Mieszkanie po rozwodzie

Czy mieszkanie można podzielić dopiero po rozwodzie?

Zgodnie z polskim prawem do podziału majątku wspólnego może dojść dopiero po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Najczęściej ma to miejsce, gdy pomiędzy małżonkami orzeczono rozwód. Jednakże mogą zaistnieć jeszcze inne okoliczności skutkujące ustaniem małżeńskiej wspólności majątkowej. Należą do nich unieważnienie albo śmierć jednego z małżonków. Małżonkowie mogą również zawrzeć majątkową umowę małżeńską i wprowadzić pomiędzy sobą ustrój rozdzielności majątkowej. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule pt. “Podział majątku w trakcie małżeństwa”.

Podział majątku w sprawie o rozwód

Jednakże przepisy przewidują jeszcze jedną szczególną sytuację, w której sąd może dokonać podziału majątku wspólnego – a zatem także mieszkania – już w wyroku rozwodowym. Jest jeden warunek – nie może to nadmiernie wydłużyć postępowania rozwodowego.

Przeczytaj więcej na ten temat w artykule: Podział majątku wspólnego małżonków w wyroku rozwodowym

Mieszkanie po rozwodzie – w jaki sposób sąd je podzieli?

W zależności od tego, czy podział dokonywany jest w odrębnym postępowaniu o podział majątku wspólnego po rozwodzie, czy też już w wyroku rozwodowym, możliwe są różne sposoby podziału mieszkania.

W przypadku podziału majątku wspólnego w odrębnym postępowaniu dopuszczalne są trzy rozwiązania:

1. fizyczny podział mieszkania (o ile jest to wykonalne od strony praktycznej),
2. przyznanie mieszkania na wyłączną własność jednemu z małżonków i obciążenie go obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego,
3. sprzedaż mieszkania i podział uzyskanej z tego tytułu sumy pomiędzy małżonków stosownie do wysokości przypadających im udziałów w majątku wspólnym.

Pomimo, że o metodzie podziału ostatecznie decyduje sąd, to zasadnicze znaczenia ma wola małżonków. Sąd obowiązany jest wziąć ją pod uwagę. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia tego kto na co dzień zajmuje się małoletnimi dziećmi, a także sytuacja finansowa małżonków. Ta ostatnia okoliczność ma znaczenia dla ustalenia które z nich daje lepszą rękojmię spłaty.

Powyższe metody podziału pozostają aktualne w przypadku podziału majątku wspólnego w wyroku rozwodowym na wniosek jednego z małżonków. Więcej na ten temat dowiesz się w artykule pt. “Podział majątku w wyroku rozwodowym – kiedy jest możliwy?”.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera jednak jeszcze jedną istotną regulację dotyczącą podziału samego mieszkania (a nie całego majątku). Art. 58 § 3 stanowi bowiem, że na zgodny wniosek stron sąd w wyroku rozwodowym może również orzec o:

• podziale wspólnego mieszkania, albo
• przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego.

Co w sytuacji, gdy żaden z małżonków nie chce (lub nie może) wyprowadzić się z mieszkania po rozwodzie?

Niekiedy, ze względów ekonomicznych, pomimo rozwodu byli małżonkowie nadal zamieszkują w jednym mieszkaniu. To trudna sytuacja, która bywa źródłem wielu konfliktów. W szczególności, że rozwód często stanowi efekt eskalującej latami wzajemnej niechęci małżonków do siebie.

Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, to sąd w wyroku rozwodowym orzeknie również o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania do chwili, aż jedno z nich się wyprowadzi.

W toku procesu sąd zbiera informacje odnośnie wspólnego mieszkania (m.in.: liczba, rodzaj pomieszczeń, sposób dotychczasowego ich wykorzystywania, tytuł prawny, z kim będą mieszkać małoletnie dzieci itp.). Następnie na tej podstawie w sentencji wyroku rozwodowego szczegółowo określa  pomieszczenia przyznane każdemu z małżonków do wyłącznego korzystania. Dodatkowo może zamieścić nakazy oraz zakazy (np. zakaz przyprowadzania obcych osób) dotyczące pomieszczeń pozostających we wspólnym używaniu (np. kuchnia, strych).

Należy podkreślić, że rozstrzygnięcie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie dotyczy każdego mieszkania znajdującego się we władaniu obojga małżonków. Bez znaczenia pozostaje tytuł prawny do lokalu. Oznacza to, że orzeczenie to może również dotyczyć mieszkania stanowiącego składnik majątku osobistego jednego z małżonków.

Opłaty za mieszkanie po rozwodzie – jak je rozliczyć?

Załóżmy, że do czasu podziału majątku ze wspólnego mieszkania korzysta tylko jedno z małżonków. Bardzo często małżonek, który się wyprowadził, pozostaje w przekonaniu, że nie musi dokładać się do kosztów utrzymania mieszkania, w którym przecież nie mieszka.

Tymczasem wcale tak nie jest. Jako na współwłaścicielu mieszkania w dalszym ciągu spoczywa na nim obowiązek uiszczania opłat z nim związanych (w odpowiedniej części). Dotyczy to jednakże wyłącznie tych świadczeń, które są niezależne od ilości zamieszkujących w lokalu osób, takich jak czynsz czy podatek od nieruchomości.

Z kolei koszty związane z eksploatacją mieszkania (np. rachunki za media) co do zasady będą obciążały wyłącznie małżonka, który z mieszkania korzysta.

Kwestia podziału mieszkania po rozwodzie z pewnością nie należy do łatwych. W zależności od sytuacji w grę wchodzą różne rozwiązania. Dlatego też warto w tej kwestii zasięgnąć porady prawnej, bo może się okazać, że uda się znaleźć wyjście nawet z najtrudniejszej sytuacji.