Jak pokazują statystyki w Polsce zatrudnienie znalazło ponad 400 tysięcy cudzoziemców. O zwiększonym zainteresowaniu obcokrajowców naszym rynkiem pracy najczęściej mówi się w kontekście przybyszów ze Wschodu. Nie bez przyczyny ? najliczniejszą grupę wśród nich stanowią Ukraińcy i Białorusini. Jednak tuż za nimi plasują się nasi sąsiedzi zza zachodniej granicy. Wśród innych obywateli Unii Europejskiej zatrudnienie w Polsce znalazła także liczna grupa obywateli Włoch i Wielkiej Brytanii.
Jak wynika ze statystyk opublikowanych przez Urząd do Spraw Cudzoziemców z ok.423 tys. cudzoziemców, którzy 1 stycznia 2020 roku posiadali ważne dokumenty pobytowe w Polsce, największą grupy stanowili obywatele Ukrainy (214,7 tys.) oraz Białorusi (25,6 tys.). Trzecie miejsce należy jednak już do obywateli Niemiec (21,3 tys.). W Polsce pracuje także ok. 8,5 tys. Włochów a także 6,3 tys. Brytyjczyków. Pracujący obywatele innych państw Unii Europejskiej mają zatem w Polsce swoją silną reprezentację, która z roku na rok się powiększa. Stąd też coraz częściej pracodawcy zadają sobie pytanie jak zatrudnić cudzoziemca z Unii Europejskiej.
Zatrudnienie obcokrajowca wiąże się z koniecznością dopełnienia określonych formalności. Dobra wiadomość jest taka, że o ile w przypadku cudzoziemców spoza Unii Europejskiej jest ich całkiem sporo, to już zatrudnienie jej obywateli jest znacznie prostsze.
Kto może zatrudnić cudzoziemca?
Przepisy nie wprowadzają żadnych ograniczeń w zakresie podmiotów mogących zatrudnić, cudzoziemca. Dotyczy to wszystkich kategorii pracowników ? zarówno tych z Unii Europejskiej jak i spoza niej. Oznacza to, że zatrudnić obcokrajowca mogą zarówno osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne, a nawet osoby fizyczne nieprowadzące działalności (choćby na potrzeby własnego gospodarstwa domowego ? np. nianie, opiekunki, pomoc domowa). Wszyscy oni powinni jednak posiadać siedzibę (lub miejsce zamieszkania) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zasady zatrudniania cudzoziemców z Unii Europejskiej
Jak wspomnieliśmy na wstępie, zasady dotyczące zatrudniania obywateli Unii Europejskiej różnią się względem zasad dotyczących mieszkańców państw trzecich. Podstawowa różnica wynika stąd, że w większości przypadków aby legalnie rozpocząć pracę na terenie Polski ci drudzy będą musieli posiadać stosowne zezwolenie.
Procedurę uzyskania zezwolenia na pracę da obywateli państw spoza Unii Europejskiej opisaliśmy ze szczegółami w artykułach ?Jak zatrudnić cudzoziemca spoza Unii Europejskiej na umowę o pacę??, ?Jak zatrudnić cudzoziemca spoza Unii Europejskiej na umowę zlecenie?? i ?Jak zatrudnić cudzoziemca spoza Unii Europejskiej na umowę o dzieło??.
Obywatele państw wspólnotowych zwolnieni są z obowiązku posiadania zezwolenia. Co więcej ? zasady ich zatrudnienia są całkowicie zrównane z zasadami zatrudnienia obywateli polskich. Dotyczy to również obywateli państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które nie są członkami Unii Europejskiej, oraz m.in. uchodźców, osób mających zgodę na pobyt tolerowany, zezwolenie na pobyt stały w Polsce. Pełną listę tych osób wymienia art. 87 ust. 1 pkt 1?9 Ustawy o promocji zatrudnienia.
Z czego wynika równe traktowanie w zatrudnieniu obywateli Unii Europejskiej?
