ul. Kazimierza Wielkiego 1

Wrocław

biuro@adwokat-wroclaw.biz.pl

kontakt email: 24h / 7 dni w tygodniu

+ 48 695 560 425

8.30 - 16.30 - dni robocze

Pon - Pt: 8:30 - 16:30

Obsługa Klienta

forma umowy

Blog Kancelarii Klisz i Wspólnicy – najnowsze informacje prawne weryfikowane przez zawodowych adwokatów i radców prawnych

Nie wiesz czym jest forma umowy, lub zastanawiasz się jakie są konsekwencje niezachowania określonej formy? A może szukasz informacji na temat warunków, jakie każda z form powinna spełniać? Czy też skutków prawnych niezachowania właściwej formy umowy? Dlatego z naszego artykułu dowiesz się:

  • co oznacza forma umowy,
  • jakie są formy czynności prawnych,
  • jakie wymogi ustawa przewiduje dla poszczególnych form umowy,
  • oraz jakie skutki prawne związane są z niezachowaniem właściwej formy.

Co to jest “forma umowy”

Forma umowy to nic innego, jak postać w jakiej się ją sporządzana. Niekiedy wynika ona z przepisów prawa i wtedy ustawa najczęściej określa skutki prawne jej niezachowania. W innych przypadkach przepisy ograniczają się do określenia warunków niezbędnych do zachowania właściwej formy.

Formy umowy kataloguje się zatem poprzez dwa główne kryteria, pierwszym z nich jest rodzaj skutków prawnych powiązanych z daną formą, drugą zaś warunki formalne, które umowa powinna spełniać.

Skutki niezachowania właściwej formy

Ustawodawca wyróżnia trzy zasadnicze rodzaje skutków prawnych związanych z poszczególnymi formami czynności prawnych. I tak formy te mogą zostać zastrzeżone:

  • dla celów dowodowych – jej niezachowanie nie prowadzi do nieważności umowy, ale uniemożliwia przeprowadzenie w toku procesu sądowego dowodów ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności objętej umową. Mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowody te zostaną dopuszczone, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma (wzmianka o umowie w innym dokumencie). Ponadto rygorów tych nie stosuje się, jeśli wszystkie strony umowy są przedsiębiorcami,
  • dla wywołania określonych skutków prawnych – jej brak nie powoduje nieważności całej umowy, ale niektórych jej elementów. Na przykład, jeżeli rzecz zostaje wydana kupującemu, zastrzeżenie jej własności do czasu zapłaty ceny powinno być stwierdzone pismem. Zawarcie zatem umowy np. w formie dokumentowej, nawet gdy zamieszczono w niej ww. zastrzeżenie, sprawi iż nie będzie miało ono mocy prawnej, chociaż sama umowa będzie ważna,
  • pod rygorem nieważności – jej brak powoduje nieważność całej umowy. Na przykład dla umowy sprzedaży nieruchomości zastrzeżona jest forma aktu notarialnego. Dlatego zawarcie takiej umowy w formie pisemnej zwykłej skutkować będzie nieważnością transakcji.

Wymogi dla poszczególnych form

Aby umowa zawierana w danej formie była ważna, musi ona spełniać określone Warunki formalne. Dla poszczególnych form czynności prawnych, są one następujące, forma:

  • pisemna zwykła ? do jej zachowania wystarczy podpis stron pod treścią dokumentu,
  • z podpisem notarialnie poświadczonym ? w obecności notariusza składa się własnoręczny podpis, który potwierdza ten fakt stosowną klauzulą na dokumencie. W obecności notariusza składa się własnoręczny podpis.
  • pisemna z poświadczeniem daty ? datę poświadcza notariusz albo jakikolwiek organ państwowy lub samorządu terytorialnego,
  • dokumentowa – do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. Przy czym, dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.Umowa zawarta w drodze mailowej lub sms’owej – jej forma także pozostanie zachowana.
  • aktu notarialnego.
Przykład

 

Określając formę prawną danej umowy należy określić oba jej elementy, tzw. warunki formalne oraz rodzaj skutków prawnych, m.in. forma:

–      pisemna zwykła pod rygorem nieważności,

–      aktu notarialnego zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych,

–      z podpisem notarialnie poświadczonym zastrzeżona pod rygorem nieważności.

 

Zastrzeżenie formy danej umowy może nastąpić bezpośrednio w jej treści przez strony, bądź wynika ono z przepisów prawa. Jednakże w tym ostatnim wypadku zachowanie danej formy jest konieczne, niezależnie od postanowień stron ? gdy ustawa wymaga zachowania formy aktu notarialnego nie można znieść tego warunku poprzez umowę stron.

Co ważne, jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi powinna być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków niezachowania tej formy, poczytuje się w razie wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.

Na zakończenie – formy szczególne przewidziane w Kodeksie cywilnym oraz innych ustawach, m.in.:

Poniżej przedstawiamy przykłady czynności, które dla wywołania skutków prawnych muszą zostać zawarte w określonej formie.

  1. Niezachowanie danej formy powoduje nieważność umowy, gdy:
  • zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi,
  • umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości,
  • umowa wykonawcy robót budowlanych z podwykonawcą ? forma pisemna pod rygorem nieważności,
  • złożenie oświadczenia darczyńcy powinno być w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
  • ograniczenie działalności konkurencyjnej agenta na okres po rozwiązaniu umowy agencyjnej ? forma pisemna pod rygorem nieważności,
  • umowa przeniesienia autorskich praw majątkowych ? forma pisemna pod rygorem nieważności,
  • umowa zastawu rejestrowego ? forma pisemna pod rygorem nieważności,
  • oświadczenie o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego (użytkowanie, zastaw, hipoteka) ? forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Ale nie dotyczy to hipotek bankowych, które dla swojej ważności wymagają jedynie formy pisemnej zwykłej.
  1. Niezachowanie powoduje nieważność określonych postanowień (skutków prawnych):
  • dla zastrzeżenia w umowie agencyjnej odpowiedzialności agenta za wykonanie zobowiązania przez klienta niezbędne jest zachowanie formy pisemnej umowy agencyjnej.

Przeczytaj także:

Przedawnienie roszczeń umownych

Forma umowy

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

adwokat Iwo Klisz

adwokat Iwo Klisz

Prawnik, założyciel i wspólnik zarządzający w "Klisz i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych". Specjalista z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego, spadkowego oraz gospodarczego. Były wykładowca akademicki na Uniwersytecie Wrocławskim, autor wielu publikacji w prasie fachowej, bloger oraz YouTuber

tel. 695 560 425, e-mail: i.klisz@kancelaria-klisz.pl

Adwokat Iwo Klisz jako ekspert w ogólnopolskich i lokalnych mediach:

Adwokat Iwo Klisz, założyciel Kancelarii Klisz i Wspólnicy jest nie tylko twórcą wielu publikacji w prasie branżowej, ale także popularnym autorem komentarzy eksperckich w największych portalach informacyjnych oraz stacjach telewizyjnych.

Adwokat Iwo Klisz i prawnicy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy są do Twojej dyspozycji:

Nasi eksperci czekają na Twoją wiadomość - napisz teraz

Pomoc doświadczonego adwokata
Pomożemy Ci w każdej sprawie sądowej
Porady prawne on-line
Zdalne porady prawne u adwokata bez konieczności wychodzenia z domu lub z biura