Zawarcie małżeństwa powoduje powstanie ustawowej wspólności majątkowej między małżonkami. Oznacza to, że od tej chwili ich majątek jest wspólny i muszą zarządzać nim razem. W jego skład wchodzi m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności biznesowej, nieruchomości. Małżonkowie mają jednocześnie swoje odrębne majątki, które obejmują rzeczy posiadane przez nich przed zawarciem małżeństwa.
Co to jest intercyza? Sprawdź też na naszym Kanale YouTube
Coraz większa liczba par decyduje się na rozdzielenie majątku wspólnego i wprowadzenie całkowitej rozdzielności majątkowej. Pozwala na to intercyza. Co ciekawe, intercyza nie tylko umożliwia rozdzielenie majątku małżonków. Może także rozszerzyć wspólność majątkową o majątki odrębne. Z uwagi na to, że wyróżniamy kilka rodzajów intercyzy, oraz to, że można ją zawrzeć zarówno przed, jak i po ślubie, zadaliśmy dziś adwokatowi Michałowi Dziedzicowi kilka pytań: intercyza – co to, kiedy warto ją zawrzeć, jakie są jej rodzaje i skutki? Zapraszamy do lektury wywiadu z naszym specjalistą od prawa rodzinnego.
Dzień dobry Panie Mecenasie. Na początek pytanie wprowadzające: intercyza – co to?
Intercyza to, ogólnie mówiąc, umowa majątkowa małżeńska. A bardziej szczegółowo powiedzieć można, że intercyza to umowa, którą zawierają małżonkowie lub osoby zamierzające się pobrać. Prowadzi do zmiany ustawowego porządku majątkowego, czyli usuwa wspólność majątkową małżonków, wprowadzając odmienne stosunki majątkowe.
Odmienne, czyli jakie…?
Intercyza może rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową, a także ustanowić rozdzielność majątkową pełną lub z wyrównaniem dorobków.
Proszę opisać po kolei każdy z rodzajów intercyzy. Na czym polega rozszerzenie wspólności ustawowej?
Dzięki intercyzie rozszerzającej małżeńską wspólność ustawową, majątki odrębne małżonków, nabyte przed zawarciem małżeństwa, wchodzą w skład wspólności. Zatem przykładowo, jeżeli jeden z małżonków miał przed ślubem na własność nieruchomość, to po zawarciu intercyzy, nieruchomość staje się majątkiem wspólnym małżonków.
Czy wspólność majątkową można rozszerzyć na wszystkie posiadane składniki majątku?
Intercyza pozwala na rozszerzenie wspólności ustawowej na niektóre składniki majątku osobistego. Umowa nie pozwala na włączenie do majątku wspólnego przykładowo takich składników majątku jak: przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, czy darowizny, a także prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej w spółce cywilnej, czy prawa zbywalne, np. służebności osobiste.
Przeczytaj też: Podział majątku wspólnego małżonków po rozwodzie
Dziękuję za doprecyzowanie. Na czym polega zatem ograniczenie wspólności ustawowej przez intercyzę?
Intercyza pozwala na wyłączenie z majątku wspólnego niektórych składników majątku, które według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, weszłyby do niego. W tym zakresie nie ma żadnych ograniczeń ustawowych. Oznacza to, że małżonkowie mogą wymienić w takiej intercyzie konkretne rzeczy lub prawa, które mają pozostać w ich osobistym majątku.
A jakie skutki ma intercyza ustanawiająca rozdzielność majątkową?
Jak już wcześniej wspomniałem, mówiąc o rozdzielności majątkowej, mamy do wyboru pełną rozdzielność lub rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Najpierw opiszę pełną rozdzielność majątkową. W tym zakresie można wyróżnić dwie sytuacje: zawarcie takiej umowy przed małżeństwem, albo w jego trakcie.
Proszę najpierw omówić przypadek zawarcia intercyzy ustanawiającej pełną rozdzielność przed małżeństwem.
W takiej sytuacji sprawa jest dość prosta. Każdy z małżonków zachowuje swój majątek osobisty nabyty przed ślubem, jak i po nim i zarządza nim samodzielnie. Małżonkowie są traktowani przez prawo jako całkowicie odrębne podmioty.
A jak zmienia się sytuacja w przypadku zawarcia takiej intercyzy już po ślubie?
Rozdzielność majątkową można ustanowić zarówno w miejsce ustawowej wspólności majątkowej, jak i umownej, ustanowionej wcześniejszą, inną intercyzą. W takiej sytuacji, małżonek zachowuje wszystko to, co przypadło mu w wyniku podziału dotychczasowego majątku wspólnego, a także majątek nabyty po ustanowieniu rozdzielności. Trzeba pamiętać, że w takiej sytuacji ustanowienie rozdzielności nie wystarcza. Tak jak w przypadku, np. rozwodu, konieczny jest dodatkowo podział majątku wspólnego.
