Odpowiedzialność materialna pracownika

W jaki sposób pracownik odpowiada za szkody wyrządzone pracodawcy

Chciałbyś wiedzieć na jakich zasadach odpowiada wobec Ciebie Twój pracownik? Nie wiesz, kiedy możesz domagać się od pracownika odszkodowania? Szukasz informacji, jak należy postąpić, gdy szkodę wyrządziło kilku pracowników? Zastanawiasz się, kiedy nie możesz obciążyć pracownika odpowiedzialnością za szkodę? W artykule znajdziesz informacje na temat:

• zasad odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy,
• ograniczeń w odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika,
• przypadków, gdy pracownik odpowiada za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej,
• odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez kilku pracowników.

Każdy pracownik, nawet gdy nie powierzyłeś mu mienia, może odpowiadać za szkodę wyrządzoną Tobie, jako pracodawcy. W tym wpisie opiszemy ogólne zasady tej odpowiedzialności, a o odpowiedzialności za mienie powierzone przeczytasz w innym wpisie.

Kiedy pracownik odpowiada za szkodę?

Odpowiedzialność odszkodowawczą możesz przypisać pracownikowi tylko, gdy spełnione są pozytywne przesłanki tej odpowiedzialności i jednocześnie nie istnieje żadna z negatywnych okoliczności wyłączających odpowiedzialność pracownika.

Aby zatem możliwe było domaganie się naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika:

• musi ona wynikać z niewykonania albo nienależytego wykonania jego obowiązków pracowniczych ? innymi słowy, pracownik nie wykonał, bądź wykonał wadliwie powierzone mu zadania,
• zachowanie pracownika nosi znamiona winy ? chodzi tu zarówno o winę umyślną, niedbalstwo, jak i lekkomyślność. Niedbalstwo przy tym oznacza, że pracownik ma możliwość przewidywania, że jego zachowanie wyrządzi szkodę, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że szkoda nie nastąpi. Lekkomyślność zaś, gdy pracownik nie przewiduje możliwości powstania szkody, choć w okolicznościach sprawy mógł i powinien przewidzieć jej powstanie.

Są jednakże przypadki, gdy odpowiedzialność pracownika podlegać będzie wyłączeniu albo ograniczeniu:

• pracownik odpowiada wyłącznie za rzeczywiste straty pracodawcy, nie odpowiada on zatem za utracone, potencjalne korzyści (np. utracony zysk),
• pracownik odpowiada tylko za normalne następstwa swojego działania lub zaniechania, dalsze szkody które nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z czynem pracownika, nie są objęte jego odpowiedzialnością odszkodowawczą. Przykładowo, jeżeli pracownik przez niedbalstwo albo lekkomyślność doprowadzi do przebicia opony pojazdu, którym kieruje lecz prawidłowo zabezpieczy i zaparkuje go na poboczu. To nie będzie on odpowiadał za szkodę, gdy samochód zostanie okradziony w czasie, gdy pracownik uda się po pomoc,
• pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Przykładowo, jeżeli pomimo przebicia opony przełożony, który podróżował z pracownikiem nakazał mu kontynuację jazdy twierdząc, że auto ma opony bezdętkowe i w wyniku tego doszło do poważnego uszkodzenia koła. To pracownik nie będzie odpowiadał za zwiększenie szkody w związku z kontynuacją jazdy,
• pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. Przykładowo, jeżeli pracownik kadry kierowniczej ma pewne kompetencje decyzyjne w zakresie spraw pracowniczych, kontaktów z klientami, itp. To wykonując je zgodnie z jego najlepszą wiedzą i doświadczeniem na moment podjęcia decyzji, to nie może ponosić odpowiedzialności za następstwa takiej decyzji.

Zapewne również wiesz, że chociaż odszkodowanie ustala się w wysokości rzeczywiście poniesionej szkody, to nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Jeżeli zatem faktyczna szkoda jest wyższa, to pracownik i tak odpowiada do trzykrotności swojego wynagrodzenia.

Zasada ograniczonej kwotowo odpowiedzialności pracownika ma jeden ważny wyjątek. Mianowicie, jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Szkoda wyrządzona osobie trzeciej

Jeżeli działanie albo zaniechanie pracownika skutkuje szkodą u osoby trzeciej (np. klienta albo kontrahenta pracodawcy), to prócz ww. warunków pracodawca musi spełnić jeszcze jeden dodatkowy. Mianowicie, pracodawca może żądać odszkodowania od pracownika, tylko wtedy gdy naprawił szkodę osoby trzeciej. Odpowiedzialność pracownika ma zatem formę regresu. Wynika to z faktu, że w razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.

W pozostałym zakresie, do ustalenia odpowiedzialności oraz wysokości odszkodowania stosuje się zasady wskazane w poprzednim punkcie.

Szkoda wyrządzona przez kilku pracowników

W takim przypadku zasadą jest, że każdy z pracowników ponosi odpowiedzialność za część wspólnie wyrządzonej szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia jego winy. Ciężar wykazania tych okoliczności spoczywa na pracodawcy.

Jeżeli natomiast nie udało się Tobie ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, możesz skorzystać z alternatywnej zasady. W takim bowiem przypadku, przyjmuje się, że poszczególni pracownicy odpowiadają oni w częściach równych.