Odstąpienie a wypowiedzenie umowy – różnice
Dla osób niezajmujących się prawem zawodowo, niektóre terminy prawne mogą wydawać się tożsame, a przynajmniej bardzo bliskie znaczeniowo. Dla przykładu, można błędnie przypuszczać, że opóźnienie i zwłoka, albo odstąpienie i wypowiedzenie to synonimy. W przepisach prawnych specjalnie jednak nie stosuje się synonimów. Każde słowo ma swoje oddzielne znaczenie, co przekłada się na różne skutki prawne.
W dzisiejszym artykule chcielibyśmy opisać jeden z przykładów, który jest źródłem wielu pomyłek w praktyce. Osoby często zawierające umowy (np. przedsiębiorcy) muszą mieć bowiem świadomość, że odstąpić od umowy, a wypowiedzieć ją, to dwie całkowicie różne sytuacje, które prowadzą do odmiennych skutków.
Czym jest odstąpienie od umowy?
Najczęściej z odstąpieniem mamy do czynienia w przypadku umów zawieranych między przedsiębiorcami, a konsumentami. Na przykład kupując przedmiot przez Internet, mamy zazwyczaj 14 dni na odstąpienie od umowy bez podania przyczyny. Odstąpienie od umowy skutkuje tym, że strony muszą zwrócić wszystko, co sobie świadczyły (w tym przypadku konsument zwraca towar, a przedsiębiorca zapłaconą cenę), a sytuacja prawna między stronami wygląda tak, jakby umowa nie była nigdy zawarta. Umowa nie istnieje.
Obrazuje to art. 395 § 2 kodeksu cywilnego:
W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
Innym przykładem odstąpienia od umowy może być danie zadatku podczas zawierania umowy. Zgodnie z art. 394 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, w przypadku, gdy taka umowa nie zostanie wykonana przez drugą stronę, można zadatek zachować, albo żądać jego dwukrotności (w zależności od tego, która strona nie wykonała umowy). Przepis ten wyraźnie wskazuje, że w przypadku niewykonania umowy, druga strona może od niej odstąpić. Tak jak wspomniałem wyżej, w takiej sytuacji strony zwracają sobie wszystko, co świadczyły w ramach umowy, a umowę uważa się za nigdy niezawartą. Dodatkowo pozostaje do rozliczenia kwestia zadatku.
Kiedy można odstąpić od umowy?
Strony mogą w umowie ustalić, że od umowy można odstąpić, np. w terminie miesiąca od jej zawarcia. Dodatkowo, w niektórych sytuacjach (np. tych wskazanych powyżej, czy przy umowie o dzieło, albo w przypadku zwłoki w wykonaniu zobowiązania), przepisy prawa wyraźnie wskazują kiedy dopuszczalne jest odstąpienie od umowy.
Wypowiedzenie umowy
Wypowiedzenie umowy oznacza natomiast zakończenie umowy, która już trwała przez jakiś czas. Przykładowo, gdy przedsiębiorcy zawrą między sobą umowę o świadczenie jakichś usług (np. sprzedaży i dostawy towaru) na czas nieokreślony, a następnie jedna ze stron będzie chciała zakończyć współpracę. Wtedy do czynienia mamy z wypowiedzeniem umowy. Gdzie twki różnica w tym przypadku między wypowiedzeniem a odstąpieniem? W przypadku wypowiedzenia umowy, strony nie zwracają sobie tego, co świadczyły na rzecz drugiej strony w trakcie trwania umowy.
Okres wypowiedzenia umowy
Trzeba również wspomnieć o tym, że zazwyczaj umowa nie przestaje obowiązywać w momencie złożenia wypowiedzenia przez jedną ze stron. Najczęściej z umowach jest zawarty okres wypowiedzenia – jest to czas, przez który umowa dalej obowiązuje. Np., jeżeli termin wypowiedzenia umowy to 2 tygodnie, a wypowiedzenie zostanie złożone 7 września, to umowa obowiązuje do 21 września. Do tego dnia strony muszą się zachowywać tak, jak dotychczas – umowa dalej obowiązuje. Po 21 września umowa zostaje rozwiązana na skutek wypowiedzenia.
Podsumowanie
Analizując różnice znaczenie terminów prawnych wypowiedzenie i odstąpienie od umowy, trzeba podkreślić, że obie czynności prowadzą do rozwiązania umowy. Odstąpienie jednak dopuszczalne jest zazwyczaj przez pewien czas, albo na wypadek zaistnienia konkretnych sytuacji (np. niewykonania umowy). Wypowiedzenie umowy jest zaś zazwyczaj dostępne w każdej umowie (z reguły oprócz tych zawartych na czas określony), w każdym czasie.
Więcej artykułów o podobnej tematyce znajdziesz na naszym blogu: http://www.zanim-podpiszesz.biz.pl/