I ostatnia sytuacja, czyli rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków jest stosowana w celu ochrony interesów majątkowych małżonka, który na skutek przejęcia obowiązków rodzinnych lub innych okoliczności (np. stanu zdrowia – przyp. autora) nie mógł powiększać swojego majątku w czasie trwania rozdzielności majątkowej.
Jakie są zatem różnice między pełną rozdzielnością a z wyrównaniem dorobków?
Do momentu trwania rozdzielności, oba stosunki prawne są takie same. Każdy z małżonków ma swój majątek osobisty, a majątek wspólny nie istnieje. Jednakże w chwili zakończenia ustroju rozdzielności majątkowej, małżonek którego sytuacja majątkowa jest gorsza, może uzyskać wyrównanie dorobku.
Czym jest dorobek?
Dorobek to wzrost wartości majątku każdego z małżonków od chwili ustanowienia rozdzielności majątkowej do jej ustania.
Jak oblicza się wartość dorobków?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera kilka zasad dotyczących obliczania dorobków, nie są one jednak obowiązkowe. Strony mogą dowolnie ukształtować sposób obliczania dorobków. Jeżeli chodzi o zasady kodeksowe, to przykładowo warto wskazać, że niektórych składników majątkowych nie wlicza się do dorobku. Są to m.in. przedmioty nabyte przez dziedziczenie lub darowiznę, a także prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie. Z drugiej strony w kodeksie znajdziemy katalog składników majątkowych, które należy wziąć pod uwagę obliczając dorobek. Są to m.in. usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, czy nakłady i wydatki jednego z małżonków na majątek drugiego z nich.
Czy oprócz tych 4 sposobów na uregulowanie kwestii majątkowych między małżonkami, są jeszcze inne?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje jeszcze przymusowy ustrój majątkowy. Nie jest on jednak zawierany w formie intercyzy. Sąd z ważnych powodów może orzec wprowadzenie przymusowej rozdzielności majątkowej na wniosek drugiego małżonka lub wierzyciela jednego z małżonków.
To teraz wróćmy do intercyzy i przejdźmy do spraw formalnych. W jaki sposób zawrzeć intercyzę?
Intercyza wymaga formy aktu notarialnego.
Czy są jakieś ograniczenia co do możliwości zmiany lub terminu zawarcia intercyzy?
Nie. Intercyzę można zawrzeć zarówno przed wstąpieniem w związek małżeński, jak również w dowolnym momencie jego trwania. Co do zmiany, również jest tu pełna dowolność. Małżonkowie mogą swobodnie modyfikować łączący ich ustrój majątkowy i zawierać intercyzę o różnej treści wiele razy. Każda z nich wymaga jednak formy aktu notarialnego.
Jak ustanowienie rozdzielności majątkowej wpływa na dziedziczenie po żonie lub mężu?
Małżonek pozostający w ustroju rozdzielności majątkowej dziedziczy na tych samych zasadach, jak w sytuacji, gdyby nie zawarto intercyzy. Zatem w zależności od sytuacji, może dojść do dziedziczenia testamentowego, albo ustawowego.
Czy można zawrzeć intercyzę z datą wsteczną?
Nie. Intercyza działa zawsze na przyszłość, od dnia jej ustanowienia.
Jakie są koszty zawarcia intercyzy?
Opłata za intercyzę jest określona jako pewien przedział. Dokładne koszty można podejrzeć w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Warto jednak wskazać, że opłata notarialna jest niższa, gdy intercyzę zawierają narzeczeni, a nie małżonkowie.
Czy intercyza chroni przed długami małżonka?
Teoretycznie tak, ale tylko pod warunkiem, że została zawarta przed powstaniem długu, a wierzyciele małżonka zostali powiadomieni o fakcie jej zawarcia.
Inne wywiady z adwokatem Michałem Dziedzicem przeczytasz tutaj:
Kompleksowy ebook na temat podziału majątku, omawiający wszelkie aspekty podziału majątku.
W e-booku znajdziesz m.in. wyjaśnienie:
- kiedy można wystąpić z wnioskiem o podział majątku,
- jak dokonać podziału majątku w trakcie małżeństwa, podczas rozwodu i po rozwodzie,
- mieszkanie po rozwodzie – czy po rozwodzie musisz się wyprowadzić,
- jak napisać wniosek i odpowiedź na wniosek o podział majątku,
- jak ustanowić rozdzielność majątkową,
- co wchodzi w zakres majątku osobistego i wspólnego małżonków.
Wpisz maila, abyśmy mogli udostępnić Ci e-booka.
