Jak można zakończyć działalność spółki cywilnej – czyli likwidacja i rozwiązanie
Jesteś wspólnikiem spółki cywilnej i chciałbyś ją rozwiązać? Podjęta została uchwała o rozwiązaniu spółki cywilnej i zastanawiasz się, jak należy przeprowadzić jej likwidację? A może nie wiesz, jakie konsekwencje dla wspólników spółki cywilnej będzie miało zakończenie jej działalności? Z artykułu dowiesz się:
- kiedy spółka cywilna ulega rozwiązaniu,
- jak zlikwidować spółkę cywilną,
- jakie są zasady podziału majątku i długów pozostałych po spółce cywilnej,
- czy likwidacja spółki może skutkować opodatkowaniem wspólników.
Spółka cywilna nie jest spółką handlową, to forma rozbudowanej umowy o współpracy. Spółka cywilna nie jest też przedsiębiorca, są nimi jej wspólnicy. Te cechy mają zasadniczy wpływ na sposób likwidacji spółki.
Rozwiązanie spółki cywilnej
Zgodnie z ustawą, rozwiązanie spółki cywilnej powodują:
- wyrok sądu o rozwiązaniu spółki,
- ogłoszenie upadłości chociażby jednego ze wspólników spółki,
- w spółkach posiadających tylko dwóch wspólników dodatkowo: wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika albo wierzyciela wspólnika,
- w umowie spółki możesz dopisać kolejne powody rozwiązania spółki.
ad 1) Wyrok sądu
Pozew możesz wnieść tylko z ważnych powodów. Ważnym powodem może być każde zdarzenie mające wpływ na funkcjonowanie spółki. Może ono dotyczyć:
- ciebie (np. choroba utrudniająca zaangażowanie w sprawy spółki, wyjazd na stałe zagranicę, itp.),
- innego wspólnika (np. prowadzenie działalności konkurencyjnej względem spółki bez twojej zgody, nie interesowanie się spółką, itp.),
- wspólników w ogólności (np. konflikt wspólników utrudniający działanie spółki),
- samej spółki cywilnej (np. brak możliwości kontynuowania działalności).
ad 2) Upadłość wspólnika
Skutek rozwiązania spółki cywilnej nastąpi w przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika:
- nawet gdy w spółce jest więcej wspólników niż dwoje,
- niezależnie od rodzaju upadłości.
Pamiętaj, spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, nie można zatem ogłosić jej upadłości.
ad 3) Spółki dwuosobowe
Jako wspólnik możesz wypowiedzieć swój udział w spółce cywilnej. W niektórych przypadkach może tego dokonać także twój wierzyciel. Wypowiedzenia dokonuje się na trzy miesiące naprzód ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego. Zasady te można zmodyfikować w umowie spółki. Można zatem postanowić, że z ważnych powodów wypowiedzenie udziału może nastąpić bez zachowania terminu wypowiedzenia.
ad 4) Powody umowne
Wspólnicy mają dużą swobodę w określaniu dodatkowych przyczyn rozwiązania spółki. Przykładowo, mogą to być:
- śmierć wspólnika,
- nie zrealizowanie inwestycji, dla której spółka została założona,
- nie osiągnięcie określonych w umowie przychodów,
- utrata uprawnień do wykonywania zawodu przez wszystkich wspólników.
Likwidacja spółki cywilnej
Ustawa nie określa sformalizowanej procedury likwidacyjnej. Są w niej jednak wskazane ogólne zasady postępowania wspólników:
- należy spłacić zobowiązania spółki, jeżeli to konieczne w tym celu spieniężyć jej majątek,
- z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady wniesione do spółki,
- pozostałą nadwyżkę majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki. Podział nadwyżki możliwy jest dopiero po wykonaniu czynności wskazanych w pkt 1 i 2.
Każdemu ze wspólników zwraca się zatem w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, np. użyczył urządzenia, wynajął lokal.
Następnie wspólnikom wypłaca się w pieniądzu wartość ich wkładów oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. W przypadku zatem wkładów wniesionych do spółki na własność, zwrotowi podlega ich równowartość w pieniądzu, nie zaś konkretne przedmiotu.
Nie ulega natomiast zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
Co ważne, od chwili rozwiązania spółki cywilnej oraz spłaty jej zobowiązań, stosuje się do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Oznacza to, że każdy ze wspólników ma udział w poszczególnych składnikach tego majątku i może nim dysponować (np. go sprzedać).
Pamiętaj, że w umowie spółki można bardziej szczegółowo opisać zasady jej likwidacji. Przykładowo, można postanowić o zwrocie wszystkich wkładów w naturze.
A co z długami spółki po jej likwidacji?
Za zobowiązania spółki cywilnej odpowiadają wszyscy jej wspólnicy. Likwidacja spółki nie zmienia tej zasady odpowiedzialności. Wierzyciele spółki, którzy nie zostali spłaceni w czasie jej likwidacji, mogą nadal domagać się zapłaty od byłych wspólników. W zakresie ich odpowiedzialności rozwiązanie spółki nic zatem nie zmienia. Likwidacja spółki cywilnej nie jest sposobem na ucieczkę przed długami powstałymi w czasie jej funkcjonowania.
Wykreślenie spółki cywilnej?
Spółka cywilna nie jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców KRS, ani do żadnego innego rejestru. Jedynie we wpisach dotyczących jej wspólników znajduje się informacja, że prowadzą działalność w ramach spółki cywilnej.
Po rozwiązaniu spółki nie zgłasza się zatem tego faktu. Każdy ze wspólników musi jednak zaktualizować swój wpis we właściwym dla niego rejestrze lub ewidencji.
Czy wspólnicy opodatkowują kwoty otrzymane ze spółki?
Rozwiązane przyjęte przez ustawodawcę nie jest intuicyjne i obejmuje kilka zasad:
- otrzymanie mienia, bądź środków pieniężnych jest dla wspólników neutralne podatkowo, co oznacza że po ich stronie nie powstaje przychód,
- jeżeli jednak wspólnik sprzeda ww. mienie przed upływem sześciu lat (liczonych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja spółki), to osiągnie przychód do opodatkowania. Przychód ten jednakże obniży o koszty jego uzyskania, czyli kwoty poniesione na nabycie tego mienia. Powstały w ten sposób dochód opodatkowany będzie na zasadach ogólnych,
- sprzedaż otrzymanego przez wspólnika mienia spółki, po ww. okresie, nie będzie opodatkowania, chyba że zostanie dokonana w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez daną osobę (byłego wspólnika spółki cywilnej).
Ponadto, wspólnicy muszą sporządzić wykaz składników majątku na dzień likwidacji spółki. Wykaz taki nazywa się spisem z natury. Spisu nie zgłasza się organom podatkowy, jednakże należy go przechowywać przez pięć lat od końca roku podatkowego, w którym go sporządzono.
Czy po likwidacji spółki powstanie obowiązek zapłaty podatku VAT?
Jeżeli spółka cywilna była podatnikiem VAT, to po jej rozwiązaniu opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dalszej sprzedaży.
W tym celu wspólnicy sporządzają kolejny spis z natury na dzień rozwiązania spółki. Spis dołącza się do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki. Podstawę opodatkowania stanowi cena nabycia danych towarów, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt ich wytworzenia przez spółkę.
Po rozliczenia podatku VAT, późniejsza sprzedaż towarów dokonywana przez byłych wspólników spółki cywilnej, podlega zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy, nawet gdy dokonywana jest w ramach działalności gospodarczej.
