Obowiązki pracodawcy w związku z prowadzeniem egzekucji z wynagrodzenia
Zajęcie pensji przez komornika to nie tylko problem dla pracownika. Prowadzenie egzekucji z wynagrodzenia wiąże się bowiem z wieloma obowiązkami po stronie pracodawcy. W artykule postanowiłem przedstawić:
- jakie obowiązki ma pracodawca w związku z zajęciem pensji przez komornika?
- jaką część wynagrodzenia należy przekazać komornikowi?
- jakie kary można nałożyć na pracodawcę, jeżeli nie wypełni tych obowiązków?
Obowiązki pracodawcy po otrzymaniu pisma od komornika
W pierwszej kolejności pracodawca otrzyma pismo od komornika o zajęciu wynagrodzenia za pracę. W tym piśmie komornik wzywa pracodawcę do:
- przekazywania wynagrodzenia za pracę bezpośrednio wierzycielowi (informując komornika o pierwszej wypłacie), albo
- przekazywania wynagrodzenia do komornika, jeżeli wobec pracownika jest lub będzie prowadzona również inna egzekucja, a możliwa do zajęcia część wynagrodzenia nie wystarcza na pokrycie całego zadłużenia.
Dodatkowo komornik nakłada na pracodawcę następujące obowiązki, który musi wykonać w ciągu tygodnia od otrzymania pisma:
- przedstawienie za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, zestawienia wynagrodzenia dłużnika (pracownika) za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z innych tytułów,
- podanie, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,
- w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia, pracodawca jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o rodzaju tych przeszkód (np. gdy inne osoby również roszczą sobie prawa do zajęcia wynagrodzenia).
Aby prawidłowo wypełnić powyższe obowiązki, pracodawca musi obliczyć, jaką część wynagrodzenia będzie potrącał i przekazywał do komornika (ewentualnie wierzyciela) oraz zebrać wymagane dokumenty i informacje, a następnie przesłać je listem poleconym do komornika w terminie 7 dni od odebrania od niego pisma.
Zbieg egzekucji — jakie obowiązki ciążą na pracodawcy?
W praktyce bardzo często zdarza się, że pracownik ma więcej niż 1 komornika lub zamiast drugiego komornika, jego wierzycielem jest organ administracyjny. Jak w takim przypadku powinien postąpić pracodawca?
Co to jest zbieg egzekucji?
Zbieg egzekucji to sytuacja, w której wobec danej rzeczy lub prawa majątkowego skierowana jest więcej niż 1 egzekucja. Jest to sytuacja, gdy przykładowo dwóch komorników zajmuje pensję jednego pracownika, lub oprócz komorników pojawia się również np. Urząd Skarbowy i zgłasza swoje żądania. Zbieg występuje tylko wtedy, gdy egzekucja skierowana jest do tego samego przedmiotu lub prawa majątkowego, zatem, gdy, przykładowo, jeden komornik zajmie pensję, a inny prowadzi egzekucję np. z tytułu posiadanych przez pracownika udziałów w jakimś przedsięwzięciu (np. spółce), zbieg nie zachodzi. Najczęściej jednak organy egzekucyjne kierują swoje działania wobec wszystkich znanych praw majątkowych i przedmiotów dłużnika.
Rodzaje zbiegów
Możemy wyróżnić następujące zbiegi egzekucji pod kątem organów ją prowadzących:
- sądowa (egzekucję prowadzi 2 lub więcej komorników),
- sądowo-administracyjna (egzekucję prowadzi komornik i organ administracji, np. urząd skarbowy, ZUS),
- administracyjna (egzekucję prowadzą 2 lub więcej organy administracji).
Organ prowadzący egzekucję w przypadku zbiegu
W przypadku zbiegu egzekucji może ją prowadzić tylko jeden organ, który jest właściwy. Po zmianach w 2016 roku organ właściwy jest wyznaczany zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (dalej: KPC) oraz ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (w zakresie zbiegów administracyjnych).
Inne zasady stosuje się w przypadku egzekucji sądowo-administracyjnej oraz administracyjnej, a inne przy egzekucji sądowej.
