Dobra atmosfera w pracy to podstawa. W końcu statystycznie poświęcamy jej 1/3 naszego czasu. Dlatego jeżeli dogadujesz się z przełożonymi, lubisz swoich współpracowników, a dodatkowo jesteś dobrze wynagradzany, wzrasta nie tylko Twoja efektywność, ale też ogólne zadowolenie z życia. Sytuacja odwrotna powoduje zaś, że Twoja pewność siebie i motywacja do pracy spadają.
Jeżeli na skutek działań podejmowanych przez współpracowników lub przełożonych zaczynasz kwestionować swoje kompetencje i umiejętności, być może padłeś ofiarą mobbingu. Jest to niezwykle destrukcyjne zjawisko, któremu należy przeciwdziałać. Poniżej wyjaśniamy jak uchronić się przed mobbingiem w miejscu pracy.
Mobbing ? co to takiego?
W praktyce mobbing często bywa mylony z dyskryminacją. Są to jednak dwa niezależne, choć równie negatywne zjawiska. Szerzej o tym, czym jest mobbing i czym różni się od dyskryminacji przeczytasz w artykule ?Mobbing a dyskryminacja. Czym się różnią??.
Przypomnijmy jedynie, że pojęcie mobbingu definiuje art. 94(3) § 2 Kodeksu pracy. W oparciu o powyższy przepis przyjmuje się, że mobbing to powtarzające się zachowania rozłożone w czasie, które przyjmują postać nękania lub zastraszania. Działania te powodują lub też mają na celu poniżenie, ośmieszenie lub wyeliminowanie pracownika z zespołu, co wywołuje u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej.
Co istotne, mobbingującym może być tak pracodawca ( mowa wówczas o mobbingu pionowym ? występuje hierarchia między sprawcą a ofiarą), jak i inny pracownik (mobbing poziomy ? sprawca i ofiara są na równoległych stanowiskach). Niezależnie od tego kto jest faktycznym sprawcą, odpowiedzialność za mobbing w miejscu pracy ponosi zawsze pracodawca. On bowiem ustawowo obowiązany jest do przeciwdziałania mobbingowi, co wynika wprost z art. 94(3) § 2 Kodeksu pracy.
Mobbing w praktyce
Nie każde zwrócenie uwagi, wydanie trudnego do wykonania polecenia czy narzucenie nierealnego terminu to mobbing. Jeżeli jednak przez dłuższy czas otrzymujesz wykraczające poza Twoje kompetencje, niemożliwe do realizacji zadania i trwa już dłuższego czasu, niewykluczone, że padłeś jego ofiarą.
Za mobbing można uznać na przykłąd sytuację, w której regularnie, przez dłuższy czas, pracodawca nie dopuszcza Cię do głosu, przerywa Twoje wypowiedzi, publicznie Cię wyśmiewa. Także rozpuszczanie na Twój temat nieprawdziwych plotek będzie mobbingiem.
Jak widać przykłady zachowań, które można uznać za mobbing, można mnożyć w nieskończoność. Muszą one posiadać jednak wspólną cechę, jaką jest ich skutek, w postaci zaniżonej oceny przydatności zawodowej. Nie ma przy tym znaczenia, czy działanie mobbującego pracodawcy lub współpracownika było intencjonalne. Liczy się to, że w jego wyniku zaczynasz podważać swoją przydatność zawodową i kompetencje.
Jak uchronić się przed mobbingiem w miejscu pracy? Przeciwdziałanie eskalacji konfliktu
Kwestia znajomości praw pracowniczych, to jedno. Równie ważne, o ile nie ważniejsze, są aspekty natury psychologicznej, w szczególności pewność siebie i asertywność.
Jeśli ktoś przejawia wobec Ciebie zachowania mobbingujące, koniecznie zwrócić mu uwagę. Najlepiej sprawdzi się prosty i krótki komunikat. Może to być szczególnie pomocne w sytuacji, gdy mobbing stosuje pracodawca. Taki sygnał z Twojej strony być może skłoni go do zmiany swojego zachowania chociażby w obawie przed ewentualnym postępowaniem sądowym.
Jeśli mobbingującym jest Twój współpracownik, bez wahania zgłoś sprawę przełożonemu. Ostatecznie to pracodawca ponosi odpowiedzialność za przeciwdziałanie mobbingowi, a więc powinno mu zależeć na tym, by takie zjawiska nie miały miejsca.
Pozew przeciwko pracodawcy, czyli jak uchronić się przed mobbingiem w miejscu pracy, jeżeli wszystkie inne metody zawiodły?
Jak już wspomnieliśmy przeciwdziałanie mobbingowi należy do obowiązków pracodawcy. Jeśli jednak już do niego doszło, zyskujesz określone uprawnienia.
