Dzisiaj w wywiadzie z adwokatem Michałem Dziedzicem poruszymy kwestię ograniczenia władzy rodzicielskiej. Często zdarza się bowiem, że przychodzący do nas Klienci, w związku z problemami rodzinnymi chcą przed sądem żądać pozbawienia władzy rodzicielskiej. Nie zawsze jest to jednak możliwe – całkowite pozbawienie władzy rodzicielskiej to bardzo duża ingerencja w prawa rodzica. Pozostaje jednak druga możliwość – ograniczenie władzy rodzicielskiej. Ta instytucja prawa rodzinnego nie jest z kolei aż tak dobrze znana, a może skutecznie pomóc w nerwowej i często szkodliwej dla dziecka sytuacji rodzinnej. Z tego powodu zapytaliśmy adwokata Michała Dziedzica – naszego specjalistę od prawa rodzinnego, na czym dokładnie polega ograniczenia władzy rodzicielskiej i kiedy sąd je orzeka.
Dzień dobry Panie Mecenasie. Zacznijmy może od tego, czym w ogóle jest władza rodzicielska?
Dzień dobry. Myślę, że intuicyjnie każdy z nas wie, czym jest władza rodzicielska. Pełna definicja tego terminu znajduje się w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Według niej władza rodzicielska to prawo, ale i obowiązek rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem, a także do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Rodzice nie mają zatem całkowitej dowolności. Przy podejmowaniu decyzji muszą brać pod uwagę dobro dziecko i interes społeczny, a przy ważniejszych sprawach dotyczących dziecka, rodzice powinni je wysłuchać i w miarę możliwości, uwzględnić jego rozsądne życzenia.
Do kiedy trwa władza rodzicielska?
Do osiemnastki.
Jaka jest różnica między pozbawieniem a ograniczeniem władzy rodzicielskiej?
Pozbawienie władzy rodzicielskiej a jej ograniczenie to dwie całkowicie odmienne sytuacje. Po pierwsze pozbawienie władzy rodzicielskiej zawsze oznacza to samo – rodzic nie ma w ogóle praw do współdecydowania o dziecku. Ograniczenie władzy rodzicielskiej może z kolei przyjąć różne formy. Po drugie pozbawienie władzy rodzicielskiej zawsze wiąże się z zawinionym zachowaniem rodzica, a ograniczenie niekoniecznie.
Kiedy orzeka się o ograniczeniu władzy rodzicielskiej?
Oprócz klasycznych sytuacji, kiedy to jeden z rodziców wnosi o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego, Sąd ma obowiązek orzekać w władzy rodzicielskiej w przypadku separacji, rozwodu, czy unieważnienia małżeństwa. Oczywiście w tych sprawach może finalnie stwierdzić, że dalej obu rodzicom będzie przysługiwać pełnia władz rodzicielskich. Niemniej jednak są to sytuacje, w których obowiązkowo sędzia bada kwestię władzy rodzicielskiej i sprawdza, czy może zostać tak jak jest. Często po rozwodzie jeden z rodziców ma faktycznie ograniczoną władzę rodzicielską.
Jakie powody przemawiają za ograniczeniem władzy rodzicielskiej?
Tutaj odwołam się do tego, o czym już wcześniej wspomniałem. Mamy dwie kategorie sytuacji, które mogą prowadzić do ograniczenia władzy rodzicielskiej. Pierwsza z nich to sytuacja, w której np. po rozwodzie rodzice mieszkają oddzielnie. To z kolei sprawia, że dziecko na stałe przebywa z jednym rodzicem, a z drugim tylko raz na jakiś czas. W takich przypadkach sąd często decyduje o ograniczeniu władzy rodzicielskiej w ten sposób, że rodzic, z którym dziecko nie mieszka na stałe może współdecydować tylko o najważniejszych kwestiach dotyczących dziecka, np. edukacja. W pozostałych drobnych sprawach decyduje wyłącznie rodzic, z którym dziecko mieszka. Oczywiście ograniczenie władzy rodzicielskiej w tej sytuacji ma miejsce tylko wtedy, gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia w pewnych kwestiach dotyczących dziecka.
A druga kategoria?
Sytuację opisaną w poprzednim pytaniu często nazywa się niezawinionym ograniczeniem władzy rodzicielskiej. Druga kategoria to z kolei sytuacje, w których rodzic zaniedbywał dziecko i przez to musiała zostać ograniczona jego władza rodzicielska. Jeżeli zachowanie rodzica sprawia, że zagrożone jest dobro dziecka, władza rodzicielska może być ograniczona. W praktyce może to być np. nadużywanie alkoholu, czy niedopilnowanie realizacji przez dziecka obowiązku szkolnego.
Na czym może polegać ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej najczęściej wiąże się z nałożeniem przez sąd pewnych obowiązków i zakazów na rodziców. Mowa tu np. o obowiązku pilnowania dziecka w zakresie chodzenia do szkoły, nadzorze kuratora sądowego, wysłaniu dziecka do placówki wychowawczej, czy ograniczeniu decyzyjności rodziców w sprawach dotyczących dziecka. Sąd może wskazać, że istotne sprawy dotyczące dziecka nie mogą zostać rozstrzygnięte bez zgody sądu opiekuńczego.
Dziękujemy bardzo za rozmowę. Z pewnością przybliży ona czytelnikom naszego bloga instytucję ograniczenia władzy rodzicielskiej.
Przeczytaj także pozostałe wywiady z adw. Michałem Dziedzicem:
