Autorskie prawa osobiste

Nie wiesz czym są autorskie prawa osobiste? Zastanawiasz się, czy możesz je przenieść na inną osobę? A może interesuje cię kwestia tzw. ghostwritingu? Z naszego artykułu dowiesz się:

• czym są autorskie prawa osobiste,
• czy możliwe jest rozporządzanie autorskimi prawami osobistymi,
• czy autorskie prawa osobiste podlegają ochronie.

Autorskie prawa osobiste – zakres

Autorskie prawa osobiste charakteryzują więź twórcy z wytworzonym przez niego utworem. Dlatego też obejmują w szczególności prawo do:

• autorstwa utworu, czyli do uznania przez każdego relacji twórcy z utworem, wynikającej z faktu jego stworzenia,
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo ? autor (twórca) powinien być wskazany na każdym egzemplarzu utworu, chyba że strony postanowią inaczej,
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania – pełne prawo decydowania o formie utworu należy do autora i nie powinno się – poza szczególnymi przypadkami – decydować wbrew woli twórcy np. o podziale dzieła, ingerencji w kolorystykę, układzie rozdziałów, itp.,
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności,
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu – sposób korzystania z utworu powinien być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami. W przypadku korzystania z niego niezgodnie z tymi zasadami, twórca może domagać się ochrony swoich praw.

Rozporządzenie autorskimi prawami osobistymi

Inaczej, niż w przypadku autorskich praw majątkowych, autorskie prawa osobiste nie podlegają zrzeczeniu oraz są niezbywalne. Oznacza to, że nie można ich przenieść na inną osobę. Jednak czym innym jest zrzeczenie się prawa, czy też jego zbycie, a zobowiązanie się do niekorzystania z niego.

Jeżeli jesteś twórcą utworu możesz w umowie z inną osobie zobowiązać się do tego, iż nie będziesz korzystał ze ww. autorskich praw osobistych. Powyższe może dotyczyć także oznaczenia utworu, czy też decydowania o pierwszym jego udostępnieniu. Tę możliwość wykorzystuje się w pracy tzw. ghost writerów. Niemniej, w świetle prawa, twórcą takiego utworu zawsze będzie ghost writer. Na mocy umowy ze zleceniodawcą rezygnuje on wszakże z oznaczenia utworu swoim nazwiskiem. Umowy tego typu najczęściej zawierają również postanowienia w zakresie kar umownych ? za naruszenie ww. zobowiązania, a także klauzulę poufności, która gwarantować ma nieujawnianie treści umowy osobom trzecim.

Reasumując, możliwe jest przeniesienie autorskich praw majątkowych. W odniesieniu natomiast do praw osobistych, w grę wchodzić może jedynie umowne zobowiązanie do niekorzystania z nich.

Pomoc adwokata w sprawach prawnoautorskich

Ochrona autorskich praw osobistych

W przypadku, gdy jesteś twórcą utworu, a osoba trzecia narusza twoje prawa osobiste, przysługuje tobie szereg różnego typu roszczeń. Możesz zatem żądać:

• zaniechania działania naruszającego twoje dobro,
• aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie, np. opublikowała je w prasie, bądź na stronie serwisu internetowego, w którym doszło do naruszenia,
• jeżeli zaś naruszenie było zawinione (osoba trzecia świadomie przypisała sobie twoje autorskie prawa osobiste), sąd może przyznać tobie odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na twoje żądanie – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

Jeżeli naruszyciel nie spełni twoich żądać dobrowolnie, konieczne będzie wystąpienie na drogę sądową. Do ochrony praw własności intelektualnej przeznaczony jest specjalny tryb postępowania gospodarczego, który ma ułatwić szybkie uzyskanie ochrony.

Przeczytaj także:

• Czy jesteś twórcą utworu?
• Jak przenosić prawa autorskie?