od spełnienia określonych warunków (np. ustalenie, że cesja może nastąpić tylko i wyłącznie w formie pisemnej ? prawo bowiem nie precyzuje formy, w jakiej powinna zostać dokonana cesja wierzytelności)

Wskazanie konkretnych podmiotów, na rzecz których może zostać w przyszłości dokonana cesja wierzytelności

Uzależnienie skuteczności cesji od wyrażenia zgody dłużnika (takie postanowienie jest jak najbardziej dopuszczalne z uwagi na zasadę swobody umów)

Co, jeżeli wierzyciel obejdzie powyższe zakazy?

W przypadku, gdy wierzyciel zdecyduje się dokonać cesji wierzytelności, pomimo zakazu jej dokonania w umowie lub niespełnienia określonych warunków, cesja taka jest nieważna. Jej skuteczność zależy od następczej zgody dłużnika. Może on ?potwierdzić? taką umowę i sprawić, że będzie ważna. W przypadku braku potwierdzenia, umowę uważa się za nigdy nie zawartą.

Ustawowe wyjątki

Istnieje jeszcze jedna ważna regulacja w kontekście dopuszczalności cesji. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem (np. fakturą), to zakaz dokonania cesji bez zgody dłużnika jest ważny względem potencjalnego nabywcy uprawnienia tylko wtedy, gdy pismo zawierało wzmiankę o tym zastrzeżeniu, chyba, że nabywca wierzytelności w chwili cesji o zastrzeżeniu wiedział.

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Adwokat Iwo Klisz jako ekspert w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Adwokat Iwo Klisz, założyciel Kancelarii Klisz i Wspólnicy jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Adwokat Iwo Klisz i prawnicy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura