Planujesz wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego, ale nie jesteś pewien, kiedy możesz to zrobić? Musisz pamiętać o jednej rzeczy – taki wniosek można złożyć dopiero wtedy, kiedy pomiędzy małżonkami ustała wspólność majątkowa małżeńska. Poniżej podpowiadamy, jakie to sytuacje.
Zacznijmy jednak od początku.
Co to jest małżeńska wspólność majątkowa?
Zawarcie związku małżeńskiego jest nie tylko formalnym przypieczętowaniem uczucia pomiędzy małżonkami. Niesie ono ze sobą również wiele konsekwencji w sferze prawnej. W tym – powstanie pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej.
Małżeńska wspólność majątkowa (zwana inaczej wspólnością ustawową) obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte tą wspólnością należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Najprościej rzecz ujmując – jeżeli w trakcie trwania związku małżeńskiego Ty, Twój małżonek, lub też wspólnie nabyliście jakikolwiek przedmiot, to o ile nie postanowiliście inaczej (o tym za chwilę) wchodzi on do Waszego majątku wspólnego. Ale obok majątku wspólnego istnieje też majątek osobisty.
Na czym polega różnica?
Majątek wspólny a majątek osobisty
Zgodnie z treścią art. 31§ 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym.
Wszystkie te przedmioty, które nie są objęte wspólnością majątkową, należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Czy małżeńską wspólność majątkową można modyfikować?
Jak najbardziej jest to możliwe. W tym celu należy zawrzeć odpowiednią umowę.
Wyróżnia się dwa rodzaje ustrojów majątkowych małżeńskich:
- ustawowy ustrój wspólności majątkowej,
- umowny ustrój wspólności majątkowej.
Ustrój ustawowy obowiązuje, jeśli małżonkowie nie zawarli majątkowej umowy małżeńskiej, powszechnie zwanej intercyzą. Co ważne – wbrew powszechnej opinii taką umowę można zawrzeć nie tylko przed zawarciem związku małżeńskiego, ale także w jego trakcie.
Majątkowa umowa małżeńska to umowa, która, w zależności od wyboru małżonków:
- rozszerza wspólność ustawową,
- ogranicza wspólność ustawową,
- ustanawia ustrój rozdzielności majątkowej,
- ustanawia ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobku.
Kiedy można wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego małżonków?
Kwestia tego kiedy można wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego małżonków uzależniona jest od tego czy ustała wspólność ustawowa. Wbrew powszechnej opinii nie zawsze ma to miejsce na skutek orzeczenia rozwodu. Ustanie małżeńskiej wspólności majątkowej może mieć miejsce także w trakcie trwania małżeństwa.
W trakcie małżeństwa wspólność majątkowa może ustać, gdy:
- małżonkowie zawrą umowę o rozdzielność majątkową (intercyzę),
- sąd dokona ustanowienia rozdzielności majątkowej,
- jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione,
- w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość,
- sąd orzeknie separację małżonków.
Poza ww. sytuacjami wspólność majątkowa ustaje zawsze z chwilą ustania samego małżeństwa, tj. w sytuacji:
- orzeczenia rozwodu (wspólność ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego),
- śmierci jednego z małżonków albo obojga małżonków,
- unieważnienia małżeństwa (wspólność ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku unieważniającego małżeństwo).
Oczywiście o podział majątku wspólnego można wystąpić wyłącznie wtedy, gdy istnieje choć jeden przedmiot będący we wspólności majątkowej małżeńskiej.
Wiesz już kiedy możesz wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego małżonków. Jak go dokonać?
Podział majątku wspólnego małżonków niekoniecznie musi odbywać się przed sądem. Może nastąpić również w drodze umowy pomiędzy małżonkami (więcej na temat przeczytasz w artykule pt. Podział majątku wspólnego między byłymi małżonkami – na czym polega).
Planujesz wystąpić o podział majątku wspólnego i nie wiesz jak poprawnie skonstruować wniosek? A może właśnie otrzymałeś z sądu wniosek złożony przez byłego współmałżonka i chcesz się do niego jakoś odnieść? W osobnych artykułach podpowiadamy, jak to zrobić: