Chcesz dochodzić roszczeń z zakresu własności intelektualnej? Słyszałeś, że mają powstać specjalne sądy do tego rodzaju spraw? A może zastanawiasz się, jakie zmiany zostaną wprowadzone w postępowaniach o ochronę praw autorskich i praw własności przemysłowej? Z artykułu dowiesz się m.in.:
- od kiedy nowe przepisy będą obowiązywać,
- jakie sprawy będą uznawane za sprawy z zakresu własności intelektualnej,
- jakie odmienności będzie miało postępowanie w sprawach własności intelektualnej,
- czy wprowadzane są dodatkowe możliwości pozyskania dowodów i informacji niezbędnych dla sprawy,
- czy to prawda, że w sprawach własności intelektualnej będziesz musiał być reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika?
Od kiedy zmiany?
Już 01 lipca 2020 roku w Kodeksie postępowania cywilnego pojawi się nowy szczególny tryb postępowania ? postępowanie w sprawach własności intelektualnej. Jeśli zatem złożysz pozew 01 lipca br. albo po tej dacie, obowiązywać cię będą już nowe regulacje.
Sprawy własności intelektualnej ? czyli jakie?
Ustawodawca określił jakiego rodzaju sprawy będą objęte nowymi przepisami. Są to zatem sprawy o:
- ochronę praw autorskich i pokrewnych ? tj. majątkowe i osobiste prawa autorskie, prawo do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów, prawa do nadań programów, prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych
- ochronę praw własności przemysłowej ? czyli praw wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych,
- ochronę innych praw na dobrach niematerialnych ? wobec rozwoju techniki ww. ustawy mogą nie określać wszystkich praw własności intelektualnej. Dlatego też ustawodawca daje możliwość ochrony także tych praw, które nie są wyraźnie wskazane w aktach prawnych,
- zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji,
- ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług. Np. twój wizerunek jako twórcy, czy też ochronę innych oznaczeń indywidualizujących ciebie lub twoją firmę,
- ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą ? dobrami osobistymi są m.in. twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Ochronie podlegają także: nazwisko, pseudonim, wizerunek oraz godności twórcy lub wynalazcy.
Cechy postępowania w sprawach własności intelektualnej
Nowe postępowanie będzie się wyróżniać wieloma specyficznymi cechami. Należą do nich w szczególności następujące:
- wyłączna właściwość sądów okręgowych do rozpoznawania spraw tego rodzaju,
- obligatoryjne zastępstwo przez profesjonalnego pełnomocnika,
- możliwość zasądzenia przez sąd własności intelektualnej odpowiedniej sumy, zamiast kwoty określonej w pozwie,
- dodanie możliwości zabezpieczenia środka dowodowego,
- dodanie obowiązku wyjawienia lub wydania środka dowodowego albo udzielenia informacji przez pozwanego, a nawet przez osobę trzecią.
Sąd właściwy
Do rozpoznawania spraw z zakresu własności intelektualnej wyłącznie właściwe będą sądy okręgowe, w których funkcjonować będą wydziały do spraw własności intelektualnej. Początkowo będą to sądy okręgowe w: Warszawie, Gdańsku, Lublinie i Poznaniu.
Co ciekawe, jeżeli inny sąd przekaże twoją sprawę do sądu ds. własności intelektualnej, ten ostatni będzie mógł zwrócić mu tą sprawę. Uznano bowiem, że sąd własności intelektualnej najlepiej oceni, czy dana sprawa podlega jego właściwości. W sytuacji przeciwnej jednak, czyli gdy to sąd szczególny przekaże sprawę do sądu powszechnego, sąd ten będzie związany postanowieniem o przekazaniu sprawy.
Zastępstwo procesowe
Co do zasady, w postępowaniach z zakresu własności intelektualnej obowiązywać będzie zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych. Oznacza to, że w toku całego postępowania musisz być reprezentowany przez pełnomocnika. To on podpisuje pozew oraz dalsze pisma procesowe, a także uczestniczy w rozprawach. Oczywiście nie ogranicza to twojego prawa do udziału w nich.
