Nowe zasady upadłości konsumenckiej (od 24.03.2020)

Zastanawiasz się czy poczekać ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej do zmiany przepisów? Szukasz informacji o tym co zmieni się w upadłości konsumenckiej? Ciekawi cię możliwość zawarcia układu z wierzycielami? A może obawiasz się, czy wniosek o ogłoszenie twojej upadłości będzie mógł złożyć również wierzyciel?

Z naszego artykułu dowiesz się:

• jakie są najważniejsze zmiany w upadłości konsumenckiej i od kiedy będą obowiązywać,
• kto będzie mógł wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej,
• jakie dodatkowe informacje będziesz musiał zamieścić we wniosku o ogłoszenie upadłości,
• czy sąd będzie mógł oddalić twój wniosek o ogłoszenie upadłości lub w inny sposób zakończyć postępowanie,
• jak przebiegać będzie postępowanie upadłościowe,
• co to jest i jak będzie przebiegać postępowanie o zawarcie układu z wierzycielami.

Najważniejsze zmiany

W dniu 24 marca 2020 roku czeka nas duża rewolucja w prowadzeniu postępowań o ogłoszenie upadłości osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej (tzw. upadłość konsumencka). Nowe zasady upadłości konsumenckiej obejmą:

• możliwość wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości także przez wierzyciela. Dotychczas wniosek mogła złożyć wyłącznie osoba ubiegająca się o ogłoszenie upadłości,
• usunięcie większości przesłanek pozwalających sądowi na oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości – sąd na etapie ogłaszania upadłości nie będzie badał postawy wnioskodawcy i jego przyczynienia się do złego stanu finansowego,
• wprowadzono konieczność samodzielnego zgłaszania się niektórych kategorii wierzycieli, jeżeli chcą uczestniczyć w podziale masy upadłości,
• sąd będzie mógł warunkowo umorzyć długi wnioskodawcy na okres zawieszenia pięciu lat, jeśli w tym czasie sytuacja upadłego nie ulegnie znacznej poprawie, długi ulegną umorzeniu,
• wprowadzono dodatkowy tryb postępowania z udziałem konsumentów – postępowanie o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli,
• konieczność podawania większej liczby informacji we wniosku o ogłoszenie upadłości.

Z pomniejszych zmian należy odnotować wprowadzenie skargi na czynności syndyka dokonywane w toku postępowania upadłościowego.

Nowe zasady upadłości konsumenckiej – wniosek o ogłoszenie upadłości

Jak już wiesz, upadłość konsumencką sąd będzie mógł ogłosić również na wniosek twojego wierzyciela. Podmiot taki nie będzie jednak korzystał z uproszczeń przewidzianych dla dłużnika. Jego wniosek będzie musiał spełniać warunki zbliżone do wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.

            Jeżeli natomiast zdecydujesz się wystąpić z wnioskiem samodzielnie, będziesz musiał zawrzeć w nim kilka dodatkowych informacji. Będą nimi następujące dane o:

• czynnościach prawnych (np. zawartych umowach) dokonanych przez ciebie w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach, a także ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10.000 zł,
• osiągniętych przez ciebie przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na twoim utrzymaniu, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku.

Sprawdź jak napisać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Tryby postępowania – nowe zasady upadłości konsumenckiej

Po wejściu w życie omawianych zmian, postępowanie z twoim udziałem będzie mogło toczyć się w aż trzech różnych trybach:

• konsumenckim – jest to klasyczne postępowanie o ogłoszenie upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej,
• układowym – to nowy tryb zmierzający do zawarcia ugody z wierzycielami,
• zwyczajnym – czyli w oparciu o przepisy o ogłoszeniu upadłości przedsiębiorcy. Sąd będzie mógł zdecydować o stosowaniu tego trybu, jeżeli będziesz dysponował znacznym majątkiem, w sprawie uczestniczyć będzie duża liczba wierzycieli albo z uwagi na inne okoliczności sąd uzna, że postępowanie upadłościowe będzie skomplikowane.

Sąd zyska także dodatkową przesłankę do umorzenia postępowania, czyli zakończenia go bez ogłaszania upadłości. Będzie to możliwe, gdy zostanie ujawnione, że dane podane przez ciebie we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Badanie przyczyn niewypłacalności

Sąd przed ogłoszeniem upadłości nie będzie już rozstrzygał, czy twój zły stan finansowy wynika z twojej winy albo rażącego niedbalstwa. Sąd ten skupi się na ocenie, czy jesteś niewypłacalny.

            Nie oznacza to jednak, że ww. okoliczności będą całkowicie nieistotne. Sąd bowiem będzie mógł – na późniejszym etapie postępowania – odmówić zatwierdzenia planu spłaty wierzycieli. Odmowa taka będzie równoznaczna z zakończeniem postępowania upadłościowego. Podstawą negatywnej decyzji sądu staną się następujące okoliczności:

• doprowadziłeś do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększyłeś jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
• w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do ciebie prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część twoich zobowiązań.

Pomimo wystąpienia ww. sytuacji, sąd będzie mógł dalej prowadzić postępowanie upadłościowe, gdy uzna że wymagają tego względy słuszności lub humanitaryzmu. Przykładowo, stan twojego zdrowia, wiek, zobowiązania rodzinne, posiadane kwalifikacje nie pozwalają tobie na podjęcie pracy pozwalającej na spłatę wierzycieli.