Jeżeli na skutek mobbingu doznałeś rozstroju zdrowia, możesz dochodzić od pracodawcy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Jeżeli zaś w jego wyniku rozwiązałeś umowę o pracę, przysługuje Ci również roszczeni o zapłatę odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Musisz tylko pamiętać o niezwykle ważnej kwestii ? w wypowiedzeniu koniecznie zawrzyj wzmiankę, że nastąpiło ono na skutek mobbingu.
Pewnie zastanawiasz się teraz jak dużych kwot możesz żądać? Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi. Sąd każdy przypadek bada indywidualnie mając na uwadze, aby zasądzona kwota z jednej strony naprawiła wyrządzone Ci szkody, a z drugiej była dla Twojego pracodawcy na tyle odczuwalna, aby zaprzestał takich praktyk lub też w większym stopniu zapobiegał ich wystąpieniu w przyszłości.
Jak udowodnić mobbing?
Zanim jednak sąd zasądzi na Twoją rzecz odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu mobbingu, będziesz musiał udowodnić, że padłeś jego ofiarą.
Uprzedzamy ? nie jest to łatwe zadanie. Sytuacja jest tutaj nieco trudniejsza niż w przypadku dyskryminacji, gdzie ciężar dowodowy rozkłada się odwrotnie, i to pracodawca musi wykazać, że nierówne traktowanie wynika z czynników obiektywnych (więcej na ten temat przeczytasz w artykule ?Dyskryminacja w miejscu pracy. Co Ci się należy, gdy padłeś jej ofiarą??). W przypadku mobbingu cały ciężar dowodzenia spoczywa na Tobie.
W żadnym razie nie jest to jednak zadanie niewykonalne.
Jakie dowody mogą pomóc w udowodnieniu mobbingu?
Aby udowodnić mobbing, musisz wykazać przed sądem następujące okoliczności: rodzaj zachowań, które kwalifikujesz jako mobbing, osobę, która je stosuje, ich wpływ na Twoją decyzję o odejściu z pracy (jeżeli się na nie zdecydowałeś) lub pogorszenie Twojego stanu zdrowia, a także powtarzalność i uporczywość takich zachowań.
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest tego dużo. Warto się jednak postarać, bo odpowiednie przygotowanie się do procesu znacznie zwiększy Twoje szanse na uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia.
Świadkowie
Zdecydowanie najlepszym źródłem dowodowym są świadkowie, o ile nie obawiają się zeznawać przeciwko pracodawcy. W praktyce bywa to trudne. Dlatego najlepszymi świadkami są byli pracownicy, którzy doświadczyli tego samego, co Ty.
Nagrania audio i video
Wbrew temu co można zaobserwować w serialach telewizyjnych i programach paradokumentalnych, potajemne nagrania audio czy video wcale nie są najlepszym dowodem. Jeżeli osoba, która dopuszcza się wobec Ciebie przemocy (tak ? mobbing to jedna z jej form) nie wyraziła zgody na nagrywanie, rejestracja obrazu lub dźwięku (poza monitoringiem) może nie zostać dopuszczona jako dowód przez sąd.
Wiadomości e-mail i SMS
W charakterze dowodu doskonale za to sprawdzą się wysyłane przez Twojego przełożonego lub współpracownika e-maile lub wiadomości SMS. Ich prawdziwość zazwyczaj trudno podważyć.
Dokumentacja medyczna
Jeżeli w wyniku mobbingu doszło u Ciebie do rozstroju zdrowia, pamiętaj o załączeniu do pozwu dokumentacji medycznej, z której wynika, że uległo ono pogorszeniu na skutek jego stosowania. Mobbing wiąże się z ogromnym stresem, więc może się okazać konieczna rozmowa z psychologiem. Na podstawie dokumentacji lekarskiej od psychologa sąd będzie w stanie ustalić wysokość dochodzonego przez Ciebie zadośćuczynienia.
Jak uchronić się przed mobbingiem w miejscu pracy ? podsumowanie
Mobbing jest to nękanie lub zastraszanie skutkujące zaniżeniem oceny przydatności zawodowej pracownika. Jego udowodnienie przed sądem nie należy do łatwych. Jednak odpowiednie przygotowanie się do procesu w istotny sposób zwiększa szanse na wygraną przed sądem.
Dlatego ważne, abyś w odpowiednim czasie zaczął gromadzić niezbędne dowody ? wiadomości e-mail, SMS-y, dokumentację medyczną. Rozejrzyj się w koło ? być może nie jesteś jedyną ofiarą tego rodzaju zachowań w Twoim miejscu pracy? Niewykluczone, że ktoś inny doświadcza lub doświadczył w przeszłości tego samego co Ty. Taka osoba, powołana na świadka, może wiele wnieść do postępowania.
Wiesz już jak uchronić się przed mobbingiem w miejscu pracy. Pamiętaj, że Kodeks pracy daje Ci narzędzia do dochodzenia swoich praw. Wykorzystaj je i nie pozwól, aby mobbing kiedykolwiek powtórzył się w przyszłości ? zarówno w stosunku do Ciebie jak i innych pracowników.
