Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstają określone relacje majątkowe — tzw. ustawowa wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami. Oznacza to, że od tej chwili będą budować majątek wspólny i muszą zarządzać nim razem. W jego skład wchodzi m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z nieruchomości, działalności biznesowej lub innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Małżonkowie mają jednocześnie swoje odrębne majątki, które obejmują rzeczy posiadane przez nich, przed zawarciem małżeństwa. Te zasady obowiązują w trakcie trwania małżeństwa i ustają w przypadku rozwodu lub w momencie podpisania przez małżonków umowy małżeńskiej tzw. intercyzy.
Intercyza często ma na celu rozdzielenie majątku wspólnego i wprowadzenie rozdzielności majątkowej między małżonkami. To znacznie ułatwia podział majątku po rozwodzie oraz chroni przed długami małżonka, które powstały w trakcie małżeństwa. Warto jednak wiedzieć, że intercyza może również prowadzić do rozszerzenia wspólności majątkowej o majątki odrębne małżonków.
Co to jest intercyza małżeńska
Zacznijmy od tego, czym jest intercyza.
Intercyza to umowa majątkowa małżeńska. A bardziej szczegółowo powiedzieć można, że intercyza to potoczna nazwa umowy, którą zawierają małżonkowie lub osoby zamierzające się pobrać. Prowadzi do zmiany ustawowego porządku majątkowego, czyli usuwa wspólność majątkową małżonków, wprowadzając odmienne stosunki majątkowe.
Za jej sprawą można ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Tego typu umowa dla swojej skuteczności musi być podpisana w formie aktu notarialnego.
Intercyza a rozdzielność majątkowa
Rozdzielność majątkowa to zestaw zasad dotyczący sytuacji majątkowej małżonków, a intercyza jest umową, która pozwala na formalne ustanowienie tej rozdzielności w małżeństwie.
Rodzaje intercyzy
Intercyza może rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową, a także ustanowić rozdzielność majątkową pełną lub z wyrównaniem dorobków.
Intercyza rozszerzająca wspólność
Dzięki intercyzie rozszerzającej małżeńską wspólność ustawową, majątki odrębne małżonków, np. nabyte przed zawarciem małżeństwa, wchodzą w skład wspólności. Zatem przykładowo, jeżeli jeden z małżonków miał przed ślubem na własność nieruchomość, to po zawarciu intercyzy, nieruchomość staje się majątkiem wspólnym małżonków.
Intercyza pozwala także na rozszerzenie wspólności ustawowej na niektóre składniki majątku osobistego np. takich składników majątku jak: przedmioty majątkowe, które przypadły małżonkowi z tytułu dziedziczenia, czy darowizny.
Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową
W takiej sytuacji sprawa jest dość prosta. Każdy z małżonków zachowuje swój majątek osobisty, nabyty przed ślubem, jak i po nim oraz zarządza nim samodzielnie. Małżonkowie są traktowani przez prawo jako całkowicie odrębne podmioty.
Intercyza ustanawiająca rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność z wyrównaniem dorobków jest czymś pomiędzy całkowitą wspólnością a rozdzielnością. Małżonkowie teoretycznie żyją w ustroju rozdzielności i korzystają ze wszystkich jej korzyści (w szczególności nie odpowiadają za długi współmałżonka). W tym czasie każdy z małżonków ma swój majątek osobisty i sam go rozwija.
Majątek wspólny nie istnieje. Jednakże w chwili zakończenia małżeństwa, małżonek, którego sytuacja majątkowa jest gorsza, może żądać wyrównanie dorobku. Czyli doprowadzenia do syuatcji, w której po rozstaniu, strony dysponują majątkiem o porównywalnej wartości, mimo, że w trakcie małżeństwa, każde z nich zarabiało inaczej.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zawiera kilka zasad dotyczących obliczania dorobków, nie są one jednak obowiązkowe. Strony mogą dowolnie ukształtować sposób obliczania dorobków. Jeżeli chodzi o zasady kodeksowe, to przykładowo warto wskazać, że niektórych składników majątkowych nie wlicza się do dorobku. Są to m.in. przedmioty nabyte przez dziedziczenie lub darowiznę, a także prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
Z drugiej strony w kodeksie znajdziemy katalog składników majątkowych, które należy wziąć pod uwagę, obliczając dorobek. Są to m.in. usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, czy nakłady i wydatki jednego z małżonków na majątek drugiego z nich.
