Art. 167 kp – odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego
Zgodnie z art. 167 kodeksu pracy, pracodawca może w każdej chwili odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego i polecić mu stawienie się w pracy. Pracownik, który otrzyma takie polecenie powinien bez zbędnej zwłoki przerwać urlop wypoczynkowy i niezwłocznie (czyli bez zbędnej zwłoki) stawić się w pracy.
Jeśli pracownik odmówi, pracodawca może wymierzyć mu karę porządkową lub nawet rozwiązać z nim umowę o pracę i to w trybie dyscyplinarnym (tzn. bez wypowiedzenia).
Zaznaczam jednak, że pracodawca nie może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego bez uzasadnionej przyczyny. Wspomniany przepis art. 167 kodeksu pracy wskazuje warunki, jakie muszą być spełnione, żeby pracodawcy przysługiwało takie uprawnienie oraz określa jakie roszczenia przysługują z tego tytułu pracownikowi.
Po pierwsze więc pracownika można odwołać z urlopu wypoczynkowego w wypadku powstania okoliczności w związku, z którymi obecność pracownika w zakładzie pracy jest konieczna. Będzie to dotyczyć sytuacji, w której realizacja określonego nagłego zadania będzie możliwa tylko i wyłącznie przez tego pracownika, a żadnego rodzaju zastępstwo (przez inną osobę) nie będzie możliwe.
Po drugie kodeks pracy wymaga, żeby te okoliczności, o których mowa powyżej, nie były pracodawcy znane w chwili, kiedy pracownik rozpoczynał urlop. Innymi słowy, jeśli pracodawca będzie zdawał sobie sprawę z tego, że w okresie urlopu pracownika mogą takie okoliczności zaistnieć, a mimo tego, udzielił pracownikowi tego urlopu, odwołanie go będzie nie możliwe (w każdym razie bezprawne).
Co więcej w związku z odwołaniem pracownika z urlopu pracodawca jest zobowiązany pokryć wszystkie koszty pracownika wynikłe bezpośrednio z tej sytuacji, czyli przykładowo: koszty przejazdu powrotnego, koszty zakwaterowania, które pracownik poniósł z góry i ostatecznie nie wykorzystał lub nie mógł otrzymać ich zwrotu. Niektórzy uważają także, że dotyczy to nie tylko kosztów dotyczących pracownika, ale także członków jego rodziny, którzy przebywali z nim na urlopie, i również byli zmuszeni do przerwania własnego urlopu w związku odwołaniem pracownika.
Dosyć skomplikowana wydaje się sytuacja, w której pracodawca odwołuje pracownika z urlopu wypoczynkowego wbrew warunkom wskazanym w treści art. 167 kodeksu pracy, czyli np. w sytuacji, kiedy ma możliwość zapewnienia zastępstwa pracownika lub gdy robi to ze względu na okoliczności, o których miał wiedzę już w chwili, gdy pracownik rozpoczynał urlop.
Jak wspomniałem pracownik nie wykonując polecenia pracodawcy naraża się na możliwość dyscyplinarnego zwolnienia. Co prawda pracownik ma możliwość odmowy wykonania polecenia pracodawcy w sytuacji kiedy jest ono sprzeczne z prawem. Można więc przyjąć, że gdyby pracownik wiedział, że pracodawca odwołuje go z urlopu niezgodnie z zasadami wskazanymi w art. 167 kodeksu pracy, mógłby odmówić wykonania tego polecenia bez żadnych konsekwencji. Należy jednak zauważyć, że w praktyce bardzo często będzie tak, że pracownik nie będzie miał na bieżąco możliwości zweryfikowania tego, czy pracodawca odwołuje go z urlopu zgodnie z prawem.
Co zatem, jeśli pracownik już po powrocie z urlopu, dowie się, że odwołanie go było bezprawne? W takim przypadku pracownik może domagać się naprawienia pełnej szkody związanej z utratą wypoczynku, w tym również ? moim zdaniem ? zadośćuczynienia za zmarnowany urlop.
Uważam także, że w skrajnych przypadkach (ewidentne i rozmyśle bezprawne odwołanie z urlopu mające znamiona szykany) mogą być podstawą do rozwiązania przez pracownika umowy o pracę w trybie bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. Można bowiem przyjąć, że zapewnienie pracownikowi właściwego odpoczynku celem regeneracji sił fizycznych i umysłowych wchodzi w zakres podstawowego obowiązku pracodawcy jakim jest zapewnienie pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Jak się zatem zabezpieczyć przed bezprawnym wezwaniem z urlopu wypoczynkowego?
O ile pracodawca nie wyda takiego polecenia, pracownik nie musi informować pracodawcy gdzie wyjeżdża na urlop, ani nie musi zapewnić pracodawcy możliwości swobodnego z nim kontaktu. Skoro pracodawca nie będzie mógł skontaktować się z pracownikiem, to nie będzie mógł mu wydać polecenia przerwania urlopu.