Ujawnienie wierzycieli

Obecnie postępowanie upadłościowe toczy się bez udziału wierzycieli. A ich lista określana jest przez sąd na podstawie informacji od dłużnika oraz otrzymanych z instytucji i urzędów. Po zmianie przepisów, sąd w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości będzie wzywał:

• wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności syndykowi, na wskazany adres, w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości,
• osoby, którym przysługują prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości należącej do upadłego. Jeżeli nie zostały ujawnione w księdze wieczystej, do ich zgłaszania w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości, pod rygorem utraty prawa powoływania się na nie w postępowaniu.

Ma to z jednej strony zapewnić, że wszyscy zainteresowani wierzyciele będą uczestniczyć w postępowaniu. Z drugiej zaś strony wykluczeni zostaną z niego, ci którzy nie zgłoszą się we ww. trybie.

Zakończenie postępowania upadłościowego – nowe zasady upadłości konsumenckiej

 Podobnie, jak dotychczas postępowanie upadłościowe będzie kończyło się bądź zatwierdzeniem planu spłaty wierzycieli przez sąd, bądź też umorzeniem długów upadłego. Niemniej, nowe przepisy wyróżniają dwa tryby umorzenia:

• bezwarunkowy – gdy w ocenie sądu będziesz trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli. Czyli w perspektywie najbliższych lat sąd nie stwierdzi perspektywy polepszenia się twojej sytuacji majątkowej,
• warunkowy – jeżeli zdaniem sądu twoja niemożność spłaty nie ma charakteru trwałego.

W tym drugim przypadku, sąd umarza twoje długi jednak pod warunkiem, że twoja sytuacja nie poprawi się na tyle, abyś był zdolny do dokonywania spłat na rzecz wierzycieli. Jeżeli istotne zmiany nie zajdą, po upływie pięciu lat zobowiązania zostają umorzone bezwarunkowo. W przeciwnym wypadku natomiast, gdy złożony zostanie wniosek o ustalenie spłaty wierzycieli, sąd będzie mógł taki plan spłaty ustalić.

            Aby sąd mógł badać, jak kształtuje się twoja sytuacja majątkowa w okresie ww. pięciu lat. Zobowiązany będziesz do corocznego składania szczegółowych sprawozdań ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy. Co więcej, do sądu upadłościowego składane będą również twoje roczne zeznania podatkowe.

Postępowanie układowe

Całkowitą nowość w przepisach o upadłości konsumenckiej stanowi wprowadzenie możliwości zawarcia układu z wierzycielami. Przeprowadzenie postępowania w tym zakresie będzie mogło odbywać się również z inicjatywy sądu. Chyba że we wniosku o ogłoszenie upadłości nie wyrazisz na to zgody. W postępowaniu o zawarcie układu sąd nie ogłasza twojej upadłości, formalnie zatem nie będziesz miał statusu upadłego. Niemniej, twoje zobowiązania będą spłacane jedynie w wysokości i na zasadach wynikających z układu zawartego przez ciebie z wierzycielami i zatwierdzonego przez sąd.

            Postępowanie to wszczynane będzie na wniosek składany na specjalnym formularzu. Do wniosku będziesz musiał dołączyć dowód uiszczenia zaliczki na wydatki postępowania. W wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS. Sąd uwzględni wniosek o otwarcie postępowania układowego, jeżeli uzna że twoja sytuacja majątkowa będzie pozwalała tobie na wykonanie układu z wierzycielami.

            Sąd uwzględniając wniosek powołuje nadzorcę sądowego, który będzie pomagał tobie w toku postępowania. Do jego kompetencji będzie należało m.in. sporządzanie propozycji ugodowych, spisu wierzycieli oraz zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu zatwierdzenia układu. Układ można zawrzeć, co do zasady, jedynie na okres pięciu lat.

W propozycjach układowych będziesz mógł przewidzieć m.in.:

• umorzenie części zaległości,
• rozłożenie zaległości na raty,
• umorzenie odsetek i innych należności ubocznych,
• przekazanie wierzycielom określonego mienia na poczet spłaty zadłużenia.

Zgromadzenie wierzycieli zwoływane jest w terminie do trzech miesięcy od otwarcia postępowania układowego. W jego trakcie przedstawiane są i dyskutowane propozycje układowe. Jeżeli dojdziesz do porozumienia z wierzycielami i układ zostaje przyjęty, nadzorca przekazuje go sądowi. Jeżeli natomiast nie dojdzie do zawarcia układu albo zawarty układ nie zostanie zatwierdzony przez sąd, postępowanie układowe kończy się. Nie jest to jednak jednoznacznie zła wiadomość dla ciebie, bowiem możliwe będzie prowadzenie postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

            Musisz również wiedzieć, że w przypadku zatwierdzenia układu przez sąd, wyznaczy on nadzorcę wykonania układu. Osoba ta ma sprawdzać, czy wywiązujesz się z postanowień układu. Jest to niezwykle ważne, bowiem sąd może uchylić układ, jeżeli nie będziesz go realizował. Bądź twoja sytuacja majątkowa ulegnie pogorszeniu na tyle, że nie będziesz w stanie go realizować, ani pokryć kosztów postępowania układowego. W przypadku uchylenia układu nadal istnieć będzie możliwość ogłoszenia twojej upadłości.