Przczytaj także: Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
Przed czym chroni intercyza?
Intercyza chroni przed
- odpowiedzialnością za długi współmałżonka;
- koniecznością dzielenia się z małżonkiem tym, co zarabiamy w czasie trwania małżeństwa.
Jednak największe zalety intercyzy ujawniają się dopiero podczas rozwodu, ale o tym za chwilę.
Intercyza a długi
Intercyza ma istotny wpływ na odpowiedzialność za długi w małżeństwie. W małżeństwie z rozdzielnością majątkową, ustanowioną przez intercyzę, każdy z małżonków odpowiada wyłącznie swoim majątkiem osobistym za własne zobowiązania. Wyjątkiem są długi zaciągnięte na potrzeby rodziny, za które małżonkowie odpowiadają solidarnie.
Ważne jest, że intercyza nie chroni przed długami zaciągniętymi przed jej zawarciem, a informowanie wierzycieli o jej zawarciu jest kluczowe dla jej skuteczności
Co daje intercyza w czasie rozwodu?
Rozwiązanie małżeństwa dzieli się zwykle na dwa etapy, które muszą nastąpić w odpowiedniej kolejności tj. rozwód, a następnie podział majątku. Każdy z tych etapów wymaga prowadzenia całkowicie osobnej i odrębnej sprawy sądowej (sprawa toczy się w innym sądzie, przed innym sędzią itd.).
W praktyce nie jest niczym zwyczajnym to, że małżonkowie najpierw przez kilka lat prowadzą proces o rozwód, a następnie przez kilka lat toczą kolejną sprawę o podział majątku. Co ciekawe, brak intercyzy sprawia, że w czasie trwania sprawy rozwodowej małżonkowie nadal mają wspólny majątek i wszystko, co w tym czasie zarabiają lub kupują — jest wspólne.
Zawarcie intercyzy:
- sprawia, że małżonkowie nie mają majątku wspólnego, więc zakończenie małżeństwa wymaga jedynie przeprowadzenia jednej sprawy sądowej o rozwód
- jeżeli intercyza została zawarta dopiero jakiś czas po ślubie, obie sprawy (o rozwód i o podział wspólnego majątku) mogą się toczyć równocześnie, co skraca czas potrzebny na formalne zakończenie małżeństwa
Przeczytaj także:
Intercyza przedmałżeńska – czyli intercyza przed ślubem
Intercyza przedmałżeńska skutkuje tym, że strony nigdy będą miały wspólnego majątku. Od samego początku – pod względem majątkowym – nic ich nie łączy.
Intercyza po ślubie – czy można podpisać intercyzę w trakcie małżeństwa?
Jeśli intercyza jest zawierana po ślubie, to od chwili jej podpisania przestaje powstawać majątek wspólny — tj. wszystko, co małżonkowie zarabiają, powiększa już tylko i wyłącznie ich majątek osobisty. Jednak to, co małżonkowie nabyli do dnia zawarcia umowy, stanowi już majątek wspólny. Ten rodzaj intercyzy nie chroni przed długami, które powstały przed jej podpisaniem.
Sprawdź: Jak ustanowić rozdzielność majątkową po ślubie?
Ile kosztuje intercyza?
Ile kosztuje rozdzielność majątkowa? Koszt intercyzy wprowadzającej ustrój majątkowy nie jest wysoki i zwykle strony są w stanie zamknąć się w 600 PLN. Nieco inaczej jest w przypadku, gdy ma ona na celu rozszerzenie majątku wspólnego
Intercyza a dziedziczenie
Teoretycznie intercyza nie wpływa na dziedziczenie ustawowe. Jednak w praktyce, w razie śmierci jednego ze współmałżonków dziedziczenie będzie wyglądać nieco inaczej.
W przypadku wspólności małżeńskiej przedmioty i prawa nabyte w czasie trwania małżeństwa wchodzą w skład majątku wspólnego. Zatem wszystkie najbardziej wartościowe elementy majątku są wspólne.