Zaczynając zatem od egzekucji sądowo administracyjnej i administracyjnej:
Egzekucję łączną prowadzi organ, który pierwszy dokonał zajęcia danego prawa majątkowego. Data zajęcia to dzień doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności. Jeżeli nie da się ustalić daty zajęcia (bo np. zostało dokonane tego samego dnia przez 2 organy), egzekucję prowadzi ten organ, który dokonał zajęcia w wyższej kwocie.
W przypadku egzekucji sądowej (2 lub więcej komorników) egzekucję prowadzi ten, który jest właściwy zgodnie z regułami zawartymi w KPC. Jak zatem ustalamy właściwość komornika w takiej sytuacji?
Przepisy KPC stanowią, że właściwy jest w pierwszej kolejności komornik sądu właściwości ogólnej dłużnika. To z kolei oznacza, że łączne prowadzenie obu egzekucji sądowych jest zadaniem komornika właściwego miejscowo, czyli według miejsca:
- zamieszkania pracownika dłużnika,
- pobytu pracownika dłużnika — gdy nie ma on w Polsce miejsca zamieszkania,
- ostatniego zamieszkania w kraju pracownika dłużnika — jeżeli miejsce jego pobytu nie jest znane bądź leży poza Polską.
Nie ma przy tym znaczenia, który komornik zajęcia dokonał pierwszy, albo który zajął większą kwotę.
Może się jednak zdarzyć, że właściwy będzie więcej niż 1 komornik (ponieważ na danym terenie jest kilka kancelarii komorniczych), albo żaden nie będzie właściwy. W takiej sytuacji komornik, który później wszczął egzekucję, przekazuje sprawę komornikowi, który pierwszy wszczął egzekucję i to on prowadzi egzekucję łączną.
Obowiązki pracodawcy w przypadku zbiegu egzekucji wobec majątku pracownika
Tyle, jeżeli chodzi o teorię. Teraz przedstawimy Państwu konkretne, praktyczne wskazówki, co musi zrobić pracodawca w przypadku zajęcia pensji pracownika przez kilka organów.
W pierwszej kolejności najlepiej jest zadzwonić do obu organów i spytać się o daty i kwoty zajęć wierzytelności pracownika.
Po drugie, we własnym zakresie sprawdzić, który organ jest właściwy. Na pracodawcy ciąży bowiem obowiązek poinformowania organu o fakcie istnienia zbiegu egzekucji. Musi on tego dokonać w ciągu 7 dni od otrzymania pisma od organu egzekucyjnego. Brak takiej informacji może skutkować nawet nałożeniem grzywny.
Zbiegi egzekucji dla pracodawcy są o tyle trudne, że musi on ustalić organ właściwy i jemu przekazywać część pensji pracownika. Wprawdzie organy egzekucyjne powiadamiają o przejęciu przez nich sprawy w wyniku zbiegu, ale może to nastąpić później niż dzień, w którym pracodawca musi część pensji przelać do organu egzekucyjnego. Dodatkowo w toku egzekucji, organ ją prowadzący może się zmieniać kilkukrotnie.
Świadectwo pracy i przekazanie dokumentów
Ustanie stosunku pracy z zadłużonym pracownikiem, nie oznacza końca obowiązków pracodawcy. Musi on bowiem umieścić na świadectwie pracy wzmiankę o zajęciu należności i (jeżeli jest mu znany) przesłać wszystkie dokumenty dotyczące zajęcia nowemu pracodawcy. Wzmianka powinna zawierać oznaczenie komornika, numer sprawy egzekucyjnej oraz wysokość potrąconych już kwot. Jeżeli pracownik nie podejmuje od razu kolejnego zatrudnienia, obowiązek przesłania wszystkich dokumentów odkłada się w czasie, do momentu ponownego zatrudnienia. W takim przypadku nowy pracodawca ma obowiązek zwrócić się do poprzedniego o przesłanie tych dokumentów.
Kara za niewywiązanie się z obowiązków
Pracodawca, który nie wypełni obowiązków nałożonych przez komornika, może zostać ukarany grzywną do 5000 zł. Grzywna może być powtarzana, jeżeli pracodawca dalej nie wypełni obowiązków w wyznaczonym, dodatkowym, terminie.
Jeżeli natomiast pracodawca złoży oświadczenie o przeszkodach w wypłacaniu zajętego wynagrodzenia niezgodnie z prawdą, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą z tego tytułu.