Cel postępowania upadłościowego

Każde postępowanie ma swój cel. Znajomość tego celu pozwala na odpowiednią interpretację przepisów prawa. Ilekroć powstaje wątpliwość co do tego jak przepis należy stosować, kluczem do rozstrzygnięcia tej wątpliwości jest właśnie cel postępowania. Oznacza to, że przepisy powinny być tak interpretowane, aby cel postępowania został jak najpełniej osiągnięty. Jaki jest zatem cel postępowania upadłościowego osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej? Dlaczego jest on tak istotny, że warto poświęcić mu oddzielny wpis? O tym opowiem dzisiaj.

Upadłość przedsiębiorcy, a upadłość konsumencka

Ustawa prawo upadłościowe reguluje zarówno upadłość przedsiębiorcy jak również upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Choć część przepisów jest wspólna dla obu tych postępowań, to ich cel jest diametralnie różny.

Cel postępowania wobec przedsiębiorcy:

Postępowanie upadłościowe dotyczące przedsiębiorcy należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu. Na pierwszy plan wychodzi zatem interes wierzycieli. Celem tego postępowania jest to, aby po likwidacji majątku przedsiębiorcy zaspokoić wierzycieli w jak największym możliwym zakresie. Służy temu głównie możliwość likwidacji majątku dłużnika czyli jego sprzedaż przez Syndyka. Często wiąże się to z zamknięciem przedsiębiorstwa i ostatecznie z zakończeniem jego bytu prawnego.

Dopiero jeśli racjonalne względy na to pozwolą w ramach celów postępowania można dążyć do tego aby dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Może się zdarzyć sytuacja, w której nie opłaca się likwidować przedsiębiorstwa dłużnika, bo bardziej opłacalne dla wierzycieli będzie dalsze jego prowadzenie i osiąganie zysków oraz ewentualnie likwidacja innych składników majątku. Przydatna jest tutaj możliwość zawarcia układu z wierzycielami. Trzeba pamiętać, że dalej jednak liczy się przede wszystkim interes wierzycieli.

Przedsiębiorca, którym jest osoba fizyczna – regulacja do marca 2020r.:

Dodatkowym celem postępowania wobec przedsiębiorcy, którym jest osoba fizyczna oraz wobec wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólników spółek partnerskich, jest aby rzetelny dłużnik uzyskał możliwość oddłużenia. Pamiętaj, że co do zasady na gruncie obecnych przepisów postępowanie upadłościowe wobec przedsiębiorcy nie ma na celu oddłużenia.

Postępowanie wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej:

Postępowanie dotyczące konsumenta ma inny cel. To postępowanie uregulowane ustawą wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (upadłość konsumencką) należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.  Na pierwszym planie staje upadły dłużnik. Celem postępowania jest doprowadzenie do oddłużenia. Umorzenie jego długów.  W szerszym kontekście chodzi o to aby wnioskodawca mógł prowadzić dalsze normalne życie. Życie bez długów, bez komornika. Żeby mógł wyjść z szarej strefy. Druga szansa.

Aby cel postępowania mógł być osiągnięty wprowadzono zasadę, że postępowanie powinno zakończyć się oddłużeniem upadłego. Coś co było wyjątkiem przy przedsiębiorcy, przy konsumencie jest zasadą. Dopiero nieprawidłowe zachowanie dłużnika może mu zaszkodzić w tym postępowaniu czyli np.: zatajenie majątku lub wierzytelności.

Dalej, nadrzędnemu celowi służy określenie czasu postępowania. Jeżeli pozwala na to majątek upadłego ustala się plan spłaty wierzycieli, ale maksymalnie na czas 3 lat (przy obecnych przepisach o czym w kolejnym wpisie). Istnieje też możliwość oddłużenia bez planu spłaty, gdy upadły nie ma majątku, z którego można by zaspokajać wierzycieli.

Dopiero jeśli jest to możliwe, celem postępowania jest zaspokojenie roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Interes wierzycieli leży na dalszym planie. W praktyce zaspokaja się ich gdy pozwala na to majątek dłużnika. Jeżeli tego majątku nie ma, upadłość nie jest wyłączona. Istnieje możliwość oddłużenia bez spłaty wierzycieli.

Nowelizacja prawa upadłościowego

Od marca 2020r. zmienia się wiele przepisów ustawy prawo upadłościowe. Między innymi dojdzie do zmiany celu tego postępowania. Za kresie celów postępowania ustawodawca przestanie odróżniać osobę fizyczną która prowadzi działalność gospodarczą od osoby fizycznej, która takiej działalności nie prowadzi. Cel zostanie ujednolicony i dotyczyć będzie wszystkich osób fizycznych niezależnie od tego czy będą prowadzić działalność.

Od marca 2020r. postępowanie uregulowane ustawą Prawo upadłościowe wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym. Z przepisu wykreślono fragment o prowadzeniu działalności gospodarczej. Wykreślono również dodatkowy cel, jakim jest zaspokojenie wierzycieli w jak największym zakresie. Ustawodawca jeszcze bardziej stawia na oddłużenie osób fizycznych.

W kolejnych wpisach opowiem Ci więcej o postępowaniu upadłościowym oraz o tym co się zmienia w przepisach w 2020r.

Przeczytaj także: Długi, których nie można umorzyć w toku upadłości konsumenckiej