W dzisiejszym wywiadzie z adwokatem Michałem Dziedzicem – specjalistą od prawa rodzinnego – porozmawiamy o przysposobieniu dziecka. W języku potocznym częściej używamy słowa adopcja. Na wstępie zaznaczamy, że te terminy to synonimy i mogą być stosowane zamiennie.
Dzień dobry Panie Mecenasie. Na czym polega adopcja dziecka?
Dzień dobry. Myślę, że intuicyjnie każdy z nas wie, czym jest adopcja. Z prawnego punktu widzenia jest to natomiast uznanie dziecka innych rodziców. Dziecka, z którym nie łączy nas więź biologiczna. Innymi słowy, adopcja prowadzi do powstania takich więzi prawnych pomiędzy przysposabiającymi a przysposabianym, jak między rodzicami, a ich dziećmi.
Jakie dziecko można adoptować?
Przepisy wskazują, że przysposobić można wyłącznie osobę małoletnią. Przy czym warunek małoletności musi być spełniony w dniu złożenia wniosku o przysposobienie.
Małoletnia, czyli taka, która nie ukończyła 18 lat?
Tak, dokładnie.
Czy dziecko musi wyrazić zgodę na adopcję?
Tak, jeżeli ukończyło 13 lat.
A jeżeli ma poniżej 13 lat, to ma jakiś wpływ na swój los w kontekście adopcji?
Tak, przepisy wskazują, że sąd powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył 13 lat, jeżeli rozumie on na czym polega przysposobienie.
A czy rodzice dziecka przysposabianego muszą wyrazić zgodę?
Co do zasady tak, chyba, że zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, są nieznani, albo nie da się z nimi porozumieć z jakichś przyczyn.
Jakie wymagania stawiane są osobie, która chce adoptować dziecko?
Przede wszystkim, osoba ta musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Ponadto jej kwalifikacje osobiste powinny uzasadniać przekonanie, że należycie wywiąże się z obowiązków przysposabiającego. Przepisy wymagają również, aby taka osoba posiadała opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny.
Co w praktyce oznaczają te wymagania?
Przede wszystkim chodzi o to, aby osoby myślące o adopcji miały odpowiednie warunki materialne, a także były zdrowe, pełne sił i cechowały się moralnym postępowaniem.
Jak wygląda procedura adopcji?
Adopcja zaczyna się od złożenia odpowiednich dokumentów w ośrodku adopcyjnym, który odgrywa główną rolę w procesie przysposobienia. Nie tylko ocenia kandydatów, którzy chcą adoptować dziecko, ale wspiera ich w procesie wychowania – nawet po zakończeniu procedury adopcyjnej.
Jakie dokumenty należy złożyć w celu uruchomienia procedury adopcyjnej?
Między innymi życiorys, odpisu aktu małżeństwa, potwierdzenie zameldowania, zaświadczenie o zarobkach, zaświadczenie z poradni uzależnień, zaświadczenie lekarskie i z poradni zdrowia psychicznego. Są to dokumenty wskazujące, że dana osoba (lub osoby) nadają się na przysposabiających.
Co dalej?
Kolejnym krokiem jest skierowanie na szkolenie, podczas którego kandydaci na osoby przysposabiające, poznają główne problemy i lęki związane z adopcją.
Czy każdy musi odbyć takie szkolenie?
Nie, z obowiązku jego odbycia zwolnione są osoby spokrewnieni lub spowinowaceni z dzieckiem, a także osoby, które wcześniej przysposobiły rodzeństwo dziecka lub sprawują nad dzieckiem rodzinną pieczę zastępczą.
Co dzieje się po szkoleniu?
Jeżeli kandydaci otrzymają pozytywną opinię kwalifikacyjną, rozpoczyna się tzw. okres oczekiwania na dziecko. W tym czasie osoby pragnące dokonać adopcji poznają sytuację prawną, rodzinną oraz zdrowotną określonego dziecka. Po zaakceptowaniu przez nich wszystkich informacji o dziecku, następuje pierwszy kontakt. Po podjęciu ostatecznej decyzji o adopcji, należy złożyć odpowiedni wniosek do sądu.
Czym kieruje się sąd, wyrażając zgodę na adopcję?
Przede wszystkim – dobrem dziecka. Jednakże nie tylko pod względem warunków ekonomicznych, jakie może zapewnić mu rodzic adopcyjny. Sąd zwraca również uwagę na to, w jakim stopniu dziecko będzie otrzymywać wsparcie w rozwoju od rodzica adopcyjnego, czy dziecko adoptowane nie ma zbyt silnych więzi z rodzicami biologicznymi, itp.
Czy są jakieś grupy osób, które mają pierwszeństwo w adopcji konkretnego dziecka?
Tak. Prawo do ubiegania się o adopcję w pierwszej kolejności mają krewni, np. dziadkowie, czy pełnoletnie rodzeństwo, a także osoby, które adoptowały już rodzeństwo dziecka oraz rodzina zastępcza bądź rodzinny dom dziecka, w których dziecko przebywa. Jeżeli nikt z tej grupy nie zgłosi gotowości do adopcji, ośrodek adopcyjny szuka innych kandydatów.
Kto w ogóle zgłasza dziecko do adopcji?
Przepisy wskazują kilka podmiotów, które mogą zgłosić dziecko do adopcji. Są to oczywiście rodzice, ale również m.in. podmiot leczniczy, organizator rodzinnej pieczy zastępczej, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej. Ponadto dziecko do adopcji może zgłosić każda osoba, która poweźmie informację o dziecku uzasadniającą zakwalifikowanie go do przysposobienia.
I co dalej?
Następnie ośrodek adopcyjny sprawdza uważnie sytuację dziecka i ocenia, czy faktycznie adopcja jest możliwa. Jeżeli jest, ośrodek rozpoczyna poszukiwanie kandydatów do jego przysposobienia.
Jak wygląda sytuacja z nazwiskiem dziecka po adopcji?
W przypadku adopcji pełnej – najczęściej występującej – urząd stanu cywilnego wydaje nowy akt urodzenia, z nazwiskiem rodziców adopcyjnych. Inaczej może wyglądać sytuacja w przypadku tzw. adopcji niepełnej.
Na czym polega adopcja niepełna?
Jest to sytuacja, w której na żądanie przysposabiającego, sąd orzeka, że adopcja wywiera skutki prawne tylko między przysposabiającym a przysposobionym – a już nie między ich krewnymi. Takie przypadki zdarzają się jednak rzadko.
Dziękujemy za rozmowę o adopcji.
Również dziękuję.