Równe traktowanie pracowników wszystkich państw wchodzących w skład wspólnoty ma swoje źródło w jednej z podstawowych zasad Unii Europejskiej ? zasadzie swobodnego przepływu pracowników. Została ona ujęta w art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który stanowi, że jej obywatele mają prawo:
- poszukiwać pracy w innym kraju UE,
- podejmować w takim kraju pracę bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę,
- zamieszkiwać w tym kraju ze względów zawodowych,
- pozostać tam nawet po wygaśnięciu umowy o pracę,
- być traktowani na równi z obywatelami danego kraju w zakresie zatrudnienia, warunków pracy i innych przywilejów socjalnych i podatkowych.
Swobodny przepływ pracowników oznacza także zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy i zatrudnienia. Co istotne, obejmuje on także członków rodziny osoby migrującej (np. żony, dzieci).
Jak zatrudnić cudzoziemca z Unii Europejskiej?
Jak wspomniano, zasady zatrudniania cudzoziemców nie różnią się od zasad zatrudnienia obywateli polskich. Obowiązują tu zatem te same wymogi wynikające z Kodeksu pracy lub Kodeksu cywilnego (w przypadku zatrudnienia w oparciu o umowę cywilnoprawną).
Więcej szczegółów na temat zatrudnienia na umowę o pracę znajdziesz w naszym artykule ?Umowa o pracę. Co powinieneś wiedzieć przed jej zawarciem?. Jeżeli zaś interesują Cię szczegółowe warunki zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie lub umowę o dzieło koniecznie zapoznaj się z artykułem ?Umowa zlecenie. Co powinieneś wiedzieć przed jej zawarciem?? oraz ?Umowa o dzieło. Co powinieneś wiedzieć przed jej zawarciem??.
Istnieje jednak pewna okoliczność, na którą należy zwrócić uwagę. Otóż każdy obywatel Unii Europejskiej może wjechać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie na podstawie ważnego dokumenty podróży lub innego potwierdzającego jego tożsamość i obywatelstwo.
Osoba taka może przebywać w Polsce do 3 miesięcy bez konieczności zarejestrowania swojego pobytu. Po tym terminie powinna swój pobyt zarejestrować. Może tego dokonać w urzędzie wojewódzkim właściwym dla miejsca pobytu.
Jakie to ma znaczenie w kontekście podjęcia pracy? Otóż po zarejestrowaniu pobytu obcokrajowiec powinien dokonać zameldowania się w miejscu pobytu. Zaś niejako ?skutkiem ubocznym? meldunku jest nadanie mu numeru PESEL.
Nie ma wprawdzie przeszkód, aby zatrudnić cudzoziemca, który nie posiada numeru PESEL. Niemniej jednak jego posiadanie wiele ułatwia, chociażby w kwestiach urzędowych.
Zatrudnienie cudzoziemca z Unii Europejskiej a ubezpieczenie społeczne
Ogólna zasad stanowi, że pracownik podlega zasadom systemu ubezpieczeń tego kraju, w którym wykonuje pracę. Nie może zatem swobodnie wybrać sobie państwa, które będzie właściwe w przypadku jego ubezpieczenia społecznego.
Sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, gdy pracownik zatrudniony jest u kilku pracodawców na terenie różnych państw Unii Europejskiej. Taka sytuacja zawsze wymaga analizy konkretnego przypadku. Ustalenie właściwego państwa wymaga bowiem wzięcia pod uwagę innych okoliczności, takich jak miejsce zamieszkania oraz to, czy w danym państwie pracownik wykonuje pracę o charakterze marginalnym, czy też znacznym (co najmniej 25% ogólnego czasu pracy).
Jak zatrudnić cudzoziemca z Unii Europejskiej ? podsumowanie
Pomimo że wciąż zasadniczą większość obcokrajowców pracujących w Polsce stanowią przybysze spoza Unii Europejskiej, to z roku na rok przybywa pracowników z krajów wspólnoty. To naturalna konsekwencja zasady swobodnego przepływu pracowników, czyli jednego z filarów funkcjonowania Unii Europejskiej. Wynika z niej m.in. to, że obywatele państw wspólnoty nie muszą posiadać zezwolenia na pracę w Polsce. Poza tym przy ich zatrudnieniu obowiązują identyczne zasady jak przy zatrudnieniu obywateli polskich.