Dziedziczenie w przypadku intercyzy na przykładzie wspólnego domu
Małżeństwo z dwójką dzieci mieszka w dużym domu pod Wrocławiem. Gdyby nie zawierali umowy majątkowej, dziedziczenie wyglądałoby w ten sposób:
Żona — z racji wspólności majątkowej — byłaby właścicielką połowy domu. Druga połowa przypadłaby każdemu ze spadkobierców ustawowych (a więc żonie i dzieciom) w częściach równych. W efekcie żona będzie miała 4/6 części domu, a każde z dzieci po 1/6.
Natomiast zawarcie intercyzy podczas trwania małżeństwa (lub przed) mogłoby zmienić te zasady. Gdyby dom należał przed śmiercią w całości do męża, każdy ze spadkobierców uzyskałoby równe do niego prawa (po 1/3). Gdyby był w całości żony, po śmierci męża nie zmieniłby właściciela. Wreszcie, gdyby został zakupiony na współwłasności (po 50%), dziedziczenie wyglądałoby tak samo, jak w pierwszym przypadku.
Dlatego naturalną konsekwencją spisania intercyzy powinno być sporządzenie testamentu przez każdego z małżonków.
Intercyza małżeńska a wspólne rozliczenie podatku
Intercyza wywiera istotny wpływ na sposób rozliczenia podatkowego małżonków w Polsce. Zgodnie z przepisami, zawarcie intercyzy pozbawia małżonków możliwości skorzystania ze wspólnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). To oznacza, że każdy z małżonków rozlicza się indywidualnie. Może to prowadzić do wyższych obciążeń podatkowych, szczególnie w sytuacji, gdy dochody jednego z partnerów znacząco przewyższają dochody drugiego.
FAQ — o co często pytają nasi Klienci?
Po ilu latach małżeństwa majątek jest wspólny?
Upływ czasu od ślubu nie ma żadnego znacznie. Z momentem zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami majątek wspólny (wspólność małżeńska), do której wchodzą prawa nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków w trakcie trwania związku małżeńskiego. Wyjątkiem są przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków oraz kwoty przyznane tytułem odszkodowania za uszkodzenie ciała lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę przez jednego z małżonków.
Jak zabezpieczyć majątek przed ślubem?
Do zabezpieczenia majątku każdego małżonka służy intercyza ograniczająca wspólność majątkową lub wyłączającą ją całkowicie. Warto ją zawrzeć także wtedy, kiedy jeden z małżonków prowadzi ryzykowną działalność biznesową, bo jednym z jej skutków jest wyłączenie odpowiedzialności za długi drugiego małżonka.
Czy przy rozdzielności majątkowej żona może otrzymać emeryturę po mężu?
W przypadku śmierci męża wdowa może otrzymać emeryturę po mężu, nawet jeśli była w rozdzielności majątkowej. Kluczowe jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do chwili śmierci męża, obejmującej więź emocjonalną i ekonomiczną, a nie tylko majątkową. Renta rodzinna (bo tak należy nazywać to świadczenie) przysługuje, jeśli spełnione są określone warunki. Należą do nich wiek wdowy, niezdolność do pracy lub wychowywanie dzieci uprawnionych do renty.
Masz inne pytania dotyczące intercyzy, rozdzielności majątkowej lub podziału majątku po rozwodzie?
Umów się na indywidualną konsultację z adwokatem z naszej Kancelarii
Kompleksowy ebook na temat podziału majątku, omawiający wszelkie aspekty podziału majątku.
W e-booku znajdziesz m.in. wyjaśnienie:
- kiedy można wystąpić z wnioskiem o podział majątku,
- jak dokonać podziału majątku w trakcie małżeństwa, podczas rozwodu i po rozwodzie,
- mieszkanie po rozwodzie – czy po rozwodzie musisz się wyprowadzić,
- jak napisać wniosek i odpowiedź na wniosek o podział majątku,
- jak ustanowić rozdzielność majątkową,
- co wchodzi w zakres majątku osobistego i wspólnego małżonków.
Wpisz maila, abyśmy mogli udostępnić Ci e-booka.