Zasada ta ma kilka istotnych wyjątków. I tak, nie będziesz potrzebował pełnomocnika, gdy:
- wartość przedmiotu sporu w twojej sprawie nie przekracza 20 tysięcy złotych,
- sąd zwolni cię z tego obowiązku na twój wniosek albo z urzędu. Możliwe to będzie, gdy okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie uzasadniają obowiązkowego zastępstwa. Wniosek możesz zawrzeć nawet w pozwie. Jednak, gdy sąd nie zwolni ciebie z obowiązkowego zastępstwa procesowego, pozew będzie musiał zostać ponowne wniesiony przez profesjonalnego pełnomocnika,
- gdy twoim pełnomocnikiem będzie przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych.
Odpowiednia suma
Jeżeli w sprawie o naruszenie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości twojego żądania jest niemożliwe, utrudnione lub niecelowe, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swojej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.
Nie zwalnia to cię z obowiązku wykazania przybliżonej wysokości roszczenia. Niemniej, gdy nie będzie to możliwe, np. z uwagi na brak, zniszczenie, zaginięcie dowodów, albo nadmierne koszty i czas, jaki należałoby poświęcić na ich przeprowadzenie, sąd może zastosować ww. regulację.
Zabezpieczenie środka dowodowego
Ma ono polegać na umożliwieniu pozyskania określonych dowodów ale bez ich przeprowadzania przez sąd. Jego celem jest zatem zapewnienie powodowi uzyskania dostępu do informacji o faktach dotyczących naruszeń prawa, aby mógł on przygotować podstawę faktyczną wytaczanego powództwa. Chodzi zatem przede wszystkim o przypadki, w których dany środek dowodowy może zostać zniszczony albo w sposób nieodwracalny zmieniony. Czy też konieczne jest stwierdzenia określonego stanu rzeczy na daną chwilę ? np. istnienia naruszenia twoich praw autorskich. Środkami zabezpieczenia mogą być m.in. odebranie towarów, materiałów, narzędzi użytych do produkcji lub dystrybucji, dokumentów, jak również sporządzenie szczegółowego opisu tych przedmiotów połączone, w razie konieczności, z pobraniem ich próbek.
W celu zabezpieczenia środka dowodowego uprawniony musi wystąpić z wnioskiem do sądu. Możesz to uczynić zarówno przed złożeniem pozwu, jak i w trakcie postępowania, aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji. Musisz jednak wiedzieć, że wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu środka dowodowego sąd może uzależnić od złożenia przez ciebie kaucji na zabezpieczenie roszczeń pozwanego powstałych w wyniku wykonania tego postanowienia
Pozyskanie dowodów i informacji
Niezależnie od zabezpieczenia środka dowodowego, w sprawie z zakresu własności intelektualnej będziesz mógł złożyć wniosek o zobowiązanie pozwanego albo innej osoby do:
- ujawnienia lub wydania dowodu, którym dysponuje, w szczególności dokumentu bankowego, finansowego lub handlowego
- wezwania naruszającego albo osoby trzeciej do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia,
- udzielenia informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług, a także o ilości wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi.
Uzyskane w ten sposób dowody i informacje będziesz mógł wykorzystać do wykazania faktu naruszenia oraz wysokości poniesionej przez ciebie szkody.
Dla jeszcze lepszej ochrony poszkodowanego, w przypadku, gdy zobowiązany odmawia wydania lub wyjawienia dowodów sądowi przyznano dodatkowe kompetencje. Mianowicie, sąd może uznać za ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone za pomocą tego środka, chyba że zobowiązany wykaże co innego. Sąd może taką osobę obciążyć również obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania, w całości lub części, niezależnie od finalnego wyniku sprawy.
Co więcej. Zapewne słyszałeś o tym, że w niektórych przypadkach możliwa jest odmowa złożenia zeznań albo odpowiedzi na pytania. Dotyczy to np. osób bliskich, bądź tajemnicy prawem chronionych. W przypadku, gdy sąd zobowiązuje daną osobę do udzielenia ww. informacji, nie może ona zasłaniać się tym, że ich ujawnienie narazi ją albo jej osobę bliską na dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową.
Jak wynika z powyższego, nowe postępowanie w sprawach własności intelektualnej może przyspieszyć oraz ułatwić dochodzenie roszczeń przez osoby, którym przysługują prawa autorskie albo prawa własności przemysłowej.